Patot.na.podviznikot87

ПАТОТ НА ПОДВИЖНИКОТ

ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ЧЕТВРТА

За едно толкување на параболата за Закхеј

Како Закхеј, и ти сега се искачи на дрво за да Го видиш Господа (Лк. 19). Тоа не го направи ниту со силата на своите мисли, ниту на некаков мистичен, умствен начин. Ти си човечко суштество и имаш тело: како Закхеј, ја искористи силата на своето тело и плодот што земјата го дала за да се издигнеш над тлото. Ако тоа го направи со разбирање и смирено расудување, свесен за тежината на своето тело, но без страв, мудро, не гледајќи настрана, ти беше дадена таа благодат – над главите на мноштвото луѓе, односно над твоите овосветски желби, за миг да Го здогледаш Оној Кого Го бараше.

Сега, откако стекна појасно сознание за сопствената грешност, забележуваш дека повеќе не те привлекуваат забавите и општествениот живот; ти беше дадено за миг да го видиш својот внатрешен човек, таков каков што навистина е. Можеби ти се чини дека досега твоето срце наликувало на чамец – оревова лушпа што водните струи ја носеле ваму-таму, без цел, без кормилар; а сега, за среќа, твојот пат има и цел и смисла. Но никогаш не заборавај дека ти и понатаму си истата таа оревова лушпа на отворено море; ако правилно си пловел, сега дури си во можност да видиш колку е навистина слаб и мал твојот чамец.

Ако само покажеме добра намера, самиот Господ ќе ни биде водич, вели Владиката Теофилакт Охридски. Христос му вели на Закхеј: слези брзо (односно, смири се), зашто денес треба да бидам во твојот дом (Лк. 19:5). Домот тука може да се разбере како човечкото срце. Навистина, вели Господ, ти се искачи на дрвото и победи еден дел од своите овосветски страсти, зашто посака да Ме видиш, односно посака да Ме почувствуваш додека поминувам низ твоето срце. Но сега побрзај да се унизиш и смириш, за да не седиш и понатаму на дрвото мислејќи дека си подобар од другите, зашто Јас обитувам во срцата на смирените. И слезе брзо, и Го прими радувајќи се (Лк. 19:6).

Закхеј, првиот меѓу цариниците, тогаш Го прими Христа и веднаш го раздаде сиот свој имот. Половината од своите добра им ја даде на сиромашните, а другата половина ја употреби за да им врати четворно на оние што ги оштетил. Зашто и овој е син Авраамов (Лк. 19:9), и тој го чу гласот на својот Господ и излезе од својата земја и од својот род и од домот на својот татко (1 Мој. 12:1), во кој владееле страстите и самољубието.
Закхеј разбра дека срцето кое Го прима Христа мора да се испразни од сè друго: дека мора да ги жртвува сите оние блага стекнати на незаконит начин – похотта на телото, похотта на очите и гордоста на животот (1 Јн. 2:16). Тој сфати дека оној кој е богат на земјата е сиромашен на небото, зашто да се биде материјално богат значи да се биде духовно сиромашен, според зборовите на свети Јован Златоуст.

Колку што е невозможно да се соединат болеста и здравјето, толку е невозможно да се помират љубовта и богатството, вели свети Исак Сирин; зашто оној што го љуби својот ближен безусловно ги дарува сите свои добра – таква е природата на љубовта. А без љубов нема влез во Царството Небесно. Тоа го разбра и Закхеј.

Колку помалку имаш, толку поедноставен станува животот. Секој вишок е отфрлен, срцето се собира околу своето средиште и малку-по-малку се обидува да навлезе во сопствената срж, каде што се наоѓа лествицата што води кон небото.
Тогаш и молитвата станува поедноставна. Молитвите се собираат во самото средиште на срцето и продираат низ него. Таму, во длабочините на срцето, останува само една молитва, една единствена прозба што е потребна: прозбата за милост.
Зашто што друго може да посака грешникот, па макар и првиот меѓу нив (1 Тим. 1:15), освен Господ да се смилува на него? Има ли тој нешто свое што би можел да го даде? Има ли сопствена сила, сопствена волја, нешто свое? Може ли нешто сам да преземе? Знае ли нешто? Постои ли нешто што тој, кој ништо не поседува, би можел да го нарече свое?
Таквиот грешник ништо не поседува освен гревот, а гревот е ништожност, нешто што не постои. Гревот е празнина, темнина, непоседување. Таму пребива грешникот, во таа ништожност.

Така грешникот се гледа себеси, и колку помалку поседува, толку е побогат: испразнетата одаја што се наоѓа длабоко во него веќе не е преполна со пропадливи нешта, туку е исполнета со полнота, светлина и потврда на вечниот живот – со љубов и милост. Во неговиот дом сега, како гостин, обитува Господ.

Но како може овој грешник некогаш да заслужи Господ да го посети? Како воопшто може и да помисли дека Господ ќе погледне на него во темнината во која се наоѓа? Колку и да се труди да се очисти, колку и да е голема неговата борба и напор, колку и да ги следи евангелските заповеди и ги држи постовите, бдее и стражи, се одрекува од сè заради Господа, грешникот повторно и повторно се гледа себеси како паѓа во нерасположение и кавгаџиство, мрзливост и недостаток на љубов, неблагодарност и нетрпеливост, и во секакви други пороци и гревови што можат да се замислат. Како тогаш воопшто може да очекува дека Господ ќе влезе во таква одаја?
Затоа се моли: Господи, помилуј. Смилуј се на мене, грешниот. Зашто навистина се обидував да го правам она што ми беше должност: ја орав земјата на своето срце, го чував стадото што таму пасе (Лк. 17:7–10), но јас сум само беден слуга Твој и без Тебе не можам да направам ништо. Затоа, смилуј се на мене и исполни ме со Твојата благодат.
Верата расте со труд и работа (Лк. 17:5), а со молитвата човекот добива сила за тој труд. Затоа молитвата и работата се цврсто поврзани, сè додека еден ден не се слеат и не станат едно. Тогаш работата ќе стане молитва, а молитвата работа. Тоа е она што светителите го нарекуваат молитва на срцето, духовно дејствување, Исусова молитва.

Тит Колиандер

Подготвил С.Стефковски

25.12.2025

Друго:

Подготвил С.Стефковски

06.11.2025

Patot.na.podviznikot14