Поречкиот Манастир „Раѓање на Пресвета Богородица“ се наоѓа над селото Горни Манастирец, во близина на Македонски Брод, во областа, што се наоѓа по средниот тек на реката Треска. За време на турското владеење во Македонија, овој манастир бил запален, но нема точни податоци кога се случило тоа. На иницијатива на поп Костадин од селото Грешница, селаните го испратиле поп Димитрија во Цариград да побара одобрение од султанот за повторна изградба на манастирот. Со дозвола на султанот, месното население, со доброволна работа и средства, повторно го изградиле овој манастир во 1846 година. Потоа е отворено и првото училиште во овој крај во кое доаѓале ученици од повеќе поречки села. Учители биле црковните свештеници. Манастирот станал културен центар во овој крај.
Од тој период е конакот што се наоѓа на југоисточната страна, тој на јужната страна е изграден во почетокот на ХХ век, додека на 22 јули 2007 година, од страна на Архиепископот Охридски и Македонски г.г. Стефан во сослужение на Митрополитот Дебарско-кичевски г. Тимотеј и Митрополитот Струмички г. Наум, се освети новоизградениот конак, кој се наоѓа на источната страна.
Настојател на манастирот е монахот Бенедикт Божиноски.
Манастирот бил значаен духовен и книжевен црковен центар во минатото. Најновите научни истражувања сведочат дека овој манастир не е од 19-ти век, како што досега се мислеше, туку тој датира од 12-от век, ако не и порано. Историчарот Иван Снегаров, запишал дека „нема никакви сведоштва за времето кога бил основан, но селото Манастирец, како и соседното село Калуѓерец, кои постоеле во 14-от век, говорат за неговата старост“.Не може селото да се викало Манастирец, а да немало претходно манастир, ниту Калуѓерец, а да немало калуѓери.
Со последните истражувања во црквата откриена е фреска што претставува исклучително историско уметничко откритие што ќе го збогати фондот за споменици од средновековната византиска уметност во Македонија и на Балканот. Последните истражувања на манастирската црква во текот на отстранувањето на малтерот од страничните ѕидови на внатрешноста на храмот, нанесен врз оригиналниот фрескоживопис ослободи и изнесе на виделина една од најимпресивните зачувани композиции – фреската на „Страшниот суд“ која го зафаќа целиот претпростор на наосот или „припратата“. Според историчарите на уметноста, нема зачувани примери во Македонија за постоење на вака расположена повеќеслојна ескатолошка тема од монументални размери, „раскажана“ на три ѕида во задниот дел на храмот. Западниот ѕид е посветен на воскреснувањето на праведните, со персонификациите на морето на јужната и на земјата на северната страна од влезот во придружба на морска и земјена фауна, кои ги враќаат умрените. На јужниот ѕид е прикажана немирната атмосфера на пеколот поделена во рамки, а на северниот, блажеството и мирот на рајот од кој е зачуван ликот на праведен Аврам. Претставата на Страшниот суд во западниот дел на манастирската црква претставува силен печат на догмата за второто доаѓање на Христос на земјата, на патиштата на праведните и казните што ќе ги стигнат престапниците и неверните во страшниот суд. Според Републичкиот завод за заштита на спомениците, тука се најдени фрески кои потекнуваат од 11 до 13 век, што ги побива фактите дека црквата е изградена на нови темели од 19 век.
Автор; Никола Алексоски
Извор:
23-ти март, лето Господово 2014