Библиска археологија

УТРЕВЕЧЕР, ВО МУЗЕЈОТ НА ГРАД СКОПЈЕ

На големата презентација на наодите од Скопското кале, која ќе се случи на празникот Свети Климент, поканети се археолози од Србија, Бугарија, Грција, Албанија, Косово. Изложбата најавено е дека ќе ја отвори премиерот Никола Груевски

Сите значајни стручни и политички личности од Македонија, археолози од Србија, Бугарија, Грција, Албанија, Косово се поканети да бидат дел од големата презентација на наодите од археолошкото истражување на Скопското кале, утревечер (19 ч.) во Музејот на град Скопје, на државниот празник Свети Климент Охридски. Големиот настан најавено е дека ќе го отвори премиерот Никола Груевски.
На изложбата се презентирани најексклузивните наоди кои беа ископани на Скопската тврдина, за време на археолошките истражувања кои траеја од март до ноември годинава, а се одвиваа со средства на Владата. Раководител на капиталниот проект, кој ќе продолжи и напролет, беше Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство, а раководител на истражувањата проф.д-р Драги Митревски.

Во неколку витрини во Музејот на град Скопје, изложени се околу 400 наоди.

-Пронајдовме различни цивилизациски вредности. Сите наоди од тие различни цивилизации ќе ги видат сите поканети колеги од соседните земји. Во тие времиња, односно во периодите кои ги ископувавме, на скопското Кале не постоеле овие граници на соседните земји. Гледаме што нудат културните слоеви и што оставиле цивилизациите што поминале на овие простори, а без разлика што оставиле, сето тоа е наше културно наследство. Ние даваме отчет пред јавноста за работењето од околу осум месеци на скопското Кале, вели Кузман.

Не може да се сокрие од 400 луѓе
-Археологијата е светска наука, таа не е наука на Бугарите, Македонците или Србите. Има методолошки правила и тука нема што да се скрие. Ако има еден истражувач на еден голем проект, тогаш тој можеби може да го сокрие она што го открил, но кога на терен работат повеќе од 400 луѓе, не може ништо да се сокрие, вели Кузман. Тој најавува дека сите материјали од наодите од Кале ќе бидат објавени, односно публикувани во посебен каталог, па сето тоа ќе биде достапно на анализа на научната јавност. Каталогот ќе биде објавен на повеќе јазици и ќе биде достапен до сите научници. За вклучувањето на странски археолози во следната етапа од истражувањето на Кале, Кузман, смета дека за тоа нема никаква потреба. -Додека оваа земја може со свои кадри да истражува, нема потреба да вклучува археолози од надвор. Јас секогаш велам: Ако има потреба, може да дојдат археолози од соседството, да видат, да се консултираат со нас. Но, поинаква помош не ни е потребна, вели Кузман.

Анита ЈОВАНОСКА - Вечер

Изложбата за Кале во понеделник

Наместо утревечер, за кога и беше најавена големата презентација на наодите од Скопско кале, отворањето на изложбата ќе се случи во понеделник (20 ч.) во Музејот на град Скопје. Изложбата ќе ја отвори премиерот Никола Груевски.

На изложбата ќе се презентираат најексклузивните наоди ископани на Скопската тврдина, за време на археолошките истражувања кои траеја од март до ноември годинава, а се одвиваа со средства на Владата. Најстарите остатоци од човекова активност на Скопското Кале се наоѓаат во Бакарното време, а најрепрезентативните за време на средновековието.

(А.Ј.)

Калето имало најубави бедеми на Балканот

Откриен е голем дел од одбранбените ѕидови, кои биле изградени од камен и тула, а фасадата потсетува на најубава средновековна црква

Скопската тврдина имала најубави бедеми на Балканот во 10 век, во времето на царот Самуил. Археолозите, кои половина година ги откриваат тајните на Калето, открија поголем дел од одбранбените ѕидови, кои биле изградени од камен и тула. Фасадата потсетува на најубава средновековна црква. Дека Скопје бил еден од најразвиените градови на Балканот покажува колекцијата оловни пломби, една од најбогатите збирки пронајдени досега. Археологот Драги Митревски, раководител на истражувањата на тврдината, објаснува дека пломбите се драгоцен материјал со историско значење што покажува дека на локалитетот била сместена администрација.

Римски квартови се откриваат на Скупи

КАТЕРИНА БОГОЕВА

Во центарот на стариот град се истражува инфраструктурата на улицата Кардо и на попречните улици Пријатно е и деновиве да се појде на археолошкиот локалитет Скупи и да се види како древниот град продолжува да се открива, да ги покажува своите улици. Иако температурите на воздухот се високи, сепак археолозите од Музејот на град Скопје, работат на терен веќе десеттина дена, реализирајќи два проекти, за кои добија 500 илјади денари од Министерството за култура и Град Скопје. До крајот на јуни, во централното градско подрачје ќе се истражува инфраструктурата на улицата Кардо и две, на неа попречни улици- декумани. Во текот на септември и октомври, ќе се истражува западната некропола на Скупи. „Во текот на оваа година продолживме со истражување на една од главните улици, наречена Кардо, откриена во минатите години, долга околу 150 метра. Структурата на римските градови, урбанистичката мрежа обично има еден првоаголен систем во кој, прво се поставуваат две главни улици, кардо - максимус и кардо - декуманус, поставени под прав агол. Паралелно на нив се поставуваат помошни улици, кои формираат градски квартови. Скупи не е исклучок, но ние сеуште не можеме да кажеме дали овој римски град има некоја специфика, затоа што, само врз основа на аналогии претпоставуваме каде би се наоѓал неговиот форум. Токму од тие причини, со својата местоположба, не' изненадуваат улиците кои сега ги откривме и димензиите на квартовите. Сега имаме реални димензии на квартовите, според добиените резултати на теренот. Годинава се откри уште една попречна улица на улицата Кардо, која од неа е оддалечена околу 65 метра, така што сега ја знаеме должината на еден од градските квартови кој се протегал во правец исток- запад. Би требало понатаму да се открие уште една улица, со што би се дефинирал еден цел градски кварт и објектите што се наоѓале во него. Ние го знаеме кореиумот и градската бања, но очекуваме да се појават и други објекти“ - вели раководителката на истражувањата, археологот, виш кустос Ленче Јовановска, која не е задоволна од динамиката со која се открива градот, и потенцира дека главна причина за тоа се малите финансиски средства. Улицата Кардо како улицата во Ефес Според Јовановска за да се истражи еден римски град со големина на Скупи, треба да поминат низа години за да се дефинира само еден објект. „Со финансиските средства кои ги добиваме може да дефинирате само еден до два ѕида, во текот на истражувањата. Од тие причини, и поради тоа што конзервацијата доцни зад ископувањата, ориентирани сме кон дефинирање на стратиграфијата и инфраструктурата на уличната мрежа и користиме сондажно истражување, по кое земјата се враќа назад. Сакаме да ја додефинираме и доистражиме улицата Кардо, за да може идната година таа и да се конзервира. Тоа е улица со импозантни димензии, со широчина од осум и пол метри и западен и источен тротоар со димензија од два и пол до три метри, со колонада која ги дели тротоарите од улицата. Ги имаме сите елементи за реконструкција и тоа дури во две фази. Кога би се реконструирала во должина од 150 метри, може да биде и поатрактивна и поубава од улицата во Ефес, на кој сите и се воодушевуваат. Таква улица може да добиеме за неколку години“ - вели археологот Ленче Јовановска. Атрактивноста на Скупи Скупи е навистина атрактивен локалитет. Додека се очекуваат одобрените средства од италијанската влада со кои истиот треба да се уреди за културен туризам, неговиот сегашен пријатен амбиент го прават и зелената трева, насадените цвеќиња, уредените бараки, што е реткост на археолошките локалитети во Македонија. Атрактивноста лежи во неговвата површина и напластената историја. Во обѕидието има 43 хектари, но поради малиот обем на истражувачките работи на Скупи, досега археолозите отвориле, само 2- 3% од просторот, датиран од 4-6 век. „Од 1- 4 век имаме откриено само нешто малку од театарот, значи ниту еден процент од тој период“ - потенцира Јовановска, која, во оваа прилика, го истакна и задоволството од покажаниот интерес на британската група археолози, кои пролетва држеа семинар во Скопје, а од сите локалитети во земјава, го одбраа Скупи за есенва на него да реализираат пилот - проект, кој подразбира површинско истражување на теренот со геомагнетни сонди за лоцирање и утврдување на обзидието на градот и евентуално лоцирање на објекти во него. Се очекува тоа да овозможи во иднина, британските археолози во соработка со Музејот на град Скопје да реализираат и заеднички истражувања.   Утрински весник

НА КАЛЕ - ПРОНАЈДЕНИ ТЕМЕЛИ НА СРЕДНОВЕКОВНА ЦРКВА

Поминаа речиси три месеци откако започна копањето на скопско Кале. На овој проект се ангажирани 250 луѓе, од кои повеќето се студенти по археологија, раководители на одделни сектори за истражување, меѓу кои и Љубинка Џидрова и Марјан Јованов од Институтот за историја на уметноста и археологија, м-р Силвана Блажевска, м-р Антонио Јакимовски и м-р Златко Видески од Музејот на Македонија, како и м-р Кирил Ристов од Музејот на град Скопје. Иако на почетокот на истражувањата постоеле сугестии тие да бидат од затворен тип, сепак е одбрана сегашната отворената опција, со која според раководителот на истражувањата, археологот Драги Митревски, секој има можност да дојде и да види како се истражува. Во методологијата на модерното археолошко работење има еден многу важен момент, се настојува во урбана средина каде што има локално население, да се работи што е можно поотворено. На тој начин населението има можност да се запознае што се случува на неговата територија, за да може да изгради некој однос кон тоа наследство, да се грижи за него, да го чувствува како свое. Доаѓаат луѓе секојдневно, се сликаат, се интересираат, се носат групи ученици и гледаме дека навистина има ефект. Позборувавме со раководителот на проектот  Проф. д-р Драги Митревски  за досегашните откритија на Кале и за сето она што се случувало на таа локација пред многу векови. Што е откриено за овие речиси три месеци?   Ископана е поголема површина од неколку илјади квадратни метри и се надоврзавме на старите истражувања кои беа направени пред 40 години, но тие беа од помал обем. Сепак, ова не значи дека ќе го истражиме цело Кале, бидејќи тоа бара повеќегодишна континуирана работа. Потребно е време за да се истражи секој локалитет, а особено овој, бидејќи станува збор за град со долговековна историја со многу дебели напластувања на човеково живеење со илјадници години. На некои места имаме ископано и по пет метри во длабочина и се' уште наидуваме на остатоци од човеково живеење, а до здравата геолошка структура на некои места има да се копа уште толку. Досега откривме остатоци од енеолитскиот период. Тоа е време 4.000 години пред новата ера и, најверојатно, тогаш е настаната првата населба на Кале. Уште тогаш луѓето ги увиделе поволностите на земјиштето и формирале населба. Оттогаш во континуитет тој локалитет постојано бил користен за живеење до периодот по Втората светска војна. По енеолитскиот период мислевме дека има целосен континуитет во сите периоди, но, според тоа што го откривме досега, произлезе дека, сепак, во некои праисториски епохи не се користел тој простор за живеење како што е, на пример, железното време, но тоа не значи дека воопшто немало живот таму, бидејќи остануваат огромни површини кои се' уште не се истражени. Има остатоци од раноантичкиот период што укажуваат на населба од помал обем. Во римскиот период, првите пет века од нашата ера, нема живот, бидејќи во овој регион главен град бил Скупи и таму е концентриран градскиот живот, но од доцната антика повторно почнува да се користи овој простор за живеење и најинтензивно е живеењето во преттурскиот период. Тогаш се гради населба заштитена со високи дебели одбранбени ѕидови и станува најмоќно место во овој регион. Со потпаѓањето под турска власт, Турците го согледуваат значењето на овој град и неговата моќ и продолжува животот и во целиот турски период и практично до втората половина на 20 век на Кале има живот. Какви материјали до сега се пронајдени? - Во јужниот бедем на скопското Кале во 12 и 13 век имало работилници за преработка на бронза, за топење и обработка на бронза и обработка на предмети. Моментално има сериозни индиции за постоење и на црква на тој простор од преттурскиот период. Има премногу елементи што укажуваат на тоа, како што се архитектонска пластика, остатоци од фрески, погребувања на христијани... Сите тие елементи укажуваат дека на овој простор се наоѓала и христијанска црква и само прашање на време е кога ќе биде откриена. Досега најдовме огромна количина керамички материјал, керамички садови, од средновековниот и турскиот период и има огромен број монети. Археологијата со своите методи сака да проникне во човековото минато и тоа благодарение на пронајдените предмети кои зборуваат за карактерот на градбите, за густината на населеноста на одреден простор и за многу други работи. Неодамна најдовме еден многу симпатичен експонат од доцното бронзено време од 11-12 век пред нашата ера, керамичко свирче кое се' уште испушта прекрасен звук како пред 3.000 години во облик на риба. Преку материјалните остатоци успеваме да реконструираме дел од материјалната култура на еден народ, цивилизација, да проникнеме и во духовната култура, но тоа што не можеме да го реконструираме е нивната музика и нивните звуци кои се многу важен дел во живеењето на секој народ. Неодамна, на еден друг локалитет беше откриена и топчестата флејта и сега имаме можност да го слушнеме звукот што го произведувале луѓето пред 3.000 години. Тоа е посебен момент.  Досега се пронајдени и делови од фрескоживопис, првично датиран во 13 или 14 век. Тие веднаш се однесени на конзервација во лабораторијата на Музејот на Македонија.   Фрескосликарството е пронајдено на ѕид во секторот со кој раководат археолозите Бранислав Ристески од Институтот за старословенска култура од Прилеп и Љубинка Џидрова од Музејот на Македонија. - Фреските ги пронајдовме недопрени. Има и поголеми парчиња. Сочувани се боите, на еден дел има слој и од постар живопис. Веројатно се од 13 и 14 век. Пронајдовме и камен-бигор, карактеристичен за горни делови од црква. Но, се' уште не сме пронашле темели од храм. Имаме индиции каде приближно се наоѓа, но тие делови се' уште се затрупани и допрва треба да ги истражиме - објаснува Џидрова. Местото го посети и Архиепискотот Охридски и Македонски Господин, Господин Стефан ... и беше видно заинтересиран за наодот ...   Во близината на местото каде беа најдени деловите од фреските е пронајдена и надгробна плоча со старословенски натпис.     Во доцниот среден век, на скопското Кале, изворите соопштуваат, постоеле најмалку три црковни храмови кои се уште не се убицирани на теренот. Имено, Скопје, во времето на српскиот крал Милутин (1282 - 1321) постепено почнува да се издигнува во важен центар на овој дел од Балканот. Во негово време, во Скопје, се градат и обновуваат поголем број црковни храмови и манастири. Дел од манастирите располагаат со имоти во скопско, но и пошироко. За ова сведочат грамотите од времето на Милутин и царот Душан (1331 - 1355) каде поименично се спомнуваат сите имоти кои им биле подарени на конкретните манастири во Скопје. Меѓу средновековните цркви кои се наоѓале во утврдениот град Скопје, со својата монументалност, предничел  храмот посветен на Св. Богородица Троеручица. Иако за прв пат се спомнува во грамотата на српскиот крал Милутин од 1300 година, сепак, се смета дека истиот постоел и порано. Подоцна, во времето на царот Душан, црквата станала седиште на Скопската Митрополија. Токму во неа, на 16-ти април 1346 година, било извршено крунисувањето на Душан. Подоцна, на 21-ви мај 1349 година, во Скопје бил објавен и познатиот Душанов законик. Се претпоставува дека Законикот бил официјално објавен токму во црквата Св.Богородица Троеручица. По паѓањето на Скопје во османлиски раце, во 1392 година, Црквата Богородица Троеручица постепено почнала да го губи својот сјај. Стотина години потоа, или поточно во 30-те години на XVI црквата била разрушена. Оттогаш повеќе не се спомнува во изворите. Од времето на кралот Милутин се датира црквата Св.Прокопиј како и манастирот Св. Јован Крстител. И за овие два објекти се претпоставува дека се наоѓале на скопско Кале. Подоцна, по разурнувањето на црквата Богородица Троeручица, манастирот Св.Јован Крстител станал седиште на Скопската митрополија. Разурнат е во 1688 година. Професорот и раководител на проектот, господинот Драги Митревски е особено чувствителен на прашањата за бројот на црквите кои би можеле да се пронајдат на Кале, како и на прашањето за локацијата на Јустинијана Прима. Неговиот став е  дека постојат многу индикации за тоа дека  Јустинијана Прима е токму  на Кале, дека на Кале имало многу повеќе Цркви, а не само три, но дека археологијата е сериозна наука и од тој аспект не смее да се говори за претпоставки. Едноставно, вели тој, треба да пронајдеме, да ископаме докази за активен живот од периодот на 6 век, па потоа да зборуваме за Јустинијана Прима. “Не велам дека тоа нема да се случи, туку велам дека сеуште не сме до таа фаза.“ Неколку денови, после нашето интервју со господинот Драги Митревски-раководител на проектот на Кале, на наше големо задоволство  медиумите објавија:     НА КАЛЕ ОТКРИЕНИ ОСТАТОЦИ ОД ЦРКВА [13.06.2007]   преземено од Волан  Долж јужниот одбранбен бедем на скопското Кале, на најдоминантниот негов дел, археолозите открија остатоци од црква, која според градбата и пропратните елементи потекнува од подоцнежниот среден век. Претспоставките се дека црквата била градена и обновувана во периодот на 12, 13 и 14 век. Има доста керамика и неколку гробови, кои покажуваат дека црквата била во употреба неколку векови во средниот век. Тоа е христијанска црква - вели професорот Митревски, додавајќи дека сето тоа е поткрепено со безброј наоди на движен материјал, кои се пронајдени во гробниците околу црквата. http://www.youtube.com/watch?v=uEL8e0X73Lo подготвиле: М.З./К.Т.

Големо Откритие во Охрид

Дедал пред 24 века слетал на Плаошник

Бронзена фигура на Дедал, таткото на Икар, висока 20 сантиметри, од 3 и 2 век пред новата ера, откриле археолозите на ископувањата на локалитетот Плаошник над Охрид. Ова е единствен ваков артефакт во земјава, а според првичните анализи, веројатно и во светот, објаснува археологот Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство. Предметот е пронајден во земјата среде големата ранохристијанска базилика од 5 и 6 век, под мозаиците што се извадени и однесени на конзервација. Под слојот земја каде што лежела фигурината, археолозите пронашле бокалчиња и сатчиња кои припаѓаат од групата наречена македонски, односно пајонски бронзи, од 7 и 6 век п.н.е. Засега најстарите артефакти откриени на локалитетот се фрагментирана геометриска керамика, од 8 и 7 век п.н.е. - Покрај керамиката, излезе исклучителен наод. Човекот на фигурата со двете раце е потпрен на бутните коски, а едната нога му е потпрена на вид постамент. На грбот има крилја. Тој е стар, ќелав на средината на главата, со коса околу. Тоа е Дедал, научникот, архитектот, таткото на Икар. Засега нема друга аналогија. Барав податоци и во стручната литература и на интернет. Слично, со крилја бил претставуван и Аполон, но тој секогаш има лик на млад човек - објаснува Кузман. На локалитетот се работи на големо. Околу 330 луѓе ги покриваат сите простори под археолошкиот комплекс Плаошник. Целта на археолозите е да дојдат до податоци каде се наоѓале темелите на Светиклиментовиот универзитет. Земјиштето на локалитетот се спушта каскадно. Северно од реконструираната црква „Свети Климент“ археолозите ги пронашле најновите хоризонти на живеење - од шеесеттите години. - Откопавме калдрми, каналчиња, куќи... Ова беше турско маало, се' уште ги паметам. Потоа луѓето се преселија во Турција, некои во градот. Интересно е за туристите да ги видат калдрмите од минатиот век - вели Кузман. Ископувања се вршат околу црквата, која се наоѓа во огромна, трибродна ранохристијанска базилика од 5 и 6 век, која имала и крстилница и во своето време била еден од најголемите храмови на Балканот. Таму на ископувањата во претходните години археолозите пронајдоа мозаици што сега се кренати и однесени на конзервација. - Го искористивме овој момент за да ги „фатиме“ постарите хоризонти. Почна да излегува керамика од периодот на македонскиот хеленизам, околу 3 и 2 век п.н.е и мат сликана керамика, околу пет века постара, од геометрискиот период во медитеранскиот културен круг. Наоѓаме фрагменти, нема цели садови. Слични предмети излегуваа и на ископувањата на Самуиловата крепост, во изминатите години. Тоа значи дека во тоа време тука имало развиена населба која се протегала од Самуиловата тврдина до Плаошник - објаснува археологот. Тој вели дека многу се значајни предметите што се вбројуваат во групата македонски бронзи, од 7 и 6 век п.н.е. Археолозите пронашле бокалче и сатче, кои веројатно имале култна намена. - Досега ги пронаоѓавме само на локалитетите во источниот дел на Македонија, каде што порано се простирала Пајонија. Македонските бронзи се типични за старомакедонската културна група. Ова покажува дека се протегала и на овие простори - категоричен е Кузман. Археолошките ископувања на Плаошник, ги финансира Владата, во рамките на проектот „Возобновување на Светиклиментовиот универзитет во Охрид“. Научник, архитект, првиот митолошки летач Приказната вели дека Дедал, Атињанинот, бил вешт ковач. Занаетот го научил од боговите Атина и Хефест. Дедал морал да побегне од Атина зашто го убил својот внук. Се засолнил на островот Крит и се вработил кај кралот Минос. Таму се оженил и го добил синот Икар. На кралот му правел секакви скулптури, мебел, машини, оружје, оклопи и играчки за децата од палатата. По неколку години работа од Минос побарал одмор, но кога владетелот го одбил, решил да побегне. Знаел дека е залудно да украде брод и да отплови, зашто брзите бродови на Минос веднаш ќе го стигнеле. Затоа, за себе и за Икар направил по еден пар крилја. Перјата ги споил со восок. Пред да тргнат, Дедал го предупредил синот да не лета премногу ниско за да не се намокри, ниту премногу високо поради Сонцето. Но, Икар се вивнал толку близу до Сонцето што крилјата почнале да му се одлепуваат. Почнал да паѓа и се удавил во морето. Кога морето го исфрлило неговото мртво тело, Дедал го погребал на мал остров, кој подоцна е наречен Икарија. Весна Ивановска - Дневник

Бронзена фигура стара преку 2.300 години откриена на Плаошник

Бронзена фигура стара преку 2.300 години откриена на Плаошник

Александра Бубевска 23.05.2007   Бронзената фигура на човек со крила, наречена „Дедал“ е пронајдена под мозаичната површина на археолошкиот локалитет во Плаошник во Охрид. Била откопана пред два месеци, од црвена земја која содржи најмалку хемикалии и придонела фигурата да биде сочувана. Била обвиткана со голем слој на платина, па во прв момент не се знаело за каков предмет се работи. Откако ја исчистиле, археолозите сфатиле дека ова е единствено откритие, слична фигура досега не е пронајдена никаде на Балканот, а и пошироко. „Досега во литературата не сме нашле, ако некаде го кријат во некоја депо како јас што ги кријам археолошките предмети во депо, бидејќи не можам да ги изложам, тогаш можеби има, ви литературата не сме сретнале, на интернет не сме нашле, ова е единствен археолошки експонат, кој што не знам колку ќе им се допадне на нашите комшии, но нас многу ни се допаѓа“, изјави Паско Кузман, директор на Управа за заштита на културно наследство. „Веројатно претставувал украс, но во некоја симболична смисла. Како дошол тој култ на овие простори, тоа треба да го проучиме, бидејќи ова е навистина ретка работа, најдена на Плаошник во Охрид, што значи, сигурно има некое трнасконтинентално значење, кое сега правилно не можеме да го детектираме“, додаде Кузман.   Бронзената фигура на „Дедал“, наречена така според старогрчкиот мит за таткото и синот Дедал и Икар, кој е од непроценлива вредност, но кога би се нашла на аукција, нејзината најмала цена би изнесувала еден милион евра. Денеска, ова исклучително археолошко откритие, прв го разгледа премиерот Груевски. Фигурата под специјални услови ќе се чува и истражува во Музејот во Охрид.       Претставена скулптурата на митолошкиот летач Дедал откриена на Плаошник    Скопје, 23 мај (МИА) - Последното големо археолошко откритие скулптурата на митолошкиот летач Дедал откриена неодамна на локалитетот Плаошник во Охрид, денеска првпат беше презентирана пред премиерот Никола Груевски и пред медиумите. Директорот на Управата за заштита на културното наследство Паскo Кузман изјави дека премиерот Груевски е најзаслужен за пронајдокот. - Бронзената скулптура е најверојатно единствена од ваков вид на Балканот и пошироко, бидејќи досега слична на неа нема забележано во стручната литература. Се претпоставува дека датира уште од вториот век пред нашата ера. На која било светска аукција почетната цена на охридскиот Дедал бил била најмалку милион евра, истакна археологот Паско Кузман, оценувајќи го како непроценливо историското значење што го има оваа фугура за Македонија.   Археолошките ископувања на Плаошник ги финансира Владата во рамките на проектот за возобновување на Свети Климентовиот Универзитет во Охрид. рп/ссм/19:58