Поуки од свети Макариј Велики за вистинскиот христијански живот (4)

6. Соостојбата на оние што ја почувствувале примената благодат

а) Оној кој совесно и без самосожалување ги извршува своите подвижниччки трудови, во него, на крајот, се покажуваат силата и дејството на Божјата благодат. Благодатта се покажува како духовна топлина во срцето, како смирување на помислите, а како загубување на желбата кон се што е земно и намалување на вредноста на сѐ што на земјата се смета вредно и ценето. А тоа е токму семето на духовниот живот. Тогаш започнува одухотворувањето на душата, нејзиното очистување од страстите и заздравувањето на раните што ѝ биле нанесени од страстите.

175. Угледај се на Марија, сестрата на четвородневниот Лазар, и само на неа подражавај ѝ; не гледај ништо и никого, освен Оној, Кој рекол: „Јас дојдов да фрлам оган на земјата и колку би сакал да се беше веќе разгорел“ (Лука 12, 49). Зашто разгорувањето на Духот ќе ги оживотвори срцата. Неземниот и божествен оган ги осветува душите и ги испробува, како што се прочистува златото во огнот; порокот го изгорува, како што изгоруваат дрвата и сламата, „бидејќи нашиот Бог е оган, што изгорува“ (Евр. 12, 29). Барајќи го овој оган, блажениот Давид рекол: „Искушавај ме, Господи, испитај ме; отвори ги утробата моја и моето срце“ (Псал. 2, 2).

176. Овој оган го греел срцето на Клеопа и на неговиот сопатник, кога со нив разговарал Спасителот по воскресението. И ангелите, духовите што служат, се причестуваат со светлината на овој оган, како што е речено: „Ти ги правиш ангелите Свои духови, и служителите Свои оган пламенен“ (Евр. 1, 7). Овој оган ја изгорува раската на внатрешното око, го очистува умот, за да си ја врати својата природна проникливост и непрестајно да ги гледа Божјите чуда, како што е речено: „Отвори ги очите мои, и ќе ги разберам чудесата од Твојот закон“ (Псал. 118, 18). Затоа овој оган ги прогонува бесовите и го уништува гревот.

177. Како што железото, оловото, златото и среброто, фрлени во огнот, го губат своето својство на тврдоста, па стануваат меки, и сѐ додека се во огнот, по силата на огнената топлина, се растопуваат и ја губат својата природна цврстина, исто така и душата, откако се откаже од светот и Го возљуби Единиот Господ, со големо срдечно барање, во труд и подвиг, непрестајно Го очекува Него со надеж и вера, па откако го прими во себе си небесниот божествен оган и љубовта на Духот, вистински се ослободува од секоја земна љубов, се ослободува од секоја повреда од страстите, отфрлува сѐ од себе си, ги изменува својата природна особеност и својата гревовна тврдост, па сѐ смета за непотребно и се успокојува во Единиот Небесен Младоженец, Кого Го примила во себе си – се успокојува во неискажлива љубов кон Него.

178. Ти велам, дека и од самите свои сакани браќа, кои ги има пред своите очи, ако го задржуваат и ако му пречат во неа, неговата душа, така да се рече, се одвраќа и од нив, зашто нејзиниот живот и спокој се состојат во таинственото и неискажливо општење со Небесниот Цар. Зашто и љубовта спрема телесното општење го одделува човекот од таткото, мајката, браќата и се што се однесува на нив – станува туѓо на неговиот ум. И ако ги сака, ги сака како да му се туѓинци; сета негова љубов се однесува спрема неговата избраница и сожителка. Затоа и е речено: „Поради тоа човекот ќе го остави татка си и мајката своја, и ќе се придружи кон жената своја, та обајцата ќе бидат една плот“ (Ефес. 5, 31). А затоа, ако плотската љубов нѐ одделува од секоја друга љубов, тогаш колку повеќе оние, кои се удостоиле да стапат во општење во небесниот и сакан Свети Дух, се одделуваат од секоја љубов спрема светот; на нив им се чини сѐ друго излишно – затоа што се потполно опфатени од небеската желба и се во тесна зависност од неа. Таму се сите нивни желби, нивни мисли, таму е секогаш нивниот ум, кој е совладан од божествената и небесна љубов и божествените желби.

179. Оние луѓе, врз кои паднала таа духовна роса на божествениот живот и го исполнила нивното срце со љубовта спрема Небесниот Цар – Христа, се приврзуваат кон таа убавина, кон таа неискажлива слава и убавина, и кон несфатливото богатство на вистинскиот Цар – Христа. Тие се предаваат во плен на таа желба и на таа љубов, стремејќи се целосно кон Христа и копнеат да ги добијат тие неискажливи богатства, кои ги создаваат со својот дух, па заради тоа ги сметаат за ништо: и земната убавина, и славата, и благолепието, и честа и сето богатство на царевите и кнезовите. Затоа што тие силно ја засакале божествената убавина и што во нивните души се настанил животот на небесната бесмртност. Затоа копнеат само по љубовта на Небесниот Цар, со голема желба само Него Го имаат пред своите очи, заради Него се оддалечуваат од сите земни приврзаности, сакајќи само оваа желба засекогаш да остане во нивното срце и кон неа да не се замешува ништо друго.

180. Оние христијани, кои навистина ја вкусиле благодатта на Светиот Дух, можат да сфатат, дека сѐ што е на земјата – сите царски сокровишта, целото богатство, сета слава и сета земна мудрост – сѐ е ништо, дека е непостојано и дека брзо изминува. Сѐ што е под небото треба да биде презрено заради вистинските духовни богатства. А зошто? Затоа што она над небесата е поценето од сѐ што се наоѓа во царските сокровишта, во светската мудрост и во славата на овој свет. А достоинството и богатството што го придобиле облагодарените луѓе, кои во својот внатрешен човек Го имаат Господа и Создателот на сѐ – тие имаат вечни и непреминливи духовни богатства.

181. Умот и разбирањето на христијаните, по добивањето на Светиот Дух и општењето со Него, добиваат постојанство, тврдост и спокој, не се расејуваат и не им се покоруваат на веќе непостојаните и суетни помисли, туку живеат во Христовиот мир и во љубовта на Светиот Дух, затоа и Господ, за таквите рекол, дека тие преминале од смрт во живот (сп. Јован 5, 24). Христијанинот од сите луѓе во световната твар се одликува со обновување на умот, со смирување на помислите, со љубов и со небесна љубов кон Господа. Затоа и дошол Господ Исус Христос: оние што ќе поверуваат во Господа да се удостојат со овие духовни блага.

182. Како што крвоточивта жена, која вистински поверувала во Господа и се допрела до крајот од Неговата облека, и веднаш оздравела, веднаш, пресушил нечистиот поток од нејзината крв, така и секоја душа, која има во себе си неизлечива гревовна рана, извор на нечисти и грешни помисли, ако дојде при Христа, и ако вистински верува во Него и Му се помоли, ќе добие спасително исцеление – исцеление од неизлечивото течење на страстите и со силата на Единиот Исус – ќе престане и ќе пресуши изворот, од кој истечуваат нечисти и грешни помисли. Оваа страшна рана никој друг не може да ја излекува.

183. Како што сонцето, кое изгрева и се издигнува над земјата, сите свои лачи ги растура по земјата, а кога заоѓа – сите нив ги собира во себе си, така и душата, која не е препородена од Духот одозгора – целата со сите свои помисли се наоѓа на земјата и нејзините помисли стигнуваат дури до крајот на земјата, но штом се удостои да ги прими небесното раѓање и општењето со Светиот Дух, тогаш, откако ги собере заедно сите свои помисли и, задржувајќи ги во себе си, се издигнува кон Господа, во неракотворното небесно живеалиште. Тогаш, сите помисли на човекот, навлегувајќи во небесниот воздух – стануваат небесни, чисти и свети, бидејќи душата, ослободена од веригите на бесовскиот кнез, од духот на овој свет, добива чисти и божествени помисли, зашто Бог посакал да го направи човекот учесник на Својата божествена природа.

б) Ова се пројавува уште во самиот почеток кога почнува да дејствува благодатта, но многу е опасно да се мисли дека со тоа е постигнато совршенство. Со ова се става само почетокот. Благодатта, која дозволила само да биде почувствувана, постепено го совладува срцето, додека не го исполни целото и додека не преобрази сѐ што е во него.

184. Кога дејството на Божјата благодат ја осени душата, според верата на секого, и кога душата ја прими помошта одозгора, тогаш благодатта ја осенува само делумно. И не мисли дека тогаш душата на некого бива потполно озарена; во неа и понатаму останува уште простор за порокот; човекот и понатаму има потреба од голем труд и од многу усилби, кои треба да бидат во него усогласени со дејството на благодатта. Затоа, Божјата благодат, која може само во еден миг да го очисти човекот и да го направи совршен, почнува постепено да ја посетува душата, за да ја испита човековата слободна волја и дали таа ја запазува целосно љубовта спрема Бога, дека во ништо не се согласува со лукавиот дух, туку дека потполно ѝ се предава на благодатта. На тој начин, душата во тек на подолго време и на многу години се покажува искусна и со ништо не ја навредува и огорчува благодатта и во таа и таква постепеност наоѓа голема помош. И самата благодат овладува со душата и, откако душата во тек на многу години се покажала искусна и усогласена со благодатта, ги пушта своите корени длабоко во неа и во сите нејзини помисли, сѐ додека таа не биде потполно опфатена од небесната благодат, која веќе царува во овој духовен сад.

185. На тој начин многумина се заблуделе од самото дејство на Божјата благодат во нив. Тие помислиле дека достигнале совршенство и си рекле: „Ова ни е достатно; веќе од ништо немаме потреба“. Но, Господ е бескраен и непостижен. И христијаните не смеат да речат дека постигнале сѐ, туку треба да се смируваат дење и ноќе. Душата има многу делови и нејзината длабочина е голема; гревот што навлегол во неа ја завладеал целосно и го опфатил целото срце. А потоа, кога човекот ја добие благодатта, таа влегува во него и овладува можеби со два дела на душата. А неискусниот, кој се утешува со благодатта, помислува дека благодатта што го посетила завладеала со целата негова душа и дека гревот од неа потполно е искоренет. Но, поголемиот дел од душата уште е под власта на гревот, а само едниот нејзин дел е под благодатта. А човекот се самоизмачува и не го знае ова.

186. И оној што боледува од нешто, има некои делови здрави. На пример, очите можат да му бидат сосема здрави или некој друг дел од неговото тело, а некои делови од неговото тело да боледуваат. Ова бива и со духовното расудување. Некој може да има три духовни члена здрави, но со тоа тој уште не е совршен. Гледаш ли колку има духовни степени и мерки и како тие биваат осветувани дел по дел и дека не се очистуваат одеднаш од злото и од гревот?

187. Како што зародишот во утробата на мајката не станува веднаш човек, туку постепено добива човечки изглед и дури и се раѓа во несовршена човечка возраст, туку првите неколку години расте и потоа достигнува посовршен вид, исто така, и семињата, јачменот и пченицата, не веднаш по фрлањето во земјата пуштаат корен, туку откако измине студот и ветровите, тогаш почнуваат да растат, да ги извишуваат своите стбленца и да даваат класови. И оној што насадил круша – тој не бере веднаш плодови од неа. Така бива и во духовните работи, каде што има многу мудрост и совршенство, духовниот човек расте постпено, постепено доаѓа „до состојба на совршен маж, до мера на полната возраст на Христовото совршенство“ Еф. 4, 13), а не онака како што тврдат некои: дека станува наеднаш – како кога нешто се соблекува или облекува.

188. Како што пчелата во кошот скришно ги прави сотовите, така и Божјата благодат тајно ја создава љубовта во срцата. Така ја претвора и горчината во сладост и грубоста на срцето – во нежност. И како што златарот и резбарот, правејќи ги своите украси на некој предмет – ги прават постепено, дел по дел; прават врз нив разни животни и други украси, а кога ја завршат својата работа, тогаш ја покажуваа својата изработка во целиот нејзин сјај, така и вистинскиот Уметник – Христос Господ – ги обновува нашите срца и ги украсува таинствено сѐ додека не се преселиле од нашето тело. Дури тогаш станува видлива убавината на душата.

Извор: ДОБРОТОЉУБИЕ – Том I

Подготви: Т.С.

Друго: