логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

 Архимандрит РАФАИЛ (Карелин)

pat..jpg

ДА ГО НАЈДЕШ БОГА И САМИОТ СЕБЕ

Да се спасиш -  значи да Го најдеш Бога и да се најдеш самиот себеси. Секој човек е неповторлива појава, во која се искажани премудроста и красотата на Создателот. Некои сметаат дека спасението значи откажување од себе како личност и индивидуалност, растворање во некаква општа, апстрактна идеја. Според нас, тоа е заблуда.

Човекот треба да се ослободи од туѓото во себе, а не од самиот себе, и да ја зачува својата личност и индивидуалност како дар Божји. Ако целото создание е воопштеност и унифицираност, Господ можел да нè создаде во вид на еднакви геометриски фигури. Секој човек има неповторлива телесна структура. Тоа е знак дека секој човек има единствена душа во целиот свет. И во тоа како да се подоткрива красотата Божја, отсликана не во еднообразноста, туку во многуобразието на Неговото создание.

Човекот мора да се најде себеси среде туѓото коешто проникнало во него и го обвиткало од сите страни. А туѓото  тоа е гревот, страстите и светот. Но, на духовниот пат често се среќава следнава грешка: за да се ослободи од туѓото, од она што не му припаѓа, човекот го уништува не само гревот, туку се уништува и самиот себеси, ја уништува неповторливоста на својата личност, дадена од Бога, односно лицето на својата душа. Тоа е слично на ситација во која реставратор, наместо да ја очисти сликата од наталожената прашина и нечистотија, ја пермачкува со грунт и слика врз неа друга слика која, згора на сè, е многу полоша од оригиналната.    

Сметаме дека постојат две опасности на духовниот пат, кога човекот се осакатува себеси, како пеач кој пее со туѓ глас  тоа е принудување, односно насилие и подражавање. Човекот може да подражава примери од книги, луѓе со кои се среќава, апстрактен или идеален образ создаден во неговите мечти, заборавајќи притоа дека таквиот пример е  живот на друг човек, одраз на друга личност и друга индивидуалност, а апстрактниот образ секогаш е соединет со распалено мечтаење и со нас, конкретни реалии, нема никаква врска. Тоа подражавање на друг е тесно поврзано со вообразбата и затоа станува прокрустова постела за душата, доколку таа не се ориентира кон духот, туку кон надворешното. Ние секогаш остануваме она што сме, и никогаш нема да станеме друга личност; но, своето „јас“ можеме да го извалкаме и да го осакатиме, односно да го изгубиме својот пат. Ние мора да го најдеме своето, и затоа човек кој ги зема предвид искуството и примерот на другите, не смее да се идентификува со нив, туку мора да исходи од самиот себе, и само да прави разлика што е наше, а што туѓо, што е она што и е својствено на нашата душа, а што во неа е наталожено однадвор. Тој мора да ја реши задачата  меѓу линиите што се сечат да најде свој, а не туѓ пат. Во служењето на Бога, во духовниот живот е важно да не се изгуби својата личност, но не онаа којашто се смета за личност на светот  кондензат на гордост и славољубие  туку својата внатрешна неповторливост, иста онаква каква што е и неповторливоста на отисокот на прстите или бојата на гласот. Ако тоа не се реализира во диховниот живот, човекот ќе стане дволичен,  ќе биде нечиј двојник  на некое лице од прочитаните книги, од околната средина, или од својата сопствена мечта. Но, истовремено, тука е мошне важно во никаков случај човекот да не се идентификува со своите страсти, приврзаности, со својата горделивост, со својата неприродна состојба, како што, впрочем, ни болниот не се идентификува со својата болест.

Човекот се наоѓа себеси единствено ако се бори со гревот; тој притоа како да се откопува и извлекува од земјата на своите страсти. Како да го разликуваме гласот на гревот и на страстите од гласот на душата? На гласот на гревот срцето се одѕива со чувство на тревога – тоа или молчи, прикривајќи се, или, сликовито кажано, липа. Гревот го стега човековото срце, го прави мало, тесно и мрачно. Некаква сенка паѓа врз човекот – сенка на идната казна. Гласот на страстите е проследен со чувство на наслада, притоа умот како да ги затвора своите очи, пропаѓа во темнина, а вниманието се слева со чувството на наслада – тоа е успиеност, потонување во подсознание, во процес кој нема своја цел, односно процесот сам    по себе станува цел или поматена радост на нервите и на крвта, слично на чудното задоволство коешто човекот го доживува кога ги чеша раните или крастите на своето тело. Признакот на страстите е – гаснење на умот (без оглед дали причината е гневот или похотата), излишната приврзаност – туѓа на душата – кон некого или кон нешто, мислата дека не можеме да живееме без тоа „друго“. Згора на тоа, предметот на страстите потсвесно добива значење на Божество.

Следењето на својот пат му дава на човекот чувство на мир, а при дејствување на благодатта, кога се уриваат сите противречности – голем спокој и внатрешна слобода, како во човекот да се проширило срцето (на духот веќе не му е тесно во срцето). И уште – чувство на радост. Туѓиот пат ретко донесува радост. Духовната радост може да биде присутна и при длабоко покајание на човекот. Тоа не е емоционална земна радост, туку мир во срцето, озарен со топла светлина. Кога благодатта во душата вели: „Тоа е мое“ – тогаш нема сомнеж, а кога наместо духот страста говори: „Тоа е мое“ – во срцето се јавува сомнеж и збунетост и тоа се колеба и се тревожи. Но, страста со својата агресивна енергија создава тревога, го истерува сознанието од срцето, како што се брка куче од туѓ двор, и го принудува разумот самиот себеси да се лаже.

И така, првото зло – според нас – е надворешно подражавање на примери во кои секогаш постои артистичка игра. Па дури и ако таа игра е поврзана со напор кој води до степен на подвиг, таквиот подвиг за душата сепак ќе се покажа како надворешен. Второ е – насилието: насилието од страна на светот (според зборовите на аскетите, обичаите на светот се распламтени страсти), насилието од страна на нашите блиски коишто сакаат да бидеме слични на нив. Родителите, коишто им дале живот на децата, често на нивото на својата потсвест сакаат да живеат во своите деца, и затоа вршат насилие врз личноста на своето дете, коешто не е приврзок на своите родители, туку индивидуално битие. Во борбата против тоа насилие потребни се храброст и смирение; впрочем, храброста и смирението, правилно разбрани, се едно и исто. Смирението без храброст се претвора во кукавичлук, во капитулација пред надворешната сила, а храброста без смирение се претвора во дрскост, во желба на удар да се одговори со удар.

Уште еден вид насилие произлегува од неискусни духовни раководители. За духовно раководство треба да се има способност за чувствување на туѓата душа. Духовен раководител не се „назначува“, а обемот на прочитаната литература не го прави човекот духовен наставник. За тоа се потребни способности, интуиција, благодат на Светиот Дух, за да се согледа душата на секој човек, таа да се почувствува, да му се помогне на човекот да се најде самиот себеси и да го најде својот пат. Човечката душа е подлабока од сите системи и теории. Духовник кој дејствува според шаблон и шема, како психолог, ќе ги осакати своите духовни чеда. Духовниот отец треба да располага со таков вид, со помош на кој ќе го види лицето на душата, како да влегува во другата личност, како да ја гледа однатре, ја прима врз себе. Во две исти ситуации на две различни личности тој може да предложи спротивни решенија, на едно исто прашање може да даде различен одговор. Неискусен раководител ќе се потсетува што читал кај некој од светите отци, како на слепо да зема од полица лекарство и го дава на човек без да знае од што тој боледува. Духовен раководител не се станува по порачка, како што е невозможно човек да стане поет откако ќе прочита мноштво стихови – тоа е дар Божји, тоа е онаа древна харизма којашто – макар и во ослабната и прикриена форма – сè уште дејствува во современиот црковен живот.  

Ќе наведеме уште една споредба: неискусниот духовен раководител може да го споредиме со лекар кој, опкружен со прирачници, издава рецепт дури и без да го види болниот, без да ја види болеста. Има и вакви случаи: „духовниот раководител смета дека со добивањето свештенички чин ја добил и гаранцијата за безусловна исправност на сите совети и одлуки што ги дава; затоа своите совети и укажувања до паствата ги вреднува како да се црковно таинство. Тој обично воопшто и не чита никакви духовни книги, сметајќи дека со самото ракополагање неговите мисли веќе се осветени. Тој во беседата наликува на пијан човек којшто е убеден дека е доволно да удри по столбот, и тој ќе се урне. Столбот нема да се урне, но таквиот (духовник) може тешко да го осакати човект кој што ќе го сретне на својот пат. Постојат „духовни раководители“ коишто се поигруваат со страстите и со желбите на своите духовни чеда, заради задоволување на сопствената суета, или за да предизвикаат нивна приврзаност кон себе. Човекот го сака оној што ги оправдува неговите страсти. Постојат „старци“ коишто собираат околу себе духовни чеда само за да ги испратат да работат во нивната градина.

Ако духовниот раководител не ја чувствува интуитивно душата на своите духовни чеда, тој најчесто ќе запаѓа во две крајности  или ќе почне да покажува непотребно голема внимателност, оставајќи ги болестите спокојно да се развиваат, а раните да скапуваат, или  што е карактеристично за неискусните, но решителни лекари  да не ги испробува сите средства, туку веднаш да примени шок-терапија и ампутација.

Господ на секој човек му дал некаков талант. Тоа е мошне добро избран збор: талант е мера за злато. Бог, како родител, на секој човек му дал во наследство особени способности и одредена струка. Човек само мора да го пронајде, внимавајќи притоа да не згреши: својот талант во душата да не го смени со нечиј туѓ, талант кој за него е надворешен и безживотен. Човекот не смее да се замени себеси со некој друг. Евангелието е  Личост на Самиот Христос Спасителот: тоа е Божествено и истовремено длабоко човечко. Затоа секој човек во Евангелието ќе се најде самиот себе. Евангелските заповеди ì даваат ширина и слобода на внатрешниот живот. Христос ги предупредувал своите ученици да не ги заменуваат заповедите со надворешни прописи, со формули за живот, кога личноста и индивидуалноста не се ориентира спрема идеалот на Евангелието, туку се потчинува на формални закони. Во таа принципиелна разлика меѓу христијанството, коешто ја препородува личноста во Бога, и талмудизмот, којшто го заклучува човекот за сиот негов живот во железен корсет на правила, закони, дозволи и забрани, за да се оформи воопштен тип на Јудеец. Евангелието во својот универзализам е свртено кон личноста, а Талмудот е свртен кон етносот како самостоен субјект и како највисока вредност. Во исламскиот фатализам личноста е условена, предодредена; тука царува законот на нужноста. Во јудаизмот и во будизмот личноста како реалија воопшто и не постои, таа е само минлива форма на општото безквалитетно битие.

Поимите личност и слобода се нераскинливо поврзани меѓу себе. Христос ни ги открил бесконечниет внатрешни простори на слобода, како нови хоризонти коишто се менуваат еден по друг при издигањето во висините. Тоа е можност да се живее соодветно на образот и на подобието Божји, дарувани на човекот. Тоа е можност, со помош на Божјата благодат, човекот да се избави од ропството на гревот, да се врати при самиот себе, а од себе при Бога, и одново од духовна интелектуална амеба да направи богоподобна личност.     

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

dobrotoljubie

Духовност

Октомври 20, 2024
TviTER281

Монашки и свештенички семинар во митрополијата на Киншаса (06.09.2024 21:29)

Со Божја благодат и благослов на Неговата Светост Папата и Патријарх Александриски и на цела Африка г. Теодор II, во Митрополијата на Киншаса, во Конго, се одржаа семинари за монасите и свештениците.
Јуни 30, 2024
Avraamovo.GOSTOLJUBIE

Света Троица во Стариот Завет

„Секоја енергија која од Бога се простира на творевината и се именува со многу имиња, од Отецот излегува, низ Синот се протега, а во Духот Свет се совршува“ (Свети Григориј Ниски, „За тоа дека не смее да се говори за три Бога“). Вистината за постоењето на…

За нафората

HRISTOS.nafora
Нафората е осветен леб,кој бил принесен на жртвеникот и чија средина е извадена и…

Проскомидија

TVIT602
·Што е Проскомидија? Еретиците немаат Проскомидија. Проскомидијата е уводниот дел на…

Јован Дебарски Архиепископ Охридски (30 август/12 септември)

Сеп 13, 2021 Житија 3216
Овој свет и богоносен отец наш Јован Дебранин, Архиепископ Охридски и прв ктитор на…

Свети свештеномаченик Харалампиј

Фев 23, 2020 Житија 7708
ih3387
Секој човек со своето раѓање добива лично име по кое го препознаваат во текот на целиот…

Најново од духовност

Православен календар (2)

 

25/12/2024 - среда

Божикен пост (пост на масло)

+Свети Спиридон Чудотворец, епископ Тримифунтски; Светиот свештеномаченик Александар, епископ Ерусалимски; Светиот маченик Разумник; Преподобен Герман Алјаски;
Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на св. Христови маченици Евстратиј, Авксентиј, Евгениј, Мардариј и Орест 13 декември / 26 декември 2024

Тропар на св. Христови маченици Евстратиј, Авксентиј, Евгениј, Мардариј и Орест 13 декември / 26 декември 2024

Низ оган злато поминува за да се очисти, о свети Евстратие, но огнот тебе не те допре, затоа што напоен од благодатта...

Тропар на светиот Спиридон чудотворец 12 декември / 25 декември 2024

Тропар на светиот Спиридон чудотворец 12 декември / 25 декември 2024

Спиридоне, Богоносен оче наш,на Првиот Собор ти се покажа поборник и чудотворец.Затоа, мртвата од гробот ти прозбори,и змијата во злато...

Тропар на светиот Христов Столпник Данило преподобен 11 декември / 24 декември 2024

Тропар на светиот Христов Столпник Данило преподобен 11 декември / 24 декември 2024

Смирението твое о, Данило столпнику,по молитвите на твоите родители,со заштитиништвото на великиот Симеон,пат кон небесата ти отвори,а ангелите и луѓето...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная