Беседи

Митрополит Американско- канадски г. Методиј

Во Името на Отецот и Синот и Светиот Дух! Амин!

Возљубени браќа и сестри, нашиот Господ и Спасител ни посведочи за идниот век со зборовите “Рајот и пеколот се внатре во нас” и токму заради тоа кажувајќи ја оваа парабола на Своите ученици Тој зборуваше всушност за тоа на кој начин ние самите го подготвуваме во нас нашето Вечно пребивалиште, нашиот рај или нашиот пекол. И тој не се состои во некои спектакуларни  нешта, се состои во многу едноставни работи, во тоа колку навистина внимаваме на тоа што се случува внатре во нас и на тоа што се случува околу нас. Дали кога ќе правиме некакви едноставни работи, ги правиме со внимание, со страв Божји, служејќи Му на живиот Бог. Дали кога ние се осенуваме со крсниот знамен тоа го правиме внимателно , тоа го правиме со потполна восредоточеност. Кога се молиме дали навистина умот ни е целиот во Името на  Живиот Бог. Дали кога некому нешто му подаваме, некаква помош , тоа го правиме со внимание , дали тоа го правиме навистина давајќи Му го тоа на Нашиот Бог. Ако со  такво внимание живееме и ако со  такво внимание се однесуваме најпрвин со себеси а исто така и со другите, тогаш го подготвуваме во себе нашето блаженство заради постојаната заедница со Бога која почнува токму во тие  едноставни нешта . На самиот крај од оваа парабола Нашиот Господ и Спасител им зборува на луѓето зборувајќи Му всушност преку устата на Авраама на самиот богаташ. Тој вели: “Ако Мојсеј и пророците не ги слушаат тогаш некој да воскресне од мртвите тие нема да поверуваат”.
Тој тоа Го зборуваше не само за Своето воскресение , Тој  Го зборуваше воопшто за  нашиот однос кон тоа чудесно присуство на Бога во секој аспект на нашиот живот. Зошто навистина чудесно е дури да се помисли за Бог, а камоли да се присуствува или да се види едно чудо. Чудесно е заради тоа што присуството и мислата за Бога  ни ја отвара Вечноста , ни го отвара Царството Божјо. Тогаш сето она што видливо е толку едноставно е толку релативно и минливо, наеднаш станува апсолутно, наеднаш станува вечно и непроменливо. Со такво внимание постојано во вечното и блаженото и непроменливото да внимаваме на сето она што ни се случува во животот  и преку тоа внимание да Го прегрнеме Бога. Амин!

Митрополит Американско- канадски г. Методиј

Во Името на Отецот и Синот и Светиот Дух! Амин!

Возљубени браќа и сестри, Господ на различни начини ги поучуваше своите ученици со Слова, со Параболи, со дела. На крајот од својата земна мисија Тој Ги поучуваше и на тој начин што Своите молитви кон Небесниот Отец Ги упатуваше гласно пред нив, онака како што и ние гласно и сите заеднички Му се молиме на Бога на Светата Литургија. Тој тоа Го правеше намерно, зошто иако Му се обраќаше со интимно обраќање на Својот Небесен Отец, Тој тоа Го правеше за да Ги поучи луѓето, најпрвин со она што е навистина најважно од сî, а тоа е Вечниот живот и спасението и Тој вели “А Вечниот живот е во тоа да Те познаат Тебе Небесниот Отец”.
Богопознанието е навистина патот кон спасението, патот кон заедницата со Бога, зошто само она што го знаеме  можеме и вистински да го љубиме, неможеме да кажеме дека нешто љубиме ако не го познаваме. Вистинското познание пак е љубовта , “тогаш кога ќе се познаеме онака како што сме познати” како што вели св.апостол Павле. Бог пак на тој начин ни Го открива и спасението и начинот на спасението и секоја заедница со Бога, преку познанието на Небесниот Отец, преку познанието на тоа дека навистина Господ беше испратен од Својот Отец, навистина доброволно и по промислата на Небесниот Отец, Тој дојде во овој свет, живееше како човек, страдаше како човек, беше распнат и умре како човек и воскресна правејќи Му пат на секое тело, на секоја душа кон спасение.
Но, Тој вели “не се молам за сите, не се молам за целиот свет туку само за оние коишто си Ми Ги испратил. ” Тоа не е неправда или селективност од  страна на Бога, тоа е само плод на Неговото сезнаење, зошто Бог знае дека не сите Го љубат Бога, не сите принесуваат молитви кон Него и токму затоа вели : “Ги сочував сите” , зошто љубовта Негова е за сите и за оние коишто се молат, за оние што веруваат во Него, оние што Го бараат познанието на Бога, а и оние пак коишто воопшто тоа не  го прават. Тој вели “Ги запазив сите освен погибелниот син” потсетувајќи ги своите апостоли, а потсетувајќи не и нас дека навистина на тој пат кон спасението човек може и да застрани, човек може и да погине ако не е доволно истраен, ако не го прави она што Бог Го заповеда. Тој пат е пат на огромна одговорност, зошто љубовта носи секогаш голема одговорност. Бог сосема ни се предаде нам и наше е секогаш да се прашуваме: дали и ние секогаш Му се предаваме на Бога? Бог ни се принесува на Светата Литургија , дали и ние секогаш на Светата Литургија Му се принесуваме на Бога?, дали секогаш во тоа взаемно принесување навистина го исполнуваме она што Тој ни Го заповеда?
 Безгранични се навистина поуките коишто Бог Ги упатува кон човекот, на коишто ние постојано можеме да се поучуваме, меѓутоа најважно од сî е едно Бог постојано да ни дава разум и познание на Неговата Вистина, зошто преку таа Вистина сите се спасуваме.  Амин.

 Митрополит Струмички г.Наум :

„Возљубени мои духовни чеда во Господа,

Како и другпат што сум го толкувал пред повеќето од вас денешното евангелско четиво, така и сега сакам заедно да се потсетиме дека Марта го симболизира и отсликува првиот степен на духовниот раст, а тоа како што знаете е очистувањето на срцето од страстите односно практичниот подвиг; додека, пак, Марија го претставува повисокиот степен на духовниот раст – умносрдечната молитва и просветлувањето на умот односно теоријата или созерцанието.

            Овојпат сакам да го насочам вашето внимание на еден друг многу важен момент од оваа случка: Не може оној што е на степенот на очистување да го познава духовниот опит на оној што е на степенот на просветлување. Може да се интересира и може да чита (што е неопходно), а може да претпоставува и може да нагаѓа (што е опасно), ама да знае – не може. Затоа таквите, ако непаметно се обидат да зборуваат или толкуваат нешто за духовниот опит од повисокиот степен, многу лесно можат да згрешат. Се случува дури и да не се согласат со она што светите Отци ни го оставиле во наследство, што е многу лошо. А како треба да постапуваат за да не залутаат од патот?

Токму тоа сакав да ви го објаснам на примерот од Марта. Гледате и на Марта не ѝ е јасно тоа што го прави Марија, но таа не се обидува сама да го толкува тоа што се случува ниту пак оди и се расправа директно со Марија (затоа што љубовта не го дозволува тоа), туку многу правилно се упатува право кон Изворот на секое знаење, Господ наш, Богочовекот Исус Христос, и вели: Господи, зар нејќеш да знаеш дека сестра ми ме остави да служам сама? Кажи ѝ да ми помогне (Лука 10, 40). Секако, ние многу добро го знаеме одговорот, упатен со сострадување и прекор до сите нас, иако во нашиот живот многу го пренебрегнуваме: Марто, Марто, ти се грижиш и се трудиш за многу работи. Но само едно е потребно. Марија го избра добриот дел, кој нема да ѝ се одземе (Лука 10, 41-42). Може ли секој од нас да си одговори на прашањето, колку време од 24-часовниот ден ѝ посветува на лично-соборната молитва насамо? И колку во тие претпоставени десетина минути молитва нашиот ум е собран во зборовите на молитвата? Се лажеме себеси ако е одговорот позитивен, нели?

Значи, каква поука можеме да извлечеме од поведението на Марта? Да не се превознесуваме со нашиот телесен односно горд, расеан и затемнет ум, и да толкуваме работи кои од личен опит не ни се познати. Потоа, секогаш да се смируваме пред она што од опит го велат светите Отци. И секогаш да бидеме во редовен контакт со нашиот духовен отец и да го прашуваме за она што не ни е јасно од прочитаното, слушнатото или помисленото.

А како треба да се однесува духовниот отец? Ова го прочитав кај некој од светогорските Старци од минатиот век, кој објаснува за тоа како треба да постапуваат духовниците кога ќе бидат прашани за умносрдечната молитва: Ако го имаат тој опит, треба да ги водат своите духовни чеда по патот на очистување од страстите кон откривање на местото на срцето или дарот Божји на соединување на умот и срцето; а ако го немаат, смирено да го признаат тоа, а не сешто да зборуваат против самиот подвиг на молитвата во срцето или против носителите на тој дар. Секое дрво по плодот се познава...“

Водоча- На денот на празникот посветен на Покровот на Пресвета Богородица

Посети: {moshits}

„‘Но вам, што слушате, ви велам: љубете ги непријателите свои; правете добро на оние што ве мразат; благословувајте ги оние што ве колнат, и молете се за оние што ве навредуваат. На оној што ќе те удри по едниот образ, заврти му го и другиот; и на оној што сака да ти го земе горното алиште, подај му ја и кошулата’ (Лука 6, 27-29).

Зошто некој да стане наш непријател? Зошто некој да нѐ мрази? Зошто некој да нѐ колне? Зошто некој да нѐ навредува? Зошто некој да нѐ удри по образот? И, зошто некој да сака да ни го земе горното алиште? Од две причини: или некое зло сме му направиле, или е демонизиран па мисли дека сме му направиле некое зло, со самото тоа што постоиме. Друга причина не постои. И во двата случаја, без оглед дали сме му направиле зло или мисли дека сме му направиле, оној што ги презема горенаведените дејствија навистина е под влијание на демонот.

Што се однесува до нас, подобро е да бидеме во редот на оние коишто заради својот подвиг во послушание или заради својата просветленост (без да му причинат зло некому) биваат напаѓани од оние што се под влијание на демонот, отколку да се најдеме во групата на оние што под влијание на демонот прават зло, па исто таквите демонизирани им враќаат со зло.

Затоа и Господ вели: љубете ги, благословувајте ги, молете се за нив, завртете им го и другиот образ и подајте им ја и кошулата, за да бидете милостиви како што е милостив вашиот Отец Небесен и за да бидете совршени како што е совршен вашиот Отец Небесен. Би додал: за да сведочите дека сте чеда на вашиот Небесен Отец, восиновени во Господ ваш Богочовекот Исус Христос, преку Телото Негово – Црквата, во Светата Евхаристија, а не да речат дека вашиот татко е ѓаволот и дека ги правите оние дела што од него ги научивте (‘Вашиот татко е ѓаволот; а вие сакате да ги исполнувате желбите на својот татко; тој е човекоубиец од почетокот и не стои во вистината, зашто во него нема вистина. Кога зборува лага, говори од себе, зашто е лажец и татко на лагата’ – Јован 8, 44).

Деца, знаете ли со кој внатрешен став треба да го доживувате непријателството и злото на луѓето против вас? Така како некој да бара од вас одговор на прашањето: ме љубиш ли... А токму тоа и се случува, „непријателот“ бара да најде во нас, макар и потсвесно, трошка љубов за да се фати за нешто и да се извлече од ропството на демонот (но за тоа другпат). Сите луѓе бараат единствено љубов, но тесен е патот и малкумина знаат каде да ја најдат и малкумина се тие што ја наоѓаат совршената љубов во овој свет и век. А патот според светите Отци е прво: слободно и своеволно апсолутно послушание во добро кон духовниот отец до добивањето на дарот на отворање на срцето и на умносрдечната молитва (не и потоа, зашто тоа би било идолопоклонички однос и идолопоклонство); и второ: секојдневно повеќечасовно пребивање на умот преку молитвата (Господи Исусе Христе, помилуј ме...) во срцето и љубов кон непријателите. Нема премин од степен на просветлување во степен на обожение без љубов и кон непријателите. Тоа е последниот испит.

Но, сепак да почнеме од апсолутно послушание, кое за оние кои се научени да се потпираат на својот разум е камен за сопнување и камен за соблазнување, на кој тие се сопнуваат, не покорувајќи му се на словото... (1 Пeтaр 2, 7-8), а за оние кои сакаат да се восовршат е радост во безгрижноста на децата Божји, изобилство на благодатта и непоколеблив темел на молитвеното тихување. Значи, апсолутно послушание до добивање на дарот на умносрдечната молитва за да не останете робови на демонот, затоа што сте скапо платени; и, нема послушание по добивање на дарот на умносрдечната молитва, затоа што вие сте скапо платени: не станувајте робови на луѓе (1 Кор. 7, 23).”

(според записот на сестрите од манастирот)

Преземено од сајтот на МПЦ

Today, on the feast day of Venerable Euphrosyne and Venerable Sergius of Radonezh, Metropolitan Nahum of Strumica celebrated Divine Liturgy in the church of the Holy Tsar-martyr Nicholas, in the monastery of the Holy Myrrh-bearer Mary Magdalene, Star Dojran. Interpreting the Holy Gospel today, His Eminence among else said:

            “’But I say to you who hear: Love your enemies, do good to those who hate you, bless those who curse you, and pray for those who spitefully use you. To him who strikes you on the one cheek, offer the other also. And from him who takes away your cloak, do not withhold your tunic either’ (Luke 6:27-29).

            Why should anyone become our enemy? Why should anyone hate us? Why should anyone curse us? Why should anyone offend us? Why should anyone slap our face? And, why should anyone wish to take away our clothes? It is for two reasons: we’ve either done him some evil, or he’s demon-possessed and so thinks we’ve done some evil to him by our very existence. There is no other reason. In both cases, regardless of whether we have done him evil or he thinks we have, he who does the abovementioned things truly is under the demon’s influence.

            As for us, we’d better be among them who because of their struggle in obedience or because of their illumination (with no evil done to anyone) are attacked by those who are under the demon’s influence, rather than join them who under the demon’s influence do evil and then by like demoniacs are reciprocated.

Therefore does the Lord say: love them, bless them, pray for them, offer them your other cheek, and give them also your tunic, so that you be merciful as your Heavenly Father is, so that you be perfect as your Heavenly Father is. I would add: so that you bear witness you are children of your Heavenly Father, adopted as sons in your Lord, the Godman Jesus Christ, through His Body – the Church, in the Holy Eucharist; so that they do not say your father is the devil and you do what you’ve learnt from him (‘You are of your father the devil, and the desires of your father you want to do. He was a murderer from the beginning, and does not stand in the truth, because there is no truth in him. When he speaks a lie, he speaks from his own resources, for he is a liar and the father of it’ – John 8:44).

            My children, do you know with what inner attitude you should experience the people’s enmity and evil against you? It should be as though someone wants you to answer him the question: Do you love me…? And, it is exactly what is going on: “the enemy” seeks to find in us, even if subconsciously, a crumb of love so that he catches at something and gets out of his slavery to the demon (yet about this some other time). All people seek solely love; the road though is narrow and only few know where to find it and few are they who find perfect love in this world and age. And the road, according to the Holy Fathers, is firstly: free and of our own volition absolute obedience in good towards the spiritual father until the acquisition of the gift of heart’s opening and of mind-and-heart prayer (not afterwards as well, since that would be idolatrous relationship and idolatry); and secondly: daily several-hour residing of the mind through the prayer (Lord Jesus Christ, have mercy on me…) in the heart and love towards the enemies. There is no transition from the stage of illumination to the stage of deification without love for the enemies, too. This is the final exam.

            However, let us start from absolute obedience, which for them who are accustomed to trusting to their own reason is a stone of stumbling and a rock of offence, on which they stumble, being disobedient to the word… (1 Peter 2:8), whereas for them who wish to be perfected it is joy in the carefree state of the children of God, abundance of grace, and an unshakable foundation of prayerful stillness. Therefore: absolute obedience until the acquisition of the gift of the mind-and-heart prayer, so that you do not become slaves of the demon, since you were bought at a price; and, there is no obedience after the gift of the mind-and-heart prayer has been granted to you, since you were bought at a price; do not become slaves of men (1 Corinthians 7:23).”

(as recorded by the monastery Sisters)

Прочитано: {moshits} 

                          
                                              Свети  Јован Битолски

          (Ракописот е пронајден во Битолската Митрополија
          При средувањето на библиотечниот фонд. Оваа беседа
          најверојатно е запишана од некој ученик на Свети Јован,
          а е изречена од самиот Свети Јован во руската црква
          “Света Троица“ во Битола.)

    
          Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух!!!

         Јас на моето  тело ги носам раните  на мојот Бог, Исус – тоа е натписот, што врз себе го носи секој монах. Овие зборови од посланието  на апостол Павле до Галатјаните ги слушавме и вчера и денес. Што значи тоа – да ги носиш на себе  раните Христови? Да се носат раните Исусови, тоа е работа на сите крстени. Во монаштвото само е истакната  оваа општохристијанска природна  состојба.
Ние сме повикани да  ги носиме Исусовите рани. Да се носат раните – значи да  се приопштиме кон невините страдања. Каво прекрасно дело се разоткрива пред нас во делото на катадневниот живот: да се победува злото, невино страдајќи од него и радувајќи се на тоа.
           Ако ние, од  сето срце, сакаме да ја исполниме заповедта на животот, дадена од  Самиот Бог, тогаш ќе мора  со радост да ги поднесуваме сите невини неволји и страдања од нашите блиски и од околностите во животот. Зашто, ако подразмислиме за етичкиот закон, тогаш ќе сфатиме дека евангелското поведение, вистински може да ни докаже, дека сме навистина христијани.
Ние мошне често грешиме прифаќајќи ја како христијанска оваа или онаа јазичничка заповед  на моралот. Ние на пример, често си мислиме дека е пофално да се љубат оние, кои нас не љубат, макар што апостолот ни вели трезвен збор, оти да се љубат оние кои нас не љубат – нема никаква полза за христијанинот, затоа што и езичниците го чинат истото, т.е. ги љубат само оние, кои нив ги љубат. Ете, ако си христијанин,  тогаш тоа веднаш ќе  се забележи,  од тоа што ќе бидеш способен  да ги љубиш и оние што те  мразат, или  во крајна мера,  човекот кој е рамнодушен кон тебе, да го љубиш со Христовата љубов, да го љубиш  без корист, туку едноставно, како Сонцето кое е образ на Бога, ги љуби сите луѓе  подеднакво, и им свети и на злите и  на добрите.
          Може да се рече  сосема прецизно, дека човекот кој е способен да биде христијанин љубејќи ги оние кои не го љубат него, тој е способен и во друго нешто да биде христијанин, имено во тоа,  за што  сега пишува свети апостол Павле – способен е да ги носи раните Исусови,  невино да страда, искупувајќи ја со тоа невино страдање и  вината на оние луѓе – браќа, кои ги предизвикуваат тие страдања или навреди. Да го слушнеме зборот на свети апостол Петар: Возљубени – вели апостолот, од огненото искушение што ви е испратено за испитување, не плашете се како од страшно доживување. Но, бидејќи учествувате во Христовите страдања, радувајте се, а зарадувајте се во појавата на Неговата Слава и ќе победите. Ако ве злословат заради името Христово тогаш вие сте блажени, зашто Духот на славата, Духот Божји лежи во вас. Од оние Он е хулен, а од вас е прославуван. Само да не пострада некој од вас како убиец, или крадец, или злосторник, или како оној кој посега по туѓото, а ако е  - како христијанин, тогаш не се срами, туку слави Го Бога за таквата судбина.
           Ете што значи да се носат Исусовите рани – да се страда за Вистината, за доброто, да се страда без вина, да се страда како што страдаше Исус.
           Ете каде се препознаваат вистинските христијани: во љубовта кон оние, кои не ги љубат и во страдањата без вина.
           Секоја, па и најниска етика е присутна и кај незнабожците, и кај неверниците. Да Го познаеме Христа и да се радуваме чувствувајќи ја Божјата благодат, ние само се приопштуваме кон височината на духот, преку љубовта кон луѓето кои не не љубат и низ радосното трпение на невините обвинувања, прекори и срадања. Во тоа е  се’, сета суштина на христијанството и овде, ние веќе го чувствуваме воздухот на оностраниот прекрасен свет.
            Молете се за оние  кои ве навредуваат, благословувајте ги оние кои ве проколнуваат, благословувајте ги и не проколнувајте, - рече Христос. А апостолите појаснија дека небесниот благослов ќе го наследи само оној кој благословува, додека оној кој проколнува го раѓа вечното проклетство за самиот себе и може да се спаси само со благослов од братот. Многумина ги нарекуваат “високи“ овие Христови заповеди, за кои сега говорам. Но подобро е тие да се наречат обични заповеди. Зашто сето тоа е едноставно, бидејќи зависи од самиот човек, од мене, од мојата љубов кон Христа, од мојата вера во Христа. Оној четирикрак символ што секој монах го носи на себе, е видлив знак на она невидливото, што го носите сите вие, крстени со христијанско кршевање.
            Крштевањето е ветување, на своето тело да се носат сите заповеди и сите рани Христови, и во исто време, тоа е пружање на небесна помош за лесно извршување на тоа ветување.

 ( Проповед на Свети Јован,
 изречена во недела, 10 септември 1928год, во Б.Ц.)

Преземено од списанието Домострој бр.15 ’97

Посети: {moshits}

„Толкувајќи го денешното евангелско четиво, сакам да ги нагласам од една страна теоретската едноставност на христијанскиот подвиг и живот, онака како што е запишан во Светото Евангелие, а од друга страна потребата од реален и личен практичен напор во остварувањето на евангелските заповеди Христови.

Зашто, што има поедноставно од оваа заповед: ‘како што сакате да постапуваат луѓето со вас, така постапувајте и вие со нив’ (Лука 6, 31)? Зар сакате некој да ви мисли лошо? Тогаш немојте и вие да прифаќате лоши мисли за никого внатре во вашето срце! Зар сакате некој да зборува лошо за вас, да ве нарече лажговци или крадци, или застрането неморални или теолошки неписмени? Тогаш немојте и вие да ги озборувате, судите и осудувате своите ближни! Немојте ни за вистински случувања, а камоли за она што не се случило!!! Зар сакате некој да ви направи нешто лошо? Тогаш немојте и вие да правите никому ништо лошо. Што има теоретски поедноставо од ова? Секако, во практика треба да вложиме голем напор да ги исконтролираме своите мисли, зборови и дела, но постепено и со помош на Божјата благодат ќе успееме. Никој не станал одеднаш светител, преподобен, туку со континуиран и долгогодишен напор во внимание над самиот себе при исполнувањето на заповедта за љубовта кон своите ближни.

Но, Господ нè опоменува во ова Евангелие да не се залажуваме самите себеси со „љубов од интерес“: ‘ако ги милувате оние што вас ве љубат, каква ви е наградата? Зашто и грешниците ги милуваат оние што ги сакаат нив!’ (Лука 6, 32). Со ваква „љубов“ христијаните не можат квалитетно да се разликуваат од овој свет и да бидат подобни на својот Господ. Она што нè прави вистински христијани, она што нè дели од овој свет којшто лежи во зло и она што нè ослободува од гревот, ѓаволот и смртта е исполнувањето на заповедта Христова: ‘туку вие љубете ги непријателите ваши и чинете добро, и на заем давајте, без да очекувате ништо’ (Лука 6, 35).

Во пракса ова значи да не одговараме на злото со зло. Ваквиот одговор би значел умножување на злото во нашиот живот и во светот. А демонот токму тоа го чека: да пронајде некое зло во нас за да нè извалка и за да го стави нашиот живот под негова контрола. Значи, злото внатре во вас самите вас ве разградува, а не оној против кого е насочено. Ако на злото што ни го прават одговориме со добро, тогаш и себеси се заштитуваме од демонското влијание и на нашиот непријател му оставаме време, можност па дури и сила за покајание... Да внимаваме на кого му служиме! Не можеме истовремено да бидеме и слуги Божји и слуги демонски...“

Митрополит Струмички г. Наум

(според записот на присутните)     

  Hierarchical Divine Liturgy in the village of Rusinovo, Berovo ( 07.10.2007 )

Today, on the Sunday of All Macedonian Saints, Metropolitan Nahum of Strumica consecrated the bell that Mr Vasil Pacurovski had donated to the church of Saint Parasceva in the village of Rusinovo (Berovo area). In the same church His Eminence celebrated Hierarchical Divine Liturgy, at which the faithful partook of the Holy Body and Blood of Christ.

“Commenting on today’s Gospel reading, I would like to highlight: on the one hand, the theoretical simplicity of the Christian struggle and life, as it is recorded in the Holy Gospel; and, on the other hand, the necessity of a real and personal practical effort in the accomplishment of the evangelical commandments of Christ.

            For, what is more simple than this commandment: ‘And just as you want men to do to you, you also do to them likewise’ (Luke 6:31)? You don’t want anyone to wish you evil, do you? Then don’t accept evil thoughts about anyone inside your heart either! You don’t want anyone to speak evil of you, to call you liars or thieves, or perversely immoral, or theologically illiterate, do you? Then don’t backbite, judge and condemn your fellowmen either! Don’t do that in case of real events, let alone when something hasn’t even happened!!! You don’t want anyone to do to you anything wrong, do you? Then don’t you either do anyone anything wrong. Is there anything theoretically more simple than this? Certainly, in practice we must put a great effort to control our thoughts, words, and deeds; yet, little by little, and aided by God’s grace we will succeed. No one has become a saint, venerable at once; it takes a continuous and yearslong effort in attentiveness over oneself while abiding by the commandment of love to one’s fellowmen.

            However, the Lord is warning us in this Gospel, not to deceive ourselves with “love for our own purpose”: ‘But if you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them’ (Luke 6:32). With “love” like this, Christians cannot qualitatively differ from this world and resemble their Lord. What makes us true Christians, what detaches us from this world that lies in evil, and what liberates us from sin, the devil, and death, is the fulfilment of Christ’s commandment: ‘But love your enemies, do good, and lend, hoping for nothing in return’ (Luke 6:35).

            In practice, this means that we must not return evil for evil. Such a response would imply increasing of evil in our life and in the world. And, it is exactly what the demon is waiting for: to trace some evil within us in order to defile us and bring our life under his control. Thus, the evil inside you corrupts you, not the one against whom it is directed. If we respond with good to the evil done to us, then we protect ourselves from demonic influence and we also give our enemy time, opportunity, and even strength for repentance… Let us be wary whose servants we are! We cannot be at the same time both God’s servants and demonic servants…”

(as recorded by those present)  

Посети: {moshits}

ВИЕ СТЕ – СВЕТЛИНАТА НА СВЕТОТ 
 

Епископ Иларион Алфеев

Денес би сакал да ви кажам неколку збора за спасението во светот: не за спасението „од светот“, туку за тоа како, живеејќи во светот, да ги ползуваме нештата, коишто ги предлага светот, за духовна полза. Односно, да кажам како можеме и како треба да го прифаќаме светото што нè опкружува.
Ќе започнам со цитатот од еден анонимен ранохристијански текст, познат како „Послание до Диогнет“, кој датира приближно од II век.

„Христијаните не се разликуваат о другите луѓе ниту по земјата во која живеат, ниту по јазикот, ниту по обичаите. Тие не се населуваат во посебни градови, не користат некој особен јазик и водат живот кој не се разликува од животот на другите луѓе. Единствено нивното учење не е плод на мисли и на изуми на луѓе коишто бараат нешто ново, тие не се приклонуваат кон какво-годе човечко учење, како другите, туку, живеејќи по елинските и по варварските градови, каде кој се затекнал, и следејќи ги обичаите на тамошните жители во облекувањето, исхраната и во сè друго, тие претпочитаат еден зачудувачки и навистина неверојатен начин на живеење. Тие живеат во татковината, но како да се туѓинци. Учествуваат во сите работи во кои учествуваат и другите граѓани, но ги претрпуваат сите непријатности на кои се изложени дојденците. За нив секоја друга земја е татковина, и секоја татковина е – туѓа земја... Со еден зброр, тоа што во телото е душата, тоа е христијанинот во светот. Тие сите ги сакаат, а од сите се прогонувани. Нив не ги познаваат, но ги осудуваат. Тие од сè се лишени, но изобилуваат со сè. Нив ги срамотат, но тие со тоа се прославуваат. Ги клеветаат, но тие излегуваат праведни. Ги злоставуваат, а тие благословуваат. Кога ги казнуваат, тие се радуваат, како да им даваат живот!“

И така, „тоа што во телото е душата, тоа се христијаните во светот“, Секој од нас, христијаните, е поставен од Бога во одреден историски и локален контекст. Ние живееме во конкретен град, во конкретна епоха, нас не опкружуваат конкретни луѓе, на нашиот живот влијаат конкретни околности. И зборовите на Христос, „вие сте сол на земјата“ и „вие сте светлина на светот“, се однесуваат на нашиот живот во овој конкретен свет. Ние не сме повикани да се откажеме од светот, да го отфрлиме светот, да се гнасиме од светот: ние сме повикани, живеејќи во светот, да бидеме „сол на земјата“ и „светлина на светот“, односно, како и душата во телото, да го оживотворуваме светот, да го преобразуваме. Но за да можеме да пројавуваме позитивно влијание врз светот, треба да се научиме правилно да го ползуваме сето она што ни го предлага тој свет. Треба да научиме творечки да му пристапуваме кон светот.

Говорејќи за животот во светот, јас нема да ги изнесувам само моите мисли, туку ќе ги цитирам и кажувањата на еден значаен пастир од XX-от век – свештеникот Александар Јељчањинов. Еве една од неговите мисли за тоа како христијанинот треба да го восприема светот во кој живее:
Условите со кои нè опкружил Господ се првиот степен во Царството Небесно, и тоа е единствениот пат за нашето спасение. Тие услови се менуваат истиот оној час во кој ги користиме, претворајќи ја горчината на навредите, на грижите, на болестите и на тешкотиите во злато на трпението, на безгневието, на кротоста... Постојано, секојдневно, во секој час Бог ни испраќа луѓе, ситуации, дела со кои треба да почне нашата преродба, а ние ги пропуштаме невнимателно, и со тоа секој миг се противиме на Божјата волја која што се однесува на нас. Во текот на сиот наш живот Господ ни помага, праќајќи ни едни или други луѓе, едни или други ситуации. Ако ние во секој миг ги примаме како Божја волја за нас, како решавачки, најважен, единствен миг од нашиот живот – какви (дотогаш сокриени) извори на радост, љубов и сила би се откриле во нашата душа! 

Тоа е клучот на христијанското прифаќање на реалноста што нè опкружува: во сето она што се случува со нас и сето она што нè следи – секогаш треба да го гледаме Божјиот прст, Божјата промисла. Зашто, ништо во нашиот живот не се случува случајно. Доколку сме поставени во сплет на одредени околности, ако се наоѓаме во тешки ситуации, значи дека на Бога така Му е угодно. Испраќајќи ни помош или искушение, Бог секогаш пред нас поставува одредена задача којашто треба да ја решиме. Радост и жалост, здравје и болест, пријатели и непријатели – сето тоа Бог го испраќа заради учење и усовршување, и ние сме должни од сето тоа да извлекуваме полза, да го користиме сето тоа за духовен раст.

Друг клуч кон духовниот живот е секогаш да се наоѓаме на онаа длабочина на која се остварува таинствената средба на душата со Бога. Ако не ја знаеме таа длабочина, не можеме да станеме вистински христијанин. Надворешните животни прилики може да се менуваат, на надворешното ниво може да се одвиваат различни нешта, но главното во животот е она што се случува внатре во човекот. Ако не се научиме на она што отците на Црквата го нарекле „внатрешно пребивање“, ризикуваме да останеме на површината на христијанскиот живот без да разбереме во што се состои суштината на патот на кој сме повикани.

Во животот секогаш има многу нешта коишто нè плашат или предизвикуваат неспокојство, раздразнетост, негодување. Ако човек не умее да се ослободи од сето тоа, ако дозволи околностите да го „совладаат“, нему никогаш нема да му успее да го достигне она длабоко внатрешно спокојство во кое се содржи тајната на христијанскиот живот и тајната на средбата меѓу човек и Бог. Кога надворешните околности ќе го затскријат она што се случува во длабочината, тогаш на човекот не му остануваат сили да работи на самиот себе, да ја обработува почвата на своето срце.

Огромен број луѓе се преокупирани со толку многу надворешни, понекогаш безначајни околности, што сиот нивен живот се претвора во постојано барање на нешто што, очигледно, е недостижно. Тие за сето време очекуваат „подобри времиња“: наместо да се насладуваат со сегашниот ден и со сегашниот час – со часот кога се со Господ, зашто Господ секогаш е со нас – тие луѓе живеат во илузорна надеж за подобра иднина. Но животот минува, и иднината не успева да настапи, а минатото си заминува... А човекот лази по површината на животот, не успева да се симне во оние длабочини во кои единствено заслужува да се живее животот, длабочини во кои животот ја добива својата првобитна вредност.

Како е можно во наше време, кога темпото на животот е забрзан до крајната граница, кога времето до крајност е компримирано и, како што се чини, лета побрзо одошто во изминатите епохи – како е можно да се зачува духовната рамнотежа, внатрешниот мир? Единствен начин е: спуштање во длабочините – во длабочините на сопствениот внатрешен живот, таму каде што душата го допира Бога.

Протекувањето на времето не плаши кога стоиме во место – пишува Јељчањинов. – Треба да се нурнеме во длабочината, во која времето стои.
Уште еден клуч за духовниот живот: правилна распределба на приоритетите. Мошне важно е во животот на човекот сè да биде поставено на свое место, да се воспостави хиерархија на вредностите. Често пати човекот се нервира, се раздразнува, пројавува незадоволство само затоа што на првото место го става она што треба да стои, можеби, на десетото, заборавајќи на главното – на стоењето пред Бога. Ако човековата душа стои пред Бога, тој ќе нема причини за нервози, за неспокојства, за раздразнетост, зашто неговата душа веќе ја добила „единствената потреба“ и се успокоила во стоењето пред Бога.

Стоењето пред Бога треба да биде не толку заднина, фон, колку главна потпора, главен столб во животот. Кога во човекот постои цврст внатрешен столб, тогаш за него не се страшни никакви незгоди коишто можат да го снајдат.
Нашиот живот на земјата – вели Јељчањинов – е подобие на повисок живот.
И нашата задача тука, на земјата, е сè повеќе и повеќе да се приближуваме до тој образ и до тоа подобие, според кои сме создадени од Самиот Бог. Ние сме должни секојдневно, така да се каже, да го чистиме во себе образот Божји, осквернет со гревовите и со сета онаа суета којашто нè опкружува.

Ставајќи го главното на прво место, а второстепеното – на второ, ние можеме, живеејќи среде суетата на светот, од сите нешта да извлекуваме духовна полза. Во овој свет нема толку многу нешта коишто, според својот квалитет, би биле безусловно негативни, или безусловно позитивни. По правило, сето она што нè опкружува може да ни донесе како полза, така и штета. Ако научиме да извлекуваме полза од сето она што нè опкружува, сиот свет околу нас ќе се преобрази. Ќе видиме дека и без да заминеме, како Марија Египетска, во пустина, без да живееме во манастир, без да преземаме какви-годе посебни аскетски усилби, туку едноствавно живеејќи во овој свет – дека можеме да ги достигнеме духовните височини. 

Во врска со ова, би сакал да допрам неколку сосема конкретни теми. Повеќето од нас живееме во градови, и ретко ни се пружа прилика да излеземе во природа. Па сепак, има денови – празници, годишен одмор – кога можеме, ослободувајќи се од сè и заборавајќи на сè, да заминеме некаде на ден-два, на неколку дена или недели, за да бидеме сами со природата. Тоа е мошне важно искуство, коешто не треба да се пренебрегнува, затоа што, живеејќи во услови што владеат во голем, многумилионски град, ние несвесно сме вовлечени во неговиот вештачки ритам – ритамот на трката по материјални богатства. Кога макар на неколку дена ќе ни успее да се извлечеме од тој круг, ќе го почувствуваме дишењето на вечноста, ќе се допреме до природата во која е присутен и во која дише Самиот Бог. Наоѓајќи се во шума, на планина, на речен или на морски брег, можеме да се задлабочиме во слушањето на тоа дишење на Светиот Дух, Кој во мигот на создавањето на земјата, на небото и на морето „лебдел над водата“, и Кој и денес сите нешта ги пронижува и ги оживотворува.

Уште една тема – образование, наука, ученост. Секој од нас има ваква или онаква „специјалност“: во една или во друга област ние знаеме по нешто. Секоја наука и секоја специјализација може да имаат утилитарно, применето значење: во таа смисла тие се неутрални во однос на духовниот живот. Но науката – во онаа мера во која ги открива длабочините на Универзумот, законите што дејствуваат меѓу луѓето, во природата, во Космосот – може да добие религиозна смисла, може да ни го открие Бога. И колку подлабоко се нурнуваме во оваа или онаа наука, толку повеќе таа може да ни послужи за богопознание. Како што рекол еден мислител: „малото знаење нè оддалечува од Бога, а големото нè враќа кон Него“. Човек со тесен светоглед, со ограничено знаење, најчесто има и примитивни религиозни претстави. 

Голем број на отците на Црквата, како што се св. Григориј Богослов, св. Василиј Велики, св. Григориј Ниски, св. Јован Златоуст, минале години и децении во совладувањето на науките и на знаењата од различни области – философија, реторика, медицина, астрономија, математика, геометрија. Тие биле едни од најобразованите луѓе на нивното време. Потоа, откако станале свештенослужители, сите свои знаења ги ставиле во служба на Бога, на Црквата и на луѓето.

Постои гледиштре според кое верата и науката се неспоиви: образованоста и ученоста како да ì се туѓи на христијанската Црква, во која сè се стекнува во простота и со смирение. Постои страв од дијалог, од размена на мислења, од самиот разум како таков. Некои дури и кон богословската наука се однесуваат со недоверба. На таа тема може многу да се зборува, но сметам дека е доволно ако во врска со тоа ги цитирам зборовите на отецот Александар Јељчањинов:
Вообичаениот во наше време страв од мислата, од философијата, од богословењето, не може да се оправда ниту со повикување на Евангелието, ниту на светите отци, коишто мошне многу размислувале и расудувале. Јас не можам да си спомнам за ниту еден од светите отци кој пројавувал страв пред човековиот разум, пред расудувањето, пред разликата во мненијата...

Една важна тема е темата за – материјалните богатства. Макар што Христос рекол дека богатиот тешко ќе влезе во Царството Небесно, тоа не значи дека богатството само по себе претставува пречка во духовниот живот: пречка претставува робувањето на материјалните богатства. Човек може да биде сиромашен, но целиот живот да го мине во трката по пари, може постојано да го измачува жедта за пари. А може, обратно, да биде мошне богат, а да го користи своето богатство за полза на ближните, да го дели со нив. Богатиот човек од приказната на Христос за богатиот и за Лазар, не се нашол во адот затоа што бил богат, туку затоа што, минувајќи покрај сиромавиот којшто лежел пред неговата порта, не го забележувал.

Постојат различни видови богатство, коишто се и пречка, но и начин за достигнување на Царството Небесно. Отецот Јељчањинов вели:
Не треба да се мисли дека постои само еден вид богатство – пари. Може да се биде богат со богатството на младоста, може да се има ризница на таленти, дарби, да се има капитал на здравје. Сите тие богатства можат да бидат пречка за спасението. Материјалното богатство нè поробува, го зајакнува нашиот егоизам, го поматува нашето срце, нè исполнува со грижи, со стравови, бара да се жртвуваме за него, како ненаситен демон. Обично тоа не ни служи нам, туку ние нему му служиме. Но, нели е така и со богатството со здравје, со сила, со младост, со убавина, со таленти? Нели и тие ја засилуваат нашата гордост, го заробуваа нашето срце, го оддалечуваат од Бога? Но, што ако Бог ни испратил некое од земните богатства? Дали нема да се спасиме, додека не се ослободиме од него? Можеме да го задржиме нашето богатсво кај себе, но не за себе, и да се спасиме, само треба внатрешно да се ослободиме од него, да го оттргнеме срцето од него, да владееме со нашето богатство како да не владееме со него, да го имаме, но да не дозволиме тоа нас да нè има, да го принесеме пред нозете Христови и со него да Му служиме.  

Телесното здравје отец Јељчањинов го нарекува богатство. Не се во право оние коишто сметаат дека христијанинот не треба да се грижи за своето здравје, дека не треба да се занимава со спорт... Уште во III век Климент Александриски говорел: „За младите се полезни гимнастичките натпреварувања, а исто така и игрите со топка: сето тоа го зајакнува телото.“ Телесното здравје придонесува за хармоничен раст и созревање на човекот. Древните грчки системи на воспитување му посветувале исто толку внимание на телесниот, како и на духовниот развој. Затоа христијанинот може и треба да се грижи за своето здравје, за своето тело. И ако нè снајде некоја болест, ние не треба да ја оставаме „на Божја волја“: треба да одиме на лекар и да се придржуваме на неговите совети. Тоа, би се рекло, е толку очигледна работа што за неа и не треба да се зборува, но во Црквата постојат „ревнители“ коишто лечењето кај лекар го сметаат за грев и повикуваат во случај на болест човек само да се моли и да се надева на Божјата милост. 

Што се однесува до духовното значење на болеста, често се случува таа да ни биде испратена за духовно оздравување. Како по правило, ние живееме во ритмот кој не дозволува паузи потребни за да се сосредоточиме, да ги собереме мислите, да го осмислиме нашето минато, да се обидеме да го слушнеме Божјиот глас. Отецот Александар Јељчањинов многу боледувал и умрел не доживувајќи ни педесет години. Кратко пред смртта, кога веќе бил тешко болен, ги напишал овие редови:
Болеста е најблагопријатното време за враќање во нашето срце, враќање кон Бога, но со оздравувањето оваа можност повторно се оддалечува во бескрај. Болеста – тоа е школа за смирување, тоа е состојба во која гледаш дека си беден, гол и слеп.

Не само болеста, туку и староста може да се смета за извор на духовна полза. Луѓето што се наоѓаат на прагот на староста или веќе го преминале трој праг, треба да Му благодарат на Бога за тоа дека ги достигнале годините на староста, за тоа дека го проживеале животот којшто нешто ги научил. А годините во староста треба да се искористат за исправање на грешките од младоста, за приближување кон Бога, што на постар човек од многу аспекти му е полесно одошто на млад човек – ако ништо друго, барем затоа што тогаш има помалку соблазни, помалку искушенија, но и повеќе време, повеќе спокојство.

Ќе преминеме на наредното прашање. Како да се однесуваме спрема светските задоволства – театарот, киното, телевизијата? Се разбира, невозможно е тука да се дадат рецепти за сите можни случаи во животот. Но треба да се има на ум дека Црквата, во принцип, не ги отфра ниту театарот, ниту киното, ниту телевизијата. Во делата на светите отци, на пр., кај св. Јован Златоуст, може да се сретнат многу горчливи и остри зборови против театарот. Но, треба да се знае дека театарот во времето на св. Јован Златоуст било место во кое се прикажувале пагански претстави. Во тетрите се воделе гладијаторски борби: сцената станувала место за убиство – не глума на убиство, туку реално убиство на реален човек, коешто се извршувало пред очите на публиката. Затоа е непримерно да се идентификува денешниот театар, киното и телевизијата со театарот од времето на св. Јован Златоуст. Но, и во современите кино претстави и телевизиски емисии има многу нешта коишто еден христијанин не треба да ги гледа. Хорор филмови, филмови во кои се пропагира насилство и убивање, филмови во кои се прикажува разврат – сето тоа му противречи на христијанскиот морал.

Општо земено, спрема телевизиските програми треба да се однесуваме со големо внимание, и да ги избираме само оние програми коишто не му штетат на духовното здравје: емисии од областа на науката, филмови со уметничка и морална содржина. На децата не треба да им се забранува да гледаат телевизија, но треба да ги научиме како самите да избираат што е добро, а што не е добро да гледаат. 

За голем број луѓе телевизијата станала средство со помош на кое можат да се оттргнат од реалноста, да се префрлат во илузорен свет или, едноставно, да го „отепаат“ времето. Сметам дека гревот не е во тоа што човекот гледа телевизија, туку во тоа што напразно го троши своето скапоцено време. На никого од нас не ни е познато колку време ни преостанува во животот. Дали човек, којшто знае дека утре ќе умре, ќе седне и ќе гледа некој хорор филм? Да се троши, да се „отепува“ времето е голем грев. Но да се погледне вреден уметнички филм, кој ќе нè научи на нешто, кој ќе ни открие нешто за животот, за љубовта, за пријателството, за верноста – тоа, секако, не е грев, како што не е грев ниту читањето уметничка литература, читањето световна поезија, или слушањето соодветна световна музика, зашто од сето тоа  може да се извлече полза.

Во врска со музиката, прекрасно се произнел митрополитот Антониј Сурожски:
Ние можеме да гледаме во нотите на некоја партитура, но ако не сме музички образовани, ништо нема да разбереме. Можеме да ги читаме нотите, но само да ги читаме, без да ги репродуцираме во соодветна мелодија. Можеме и да се научиме, и со очите да ги читаме нотите, а со нашиот внатрешен слух да ја слушаме мелодијата. Ако истата партитура ја слушаме на концерт, можеме да се задлабочиме во звуците, тие можат да нè однесат некаде, и преку нив можеме да влеземе во некој друг свет. Зад тие звуци стои композитор со неговото музичко искуство, со искуството на самиот себеси, со искуството и на убавината и на безобразието,и на радоста и на тагата, и на надежта и на очајот, со искуството на сета длабочина на човековиот живот – и свој, и туѓ. А зад тоа лежи сиот простор на животот... цело едно море... 

Очигледно е дека можеме да се научиме да слушаме музика, да читаме стихови, па дури и да гледаме телевизија, за сето тоа да не води кон едни нови граници, да ни открива нови хоризонти, духовно да нè обогатува и да ни помага да ги видиме богатството и длабочината на светот што се одразува преку уметноста. Но, и тука треба да се биде крајно внимателен и да се разбере кои видови уметност придонесуваат, а кои попречуваат на духовниот раст на човекот. Постои современа музика, како што е тешкиот рок, која разурнувачки дејствува на душата, на психата и на сознанието: вовлекувајќи го човекот во противприроден ритам, тој го лишува од можноста да живее природно и едноставно, во хармониија со самиот себеси и со природата.

Следното прашање: како да се однесуваме кон она што ни го предлага светот на компјутерите? Без сомнение, компјутерот е крајно полезен за човек што размислува, што пишува, што се занимава со научни истражувања. Компјутерот го олеснува и го упростува човековиот труд. Во таа смисла, појавата на комјутерите при крајот а XX век е голем подарок на оние луѓе кошто пред тоа пишувале со рака или на машина за пишување. Компјутерот го поедноставува и го поефтинува пристапот до информациите. Денес веќе не е потребно да се купуваат скапи прирачници и речници: тие може да се најдат на компакт-диск или на Интернет.

Но, во светот на компјутерите се кријат и големи опасности за еден христијанин. Делумно, Интернетот претставува царство на секакви задоволства, царство во кое на секого му е дадено право да се искаже, без оглед на неговите морални гледишта. Во Интернетот вооптшо земено, нема никакви ограничувања, освен комерцијални. Влегувајќи во Интернет, човекот станува целосно отворен за секаков вид соблазни: тој може да наиде на такви нешта од кои лесно може да се оскверни. Затоа, влегувајќи во тоа царство, христијанинот треба да биде крајно внимателен, особено трезвен, за да на време ги затвори очите пред она што не треба да го види.

Денес многумина се занимаваат со компјутерски игри, но тоа е мошне погубна појава. Кон крајот на XX век во човештвото се насобрале премногу проблеми со кои тоа не успеало да се справи: за да се оттргне од тие решенија, човештвото ја измислило „виртуелната реалност“, во која човек може да се затвори. И на секој човек, кој не може да се справи со проблемите на реалниот живот, му се нуди можност да се нурне во еден виртуелен, илузорен, измислен живот. Компјутерските игри, по својата суштина, малку се разликуваат од алкохолот и од наркотиците – тие исто така нудат чувство на излегување од реалноста. Човек може да биде длабоко несреќен во „реалната реалност“. Истиот тој човек во „виртуелната реалност“ се претвора во успешен борец, кој ги победува своите соперници, во играч кој, една по друга, ги уништува сите цели.

Компјутерските игри се особено опасни за детската психа: тие во детето развиваат животински инстинкти, страст кон насилство и кон убивање. Во повеќето од компјутерските игри човекот, кој седи пред компјутерскиот екран, за сето време убива замислени противници. За разлика од шахот, кој ја развива способноста за логичко размислување, од спортските игри коишто придонесуваат за развојот на телото, компјутерските игри не само што со ништо не го збогатуваат детето, не го развиваат, туку обратно, на одреден степен од неговиот развој го извлекуваат од реалниот живот, го вовлекуваат во мошне привлечен, но и во исто толку погибелен и духовно опасен свет на илузии.

Би требало да се кажат и неколку зборови за алкохолот и за пушењето. „Виното го весели срцето на човекот“, се вели во 103-от псалм. За разлика од исламот, во православното христијанство не постои забрана за употреба на вино: апостол Павле дури му советува на својот ученик Тимотеј да пие вино, поради стомакот (1 Тимотеј 5:23). Но истиот тој апостол вели: „Не опивајте се со вино, од кое произлегува блуд (Ефесјаните 5:18). Гревот не се состои во употребата на вино, туку во злоупотребата, во пијанството, во губењето на човечкиот лик под влијание на алкохолот. Гревот е присутен и ако во виното бараме излез од животните проблеми. Грев, конечно, претставува и страста кон алкохолот, робување на алкохолот. Алкохолниот напиток, кој може да ја украси празничната трпеза, не ретко, кога се зема во неразумни количини, доведува да разрушување на човековата личност, до разрушуваење на семејтсвото, па дури и до насилство и до убиство.

Што се однесува до пушењето, оваа навика не претставува пречка за влегување и за пребивање во Црквата. Но, според мене, пушењето е категорички недозволиво за свештеници и за монаси. Сепак, во врска со ова постојат различни мислења. Во Грчката црква голем број свештеници и епископи пушат, а во минатиот век и некои руски клирици гледале низ прсти кога е во прашање оваа навика. (Светителот Игњатиј Брјанчањинов сметал дека пушењето не е пречка за примање на монаштвото; тој, дури, им советувал на монасите коишто не можеле да се откажат од пушењето, да преминат на мирисање на тутунот.) Како и да е, доколку човекот може да се откаже од тутунот, подобро е да го направи тоа. Оној, пак, кој сè уште не го пробал тутунот, подобро и да не се навикнува на него: многу потешко е да се остави пушењето, одошто воопшто да не се проба. Меѓу младите на возраст од десет-петнаесет години пушењето е модерно и престижно: младите сметаат дека со цигара во устата изгледаат повозрасни. Тие можеби и не знаат дека за возрасните е модерно да се откажат од пушењето. Младите не се свесни ниту за тоа дека пушењето е причина за голем број заболувања, дури и смртоносни.

За пушењето постои убав расказ од преподобниот Силуан Атонски. Додека бил уште млад и живеел во светот, еднаш патувал со воз со некој трговец, кој тврдел дека пушењето не е грев и затоа не треба да се забранува. Силуан му одговорил: „А вие, пред секоја цигара помолете Му се на Бога, па дури потоа запалете ја.“ „Но, некако не иде молењето пред пушењето...“ одговорил трговецот. „Секоја работа, пред која човек не може да се помоли, подобро е и да не се прави“ му возвратил Силуан. 

Како заклучок, би сакал да го кажам следново. Христијанинот треба во сите нешта да се држи до правилото на „златна средина“, да чекори по „царскиот пат“. Не треба да го отфрламе сето она што ни го предлага светот, туку треба да се научиме од сето тоа да го избереме полезното, а штетното да го отфрлиме. Како што рекол апостол Павле: „Сè испитувајте, за доброто држете се“ (1 Солунјаните 5:20). Ако се научиме да го прифаќаме светот на ваков начин, тој пред нас ќе се покаже сосема поинаков, ќе видиме колку многу нешта во него се наш помошник и сојузник во духовниот живот. Секој настан, секоја ствар, секоја животна ситуација, секоја средба може да стане за нас духовна лекција која ни помага во изодувањето на патот кон Бога.
 
 
(www.ORTHODOXIA)

Подготви: д-р Драган Михајловиќ

Посети: {moshits}

Свети Симеон Нов Богослов

1.  За тоа дека смртта на душата е оддалечувањето на Светиот Дух од неа, и дека осило е нејзиниот грев; и дека смртта и трулењето на телото се налик на смртта  на развратената душа.

2.  И за тоа, кои се карактеристиките на мртвост и живост на душата.

3.  За тоа на кој начин се укинуваат трулежноста и смртта; и за тоа дека смртта сега   не е искоренета, туку погазена и сторена ништавна.

4.  За тоа како после смртта се прославуваат телата на починатите Светии; исто  така  и за воскресението и за праведниот суд Божји.

1. Како што телото умира, тогаш кога од него се одвојува  душата, така и душата угинува тогаш кога  од неа се одвојува Светиот Дух. Осилото на оваа смрт е гревот,  бидејќи смртта и трулењето се последица на гревот. Преку  гревот  душата умрела за вечен живот, одвојувајќи се од Светиот Дух и од Царството Негово. Гледате ли каков е односот помеѓу душата и телото, односно дека  телото не може да живее без душата? И повторно, на кој начин душата се одалечува и го остава телото со кое била заедно, и со чие посредство ја изразувала својата снага и делатност? Гледајќи го ова, помислете дека на сличен начин и првосоздадениот човек бил соединет со Светиот Дух, Создател на се’, Бог; но бидејќи бил опрелестен од лукавиот ѓавол, и ја злоупотребил слободната волја со која Бог го обдарил, ја прекршил заповедта Божја и веднаш бил лишен од благодатта на Светиот Дух, која го закрилувала. После ова умрела и душата, а потоа и телото; и телесната смрт се случила на таков начин, што после неа, која за нас е видлива, ние можеме да ја замислиме и  смртта на душата која  е невидлива: зашто смртта и трулењето на телото е подобна на смртта и развратот на душата.

   Меѓутоа, поинаква е природата на телото, а поинаква е и природата на душата. Природата на душата е мисловна, додека природата на телото е сетилна. И уште нешто: најпрво телото се развратило, а потоа и умрело, зашто од него излегла душата – а тоа всушност и е телесната смрт; но со душата не било така: таа најпрвин умрела бидејќи била напуштена од Божјата благодат, а потоа се развратила. Осквернувањето на душата и е, скршнување од патот на непосредната и вистинска мудрост – всушност, вистинската мудрост е изопачена и постаната развратна, откако почнала похотно да жаднее за се што е зло. Зашто кога ќе се развратат вистинските помисли, во  истиот момент како трње и боцки во душата почнуваат да растат фиданки на зло. На тој начин, како што во мртвото тело се намножуваат црвите, така бива и со душата лишена од благодатта Божја: во неа исто како да се намножиле црви – завист, лукавство, лага, омраза, непријателство, навреда, злопамтење, клевета, гнев, жестокост, тага, одмазда, гордост, нечувствителност, суета, немилостивост, зајадливост, крадливост, неправда, неразумна похот, оговарање, судење на другите, завидливост..., и секое друго зло кое е мрско пред Бога; со тоа човекот веќе престанал да биде според образ и подобие Божјо, онаков каков е создаден во почетокот, туку почнал да поприма образ и подобие на ѓаволот, од кого исходи секое зло.

2. Како што душата, таа разумна и мисловна сила, ги спојува во едно тело -  кое се  состои од многу делови, и тоа плот, коски, нерви, жили, кожа и останатото - сите нив, на чудесен начин врзувајќи ги со својата снага и одржувајќи ги во потполна хармонија, така и сите овие делови на телото си помагаат еден на друг, се поддржуваат еден со друг, бидејќи меѓусебно се поврзани со една те иста душа. А кога душата излегува од телото, тогаш сите овие негови делови, губејќи ја меѓусебната врска, се распаѓаат и се подвргнати на трулење – така и благодатта на Светиот Дух, со својата Божествена сила ја спојува самата душа со Себеси  и ја оживотворува, и како Душа – ги сведува многуте нејзини различни помисли и желби на едната волја Божја, во што и се состои нејзиниот вистински живот; а кога благодатта на Светиот Дух се одвојува од душата, тогаш сите нејзини помисли и желби се расплинуваат и се развратуваат. Спрема ова, само ако е возможно било кое човечко тело без душата да остане во хармонија и во својот поредок, можно е и душата човечка, без благодатта на Светиот Дух да опстои во потребната состојба, во нејзиниот својствен поредок, со сите карактеристики на разумност. Но  првото е невозможно,  а второто уште помалку.

   Всушност е обратно: како што човекот кој нема душа е мртов по законите на овој свет, така и оној кој ја нема благодатта на Светиот Дух, е мртов по законите Божји; и никако не е возможно, таквиот да има живеалиште на небесата, бидејќи секој кој е мртов (во било која смисла), за тоа живеалиште е непостоечки (безживотен). Заради ова, секој човек кој верува во Христа, неизоставно мора да се крсти, за да биде одново роден и обновен со Светиот Дух, постанувајќи нова твар. А ако не се роди одозгора, како што Господ сведочи, тој не може да влезе во Царството Божјо, па дури не може ни да го види; а кој не може ни да го види, за него е уште поневозможно да го задобие.

   Влезот во Царството Божјо не се дарува само заради добрите дела, туку и заради вера. За да го видиме, ние се удостојуваме преку раѓање одозгора, а за да го задобиеме – преку добри дела што ги правиме со силата на верата. Заради тоа, оној кој верува и се крсти со вода и Дух влегува во Царството како роден за него. И повторно, кој се родил одозгора го гледа Царството Божјо и дури тогаш, како причислен на  војниците и учениците (синовите) на Царството Божјо, го задобива заради добрите дела што ги чини, а такви дела никој не може да твори пред да постане војник на Царството Божјо. Зашто, како што човечката природа на светлината на овој свет доаѓа, имајќи удел во Адамовата клетва, така на светлината на Царството Божјо таа доаѓа (од бањата), имајќи удел во благословот на Исуса Христа. И ако не постане заедничар во божествената природа на Христа, ако не ја прими благодатта на Светиот Дух, не може ни да помисли, ниту да стори било што, што е достојно за Царството Божјо, не може да изврши ниту една заповед од оние кои Христос ни ги даде како завет (за да бидеме синови на Царството); зашто Христос е Оној Кој дела во сите оние кои го призиваат Неговото свето име.

   Заради ова Бог постана човек, за да во Него, како во Бог, слезе Светиот Дух, и да пребива во Оној од Кого не се одвојувал, за да подоцна, преку заедничарење и соединување со Него, Божеството се соедини со секој човек кој со Него општи и кој во едно, односно во волјата Божја, ги приспојува сите свои помисли и желби. Тоа и е воскресението на душата во овој живот. Зашто преку општењето, прифаќањето на Богочовекот Исус и земање удел во Него, душата одново оживува и ја прима својата првобитна непропадливост преку силата и благодатта на Светиот Дух, Кој се прима преку  заедничарење со Исуса и пројавува одлики на нов живот задобиен со таа благодат, на тој начин што почнува да Му служи на Бога во светост и правдина пред очите Негови, а не пред човечките, како што говори апостол Павле: “Колку ли повеќе крвта на Христа... ќе ја очисти вашата совест од мртвите дела, за да Му служите на живиот Бог“ (Евр. 9,14).

   Како што во телото кога е живо, очигледни биваат дејствата на душата, така и во душата, кога е жива, очигледни постануваат дејствата на Светиот Дух: добрина, вера, кротост, воздржание. Душата, кога преку верата ќе ја прими мислената сила на Светиот Дух (од која Адам самиот се лишил, престапувајќи ја заповедта, и после тоа скршнал од правите помисли кон беспаќе, се до неможност било што правилно да поима), гледа и разбира дека добродетелта не е ништо друго, туку исполнување на волјата Божја, како што и сите љубители на вистинската мудрост, учители проповедници на Христовото пришествие и верата во Него учат, дека добродетел во вистинска смисла е тоа, кога секој човек кој верува во Христа ја твори исклучиво волјата Божја, однесувајќи се кон богатството на овој свет, како да е мртов; така да, само во делата кои се поврзани со исполнување на заповедите Господови, тој е  препознаван како жив, и дека само во овој круг, манифестира  движење и енергија. Тоа и е, одлика на живост на душата.

3. А подоцна, после воскресението, и телото ќе задобие нетрулежност, која на душата Бог и ја дарувал уште сега, оживотворувајќи ја во овој живот. На тој начин по безграничната милост Божја, се открива еден велик и чудесен домострој Божји: душата бива воскреснувана во овој живот, а телото умира, и пресудата Божја: “Прав си, и во прав  ќе се вратиш“ не се укинува; за време на општото воскресение ќе воскресне и телото, исто така примајќи нетрулежност. Смртта не е укината и не е оставена неделатна во овој живот, туку само е згазена и презрена; зашто кога таа во овој час би била укината, луѓето повеќе не би умирале.

   Бидејќи христијаните, после крстот и воскресението Христово, добија уверување дека умирајќи преминуваат од смрт во живот и во радост на сопребивање со Христа, и тие ја присакуваат смртта. Зашто ако живот на душата е Духот Христов, каква е користа за оној кој Го задобил, од живеење во овој свет, како и од одалечување од онаа радост, која произлегува од соживот со Христа?

   Среќни се оние, кои откако поверувале во Христа, умреле веднаш после крштевањето; зашто тие умреле “облечени“ во Христа и тргнале во друг Живот, носејќи ја царската облека на Божественоста Христова. Но, уште посреќни и поблажени се оние кои поживеале овде и после светото крштение, така што облекувајќи се во царски одежди како во сеоружје Божјо, стапиле  во борба со нашиот непријател ѓаволот, за на крај да го победат со сите негови замки и зли лукавства, благодарејќи Му за таа победа на Христа, Кој бил со нив и Кој им ја дарувал, за дури потоа, после оваа победа, да умрат; тие го проживеале својот век, подвизувајќи се во славата на Христа, Кој овој добар подвиг го наложува на секој што во Него верува. Во тоа е славата Христова, христијаните војувајќи со демоните да не бидат победувани (туку да победуваат), имајќи го до себе непобедливиот Христос. Зашто во секој христијанин, Христос е Оној Кој војува и победува, и Он е Оној Кој го призива Бога, и се моли, и благодари, и страв Божји во душата негува, и бара со молитва и смирение – се тоа го чини Христос, радувајќи се и веселејќи се, кога гледа дека во секој христијанин постои и пребива такво убедување, во кое веродостојно исповеда дека е Христос Оној, Кој сето ова го чини. Заради ова, секој  христијанин во поглед на сите добри дела кои ги прави, треба да исповеда дека не ги прави тој сам, Туку Христос; кој не мисли вака, залудно се нарекува христијанин.

   Луѓето се раѓаат на овој свет за да Го прославуваат и да Му благодарат на Бога, знаејќи дека секое добро од Него исходи. И повторно, после трудот и подвигот направен на ова место на чемер и жалост, каде што се родени, тие умираат по заповест Божја, за да се одморат од болката, со надеж дека некогаш ќе воскреснат и ќе живеат непрестан живот, без никаква тага и немаштија. Бидејќи, иако Христос Кој секогаш е со нив е Оној Кој во нив дејствува, сепак и тие самите, и покрај својата немоќ, прават голем напор за да го одржат Христос во заедница со себе. Заради тоа, сите лукавства и  демонски замки се насочени кон тоа да ги соблазнат христијаните, да ги оттргнат од Неговите раце, и  да ги поттикнат во состојба на самоопрелестување да зборуваат или макар да мислат дека, божем, сами по себе и со сопствен труд изнедриле некоја добра помисла, или кажале некој благоразумен збор,  или сториле одредено добро дело, макар и најнесвесно. И токму против тоа, непрестано е насочен големиот христијански подвиг.

   На секоја богобојазлива душа и претстојат два големи подвига: првиот – да ја задобие благодатта на Светиот Дух, зашто никој нема можност дури ни да стапне на патот на спасението, а уште помалку да оди по него, доколку претходно не ја задобие таинствената благодат на Светиот Дух; вториот, оној потешкиот, се состои во тоа, таа благодат стекната со многу пот и труд, да не ја изгуби.  Ова губење на благодатта се случува од следниве причини: откако благодатта Божја подолго време пребива во душата, одејќи го со неа патот кон спасението, после извесно  време на неа се крева силна и тешка  борба, налик на онаа која ја опишува пророк Давид, повикувајќи кон Бога: “Господи, колку многу се намножија непријателите мои! Мнозина се креваат против мене; мнозина велат за душата моја: нема спас за него во Бога“ (Пс. 3,1-2), односно (зборуваат) дека твоето спасение не се врши со силата на твојот Бог, туку  со твојата сопствена мудрост и моќ. Ако душата се согласи со оваа сугестија, благодатта си заминува од неа. Но, ако таа, отфрлајќи ги таквите помисли, започне заедно со Давид да Му вознесува благодарење на Бога: “Но Ти, Господи, си застапник мој, слава моја; Ти ја подигаш главата моја, Ти со Твојата Божествена благодат го совршуваш спасението мое, а не  јас “– благодатта Божја ќе пребива во неа. Тоа е тој втор подвиг, кој следи после првиот: во првиот се задобива благодатта на Светиот Дух, додека вториот, голем подвиг да не бидеме лишени од благодатта Божја која веќе сме ја задобиле, и претстои на душата  до последниот наш здив.  Душата всушност, заедно со блажениот апостол Павле, кој многу се потрудил, должна е громогласно да воскликнува, да ја слушнат сите Ангели и целиот род човечки: “Не јас, туку благодатта Божја која е со мене“ (1.Кор. 15,10) – значи не сум направила јас никакво добро сама од себе, туку благодатта Божја која е со мене. Зашто и апостолите, и пророците, и мачениците, и свештениците, и  преподобните – сите тие исповедале ваква благодат на Светиот Дух, и заради таквото исповедање, а и со помош  нејзина, се подвизувале со добар подвиг и ја завршиле својата трка. Тоа била онаа вера која ја сочувале; тие верувале дека победителка над големите и многу чести и многуразлични тешкотии со кои се сретнувале во животот, а во состојба на таква слабост на човечката природа која во себе ја согледувале, била благодатта Божја чии сотрудници отсекогаш биле. Откако поверувале уште на самиот почеток, дека така е и така мора да биде, го искусиле тоа и на дело, го спознале; а спознавајќи  го тоа, Му заблагодариле на Бога Кој така го устроил; заблагодарувајќи, така исповедале; исповедајќи така, се овенчале; овенчувајќи се, се прославиле, имајќи во себе знаци на обожување, зашто се направиле причасници на Божествената природа, а со тоа и богови по благодат, кои бивајќи богови, можат секогаш да пребиваат со Господа во новиот живот.

   Луѓето, како разумни и мисловни  битија, доаѓаат на светот за да го прославуваат Бога. Единствено тие, од сите разумни созданија се способни да   познаат, да величаат и да Му благодарат на Бога Творецот. Гледајќи на созданието, тие Му се восхитуваат на Создателот, и спознавајќи го Неговото величие, недоспознатливо и безгранично, Му се поклонуваат, Го почитуваат и треперат пред Него; а  при тоа се трудат да живеат во вистина и правда, онака како Му е благоугодно на Бога, покажувајќи го богопознанието како вистинско сведоштво за богоугоден живот и благочестие;  и  обратно, покажувајќи богоугоден живот и благочестие како сведоштво за богопознание. Бидејќи, оној кој поседува богопознание и Го познава Бога, тој без сомнеж и Го почитува, и Му служи, односно верува и Му се поклонува како на Бог, и богоугодно живее: “Секој кој греши, не Го видел Бога, ниту Го познал“, вели св.Јован Богослов (1.Јован. 3,6). И навистина е така. Зашто кој Го познава Бога, природно е и да Го почитува и да трепери пред Него; а може ли оној кој трепери пред Него и се бои од Него, до таа мера да заборави, така што ќе си допушти себеси да направи било што небогоугодно, кога знае дека Бог е секаде присутен и сé гледа? Секој грешен човек нека се увери дека ниту Го видел ниту Го познал Бога, и ако умре во таква темнина и незнаење, подоцна нема да воскресне за ништо друго, освен за вечни маки, вечни – токму заради тоа, што таму нема да има смрт која би го прекратила ова мачење. Оној пак, кој Го видел и познал Бога, и со тоа не си дозволува себеси лекомислено и без страв да падне во грев, покажувајќи на овој начин дека не само што се бои од Бога, туку и Го љуби, ќе премине во другиот живот со надеж и чекање на воскресението на мртвите, и ќе воскресне со неизречива радост заради која всушност луѓето и се раѓаат и умираат. Родените за ваква радост, ако ја презираат и го поминуваат животот во темнина и незнаење на Бога, по воскресението ќе трпат двосилно мачење, сеќавајќи се дека биле родени за неискажлива радост, а и на тоа дека заради својата лекомисленост, ја презреле (радоста) и по своја вина ја изгубиле.

   Заради тоа, никој од луѓето кои доаѓаат на овој свет, а особено никој од христијаните, нека не мисли дека е роден за да се насладува од животот и да ужива во неговите радости, зашто кога тоа би бил крајот и смислата на нашето раѓање, тогаш ние не би умирале! Туку нека има на ум, дека на овој свет доаѓа најпрво за да битствува (да почне да постои) од небитие, какво што претходно бил; второ, за да слично на постепеното телесно растење,  напредува постепено и во духовната возраст, така што преку добриот подвиг ќе се воздигне во онаа свештена и боголепна состојба која ни ја доловува блажениот Павле, говорејќи: “Додека не достигнеме сите... до совршениот човек, до полната мерка на Христовиот раст“ (Ефес. 4,13); трето, за да се удостои со пребивање во небеските живеалишта, вброен меѓу чиновите на светите Ангели, пеејќи ја со нив победната песна на Пресвета Троица, Која, како што Единствена му дарува битие, така со благодатта Своја му дарува и добробит, односно онаа свештена и боголепна состојба за која говоревме.

   Па сепак, и покрај сето ова, луѓето не само што не ги усмеруваат своите дела кон единствената цел заради која и се родиле како луѓе, односно достигнувајќи ја полнотата на мерата на растот Христов да постанат богови по благодат, туку прават сé спротивно на ова и тоа со голема ревност, препуштајќи им се на гревовите на сите можни начини, за на крај да бидат фрлени во вечните маки, заради кои ние не доаѓаме на овој свет. Зашто вечниот адски оган е подготвен за ѓаволот и другите демони, додека ние се раѓаме со назначение, да постанеме достојни за Бога после смртта.
   А кој е достоен за Бога? Праведниот човек, кој пребива во вистината, кроток, благ, исполнет со сострадание, милостив, штедар, добар, долготрпелив, незлобив, човекољубив. Но, ниеден човек не може да биде таков, доколку не постане заедничар во благодатта Божја по верата во Христа; сходно на ова, ако некој не е ваков, очигледно е дека или не верува во Христа, или само се претставува за верен, во суштина останувајќи неверник. Зашто оној кој вистински верува во Христа, тој, или веќе постанал онаков каков што го опишавме, или на сите начини се подвизува да постане таков со помош на благодатта Божја, без која никој не може да постане свет, а ниту може и да го посака тоа.

4. Душата која се удостоила да постане причасница на благодатта Божја, откако самата таа е просвештена, по природно последичен ред го осветува и целото свое тело; зашто, обединувајќи го и одржувајќи го во целовитост целото тело, таа пребива во сите негови делови; со тоа и благодатта на Светиот Дух, како што ја задобива душата, исто така и телото го чини свое пребивалиште. Меѓутоа, додека душата се наоѓа во телото, Сесветиот Дух не ја пројавува сета Своја слава во тоа тело; зашто неопходно е до крајот на животот душата да ја покажува својата добра волја, дали ќе ја следи благодатта на Светиот Дух на доличен начин. Но, кога доаѓа крајот и кога душата се одвојува од телото, откако подвигот е веќе завршен, па душата задобивајќи победа исходи од телото овенчана со непропадливост зашто примерно го совршила својот подвиг, тогаш, велам, благодатта на Светиот Дух и во телото на оваа душа ја пројавува просвештената сила Своја, после што моштите на светителите – голи коски или нетрулежни тела, сеедно – излеваат исцеление и лечат секакви болести. Кога душата ќе се одвои од телото со смртта негова, таа сама без учество на телото, почнува да пребива со целото Божество, односно со благодатта Божја, и самата бива бог по благодат; телото пак останува без душа само со Божеството и ја пројавува пред луѓето Божествената сила преку чуда (не со посредство на душата, туку непосредно од Божеството). Тогаш ни душата, бивајќи  одвоена од телото не  наидува на препреки предизвикани од телесната ограниченост, ниту пак телото заради душата се оптеретува со лишувања во задоволувањето на своите потреби, т.е. ниту со глад, ниту со жед, ни со било што слично на ова. Но, бидејќи и душата и телото се избавиле од секоја потреба и секое искушение на кои порано биле подложени заради меѓусебната поврзаност, сега и благодатта Божја делува без било каква препрека и во двете, така што и душата и телото постануваат во целост Божји, восиновувајќи Му се на Бога заради богоугодното свое живеење кое го покажале во светот, додека пребивале во заедница.

   Меѓутоа, во времето на сеопштото воскресение и телото ќе задобие непропадливост каква што Бог и дарувал на просвештената душа. Зашто, како што вели Свети Григориј Богослов, исто онака како што во овој свет и душата ги поднесувала тешкотиите и неволјите на телото, што било условено од нивната тесна поврзаност, така и тогаш, на телото ќе му биде пренесена од душата, состојбата на радост со која таа ќе располага. Тогаш душата ќе го проземе целото тело и ќе постане ЕДНО со него, и дух, и ум, и бог по благодат, и се’ што е трулежно и смрттно тогаш ќе биде обземено со живот. Зашто, како што во Адам плотта била зафатена со трулежност после гревот, а заради плотта и душата во своите дејства постанала како да е од земјен прав, и сета, приклонувајќи се кон земното западнала во такво незнаење на Бога, што некои не знаеле дури ни дали Бог постои, така и во време на воскресението се’ ќе биде спротивно на ова; со силата на Светиот Дух  овоплотена во благодатта Божја, плотта ќе биде проземена од душата, која веќе пребивала во состојба на зариеност во Бога, во живот вистински, во состојба во која целата душа како да Го имала целиот Бог, та во се’ бил видлив единствено Он. Да кажам уште поедноставно: боголепната благодат на воскресението во идниот век, ќе ја покаже тогаш сета спротивност од оваа состојба во која живееме и пребиваме во овој живот; и како што во овој живот заради гревот смртта попримила сила и моќ, проземајќи се’ со себеси, така во идниот, таа по правда ќе пропадне и самата ќе биде проголтана од благодатта. Смртта, сега згазена и посрамена од Воскресението Христово, тогаш после сеопштото воскресение, ќе биде потполно укината, како што вели свети Павле: “Ќе се укине последниот непријател – смртта“. Сега, во овој живот, смртта пребива во своето време, претставувајќи казна за првиот Адамов грев, прекратување на грешноста, одмор од свештените подвизи; но во идниот век, како што ќе биде укинат животот на овој свет, така и смртта конечно ќе престане и ќе биде укината; и тогаш, како што луѓето нема повеќе да се раѓаат и да живеат на начин својствен за овој живот, така веќе нема ни да умираат како сега, и смртта ќе биде укината.

   Но, тогаш ќе постои еден поинаков, неизречив живот, и поинаква смрт, потешка и погорка од сегашнава, односно вечно мачење. Зашто сите оние, кои овде нема да постанат заедничари со Христа, се наоѓаат во опасност таму да бидат подложени на казната на најтешката смрт, која нема да може да се укине. Во овој свет, Бог воплотувајќи се, дошол да ја уништи смртната пресуда која претставувала полесна казна; но таму во другиот живот, каде повеќе нема да има ваква смрт (која е голема утеха за оние кои го носеле јаремот на маки и страдања, зашто со смртта се ослободуваат од нив), каков лек или избавување може да има?

   Од друга страна, во овој свет од Адам до Христос Господ, не постоел ниту еден потполно спасен човек, бидејќи сите имале удел во прародителскиот грев (од кој, искупувањето сеуште само се исчекувало). А сега, откако се соврши воплотениот домострој на нашиот Господ, многумина постануваат сообразни на Христа (вистински спасени). Затоа, оние кои во идниот живот ќе бидат осудени, нема да им преостане никаква утеха ниту некаква надеж за спасение, бидејќи и тие, подобно на првите, имајќи можност да бидат сообразни на Христа, не сакале. Така, и за паднатите ангели кои  постанаа демони нема да има милост, бидејќи и тие, кога поголемиот дел ангели не оглушувајќи се на волјата Божја останале во својот чин, можеле таа волја да ја одржат, но не сакале.

   О, да ни е и нам, да се сообразиме на Христа, како би се удостоиле за вечен живот, задобиен во Христа Исуса нашиот Господ, Кому нека Му е слава, чест и поклонение со Отецот и Светиот Дух во сите векови!  Амин.

подготви: М.З.

Посети: {moshits}

 (23.09.2007)

Денес, во манастирот на свети Леонтиј во Водоча, Митрополитот струмички г. Наум отслужи Архиерејска Божествена Литургија. После прочитаното Евангелие, Владиката одржа беседа во која рече:

Прво, иако некои работи што неволно се случуваат во нашиот живот ни изгледаат лошо, ние како христијани треба да имаме вера и знаење дека секогаш кога ќе ги прифатиме смирено и со благодарност кон Бога, на крајот Бог ќе ги смени и приведе за наше добро и наше спасение во Него. Се сеќавате на многустрадалниот и праведен Јов, што рече после сите несреќи што му се случија? ‘Гол излегов од утробата на мајка ми, гол и ќе се вратам. Господ даде, Господ го зеде; како што му е угодно на Господа, така и станува. Нека е благословено Името Господово!’ (Јов 1, 21). И што ѝ одговори на својата жена после страшната болест што го снајде? ‘Зар уште си цврст во добротата своја, похули на Бога и умри!’ – му рече таа. ‘Говориш како безумна. Зар доброто го примаме од Бога, а злото да не го поднесуваме?’ Во сето тоа Јов не згреши со устата своја (Јов 2, 9-10).

Второ, ние во Црква не влегуваме заради здравје, заради успех во работата или заради власт и пари, па дури ни заради спасение – туку заради Него. Затоа што секогаш кога во Црква одиме заради нешто, а не заради Него; и секогаш кога во Црква бараме нешто (па макар и спасение), а не Него – ние всушност градиме со Бога наемнички, а не слободен, љубовен и синовски (личносен) однос.

         

  Трето, имајќи токму ваква дејствителна вера и знаење од опит и имајќи токму ваква безусловна љубов, жената Хананејка не го наруши својот синовски однос кон Бога заради моменталното несовпаѓање со нејзините очекувања на Христовиот однос кон неа, туку напротив, очигледно тој однос се разви и восоврши. Секако, сето ова не значи и не подразбира наша пасивност туку активна борба против злото (Злиот) – ама пред сè во нас, а потоа надвор од нас... Кој ќе се обиде да се соочи со злото надвор од себе без претходно да го победи Злиот внатре во себе (или пред да го всели Добриот во себе), таквиот неминовно против злото од надвор ќе се бори со злото што ќе излегува од него (зашто ниту може, ниту знае на друг начин) и, според светите Отци, ќе стане слуга на Злиот. Но, како да се бориме во меѓувреме со злото надвор од себе? Пред да добиеме умносрдечна молитва, со апсолутно послушание кон духовниот отец! Друг пат Отците не ни оставиле! Со убавина, односно со љубов ќе победиме...Нека е благословено Името Господово!“ (според записот на сестрите од манастирот) 

Во Името на Отецот и Синот и Светиот Дух!
Амин!

Возљубени браќа и сестри, празникот на Христовото преображение е библиски настан којшто е уште едно откровение на живиот Бог во три лица. Зошто Синот се преобрази и заблеска со нетварната светлина на Својата слава, се појави Светиот Дух во вид на светол облак , Којшто го засени врвот на Тавор, се чу и гласот на Бог Отец, Којшто посведочи повторно дека навистина Исус е Христос, Син Божји, Кого треба да Го послушаме. На тој начин на апостолите им се даде голема тајна , зошто на  крајот Господ им рече сето тоа да го сочуваат и да го запамтат и никому ништо да не зборуваат се до Неговото воскресение. Зошто целиот Негов живот и целиот Негов пат на земјата освен што беше откровение на науката на Словото, науката на Синот Божји, подеднакво е и откровение на Троица. На тој начин живеејќи меѓу луѓето Бог покажа дека е Еден по суштина и три по Личности по Ипостаси.

Самото пак преображение беше уште еден чекор поблизу до спознанието на Божјата слава. Зошто Оној Когошто Го гледаа како човек , како оди со нив, како поучува со нив, како страда со нив, се покажа пред нив во славата на Своето Божество. На тој начин овие тројца апостоли, а од нив и сите други, па и сите ние се уверивме дека навистина Бог беше вистински и како Човек и како Бог живеејќи на земјата. На тој начин покажувајќи дека и секој човек, целата човечка природа, ќе се преобрази во истата таа слава и ќе биде по благодат вечно славна со Својот Бог, Којшто е постојано славен. На гората на преображението се појавија и Мојсеј и Илија. Нивното присуство ја покажува целовитоста на библиското предание. Стариот и Новиот завет се отвараат пред нас, и ни го покажуваат целиот вистински Бог, Бог Отец, Бог Син и Бог Свети Дух. На тој начин на човештвото му се јавува сî. Она што беше немоќно за човечкиот разум, стана возможно заради милоста Божја да му се открие на човекот. Она што од Стариот завет можеше да го убие човекот , заради непристапноста на Бога, сега му се нуди на човекот во целата негова димензија, зошто и самиот Бог од љубов кон човекот , стана Човек. На тој начин Бог се преобрази за да ни Го покаже нашето преображение. Бог ни посведочи за Себе, сведочејќи за нашата слава. Светите пророци пак посведочија за Него, зошто за Него сведочи целата историја. Амин.

Посети: {moshits}

Време за страв и параноја или време за покајание

Митрополит Струмички г. Наум

 

Во врска со денешното Евангелие, Владиката Наум рече дека оној што нема и на кого ќе му се одземе и она што (мисли дека) го има е оној што не благодари на Бога за сѐ и што живее себично. Додека, пак, оној што има и на кого ќе му се додаде и повеќе добро и ќе му се преумножи е оној што благодари на Бога за сѐ, без разлика дали тоа што се случува или тоа што го добива во моментот изгледа добро или лошо; оној што сè свое, па и душата и телото и постоењето го принесува на Бога за живот на светот. Оние што немаат и на оние што ќе им се одземе и тоа што мислат дека го имаат се тие што живеат во согласност со своите страсти (славољубие, среброљубие и сластољубие). Страстите за власт, за пари и за телесни наслади се тие што прават човекот, нивниот заробеник, сѐ она што ужива и поседува да го користи само за свои потреби (самољубие) и сè она што ужива и поседува да му изгледа малку. Затоа што таква е самата природа на страстите: тие постојано бараат ново и поголемо задоволување, а после секое задоволување оставаат уште поголема потреба и уште поголема празнина. Секако, Господ на секого му остава време за покајание и потоа сѐ се одзема, а на крајот и самото време дарувано за покајание (преумување). Господи помилуј...!
 
(според записот на сестрите од манастирот)

 Посети: {moshits}

ВЕЧНА БЛАГОДАРНОСТ ЗА ЉУБОВТА И ЖРТВАТА

† Стефан Архиепископ Охридски и Македонски

Слово изговорено на гробот на свети Кирил, во Базиликата Сан Клементе, Рим 24.05. 2007 година         Свети оче Кириле – добро Ти дојдовме и добро Те најдовме! – Ти дојдовме од Македонија – од Твојата и наша Татковина! Дојдовме од земјата на љубовта, од крајот каде што е божествена убавината и бескрајна добрината. Ти дојдовме во име на народот крстен од рацете Павлови и просветен од устите Твои, од народот благословен и пастируван од Твоите духовни рожби - Климент и Наум и од многуте богопратени личности; дојдовме од Црквата Божја во Македонија, олицетворена како Црква Јустини­јанова и Охридска архиепископија, на која Ти и служеше. Дојдовме од име на народот маченик и страдалник, од народот поделен и раселен, дојдовме од каде што се е Господово и Твое во Македонија.                Учителе, дојдовме да Ти се поклониме и да Ти благодариме: најпрво за љубовта и жртвата, а потоа и за се што направи за нашиот народ и за сите што ги разбраа и примија зборот Твој и наш, и писмото Твое и наше. Да Ти заблагодариме што „со Твоите божествени прсти на мојот народ му ја напиша слободата од гревовното ропство..., што одозгора, со Твоите молитви, му дотече животворна вода..., што со Твоите златозрачни стапки ги упати на прав пат нашите заблудени нозе..., што ја излекува душата од струпјето на гревот, и што всади разум во нашите срца и што во нив ни ја напиша за многумина сокриената богоразумна тајна...“ – како што Те воспеа некогаш и златоустиот свети Климент. Рамноапостоле, дојдовме да Ти се поклониме и да Ти заблагодариме што направи да разберат оние кои се противеа на нашето словење и на нашето молење како неугодни на Бога, што помогна да разберат дека секој народ може да се моли на својот и за себе разбирлив јазик. Ти благодариме што ги надмудри говорејќи им дека сонцето грее за сите и дождот паѓа за сите, а не само за некои народи, и дека подобро е «в црква да се кажат пет разбирливи, отколку илјадници неразбирливи зборови» (1. Кор. 14, 19). Просветителе, Ти благодариме што направи Македонија да стане земја – книга, земја - икона и земја – олтар, да стане небо на земјата и земја за небото. Ти благодариме што направи зборот наш да стане непобедливо оружје и сила што се распростре од Солун до Владивосток, што со него ги направи горди и Балканот, и Моравија и Панонија, што на Охрид му остави вечна белина и светлина што не заоѓа. Свети оче Кириле, Ти дојдовме, како и секоја во изминативе 40 години, на гробот Твој, на вековниот за нас извор за нови сили и поткрепи. – Одовде постојано го црпиме она што ни е најпотребно: и утеха, и надеж, и храброст, и трпение, и се што ни треба. Горди сме што Те имаме и за себе и за другите, што Те имаме за сите. Ти дојдовме, заради Црквата која Ти ја сведочеше – едната и неподелена Црква Божја. Светите и богоугодниците како Тебе им припаѓаат на сите. Господ Сезнајниот посака токму овде, во Рим, близу Павловото да биде и Твоето земно почивалиште, за да сееш и понатаму љубов меѓу луѓето, за да го пропо­ведаш мирот меѓу Истокот и Западот, за да продолжиш со градењето на добра волја меѓу народите... Просветителе, дојдовме по благословот Твој, за да можеме да ги издржеме искушенијата што ги имаме како Црква и народ, што, како и на Тебе некогаш, и нам некои ни ги оспоруваат јазикот и писмото, историјата и културата, ни го оспоруваат името, ни ја негираат Татковината и се што е македонско. Дојдовме овде, каде што и твоето дело беше признато и благословено. Дојдовме да побараме благослов во годината кога одбележуваме 40 години од целосната возобновена автокефалност на нашата Охридска како Македонска Архиепископија и Црква. Дојдовме и да Ти кажеме дека, и покрај сите распетија што ги доживеавме и ги доживуваме како народ и земја, постигнавме и постигнуваме дела, веруваме, достојни за почит: ја чуваме верата, ја браниме Црквата, се грижиме, според силите, за спасението на душите на богољубивиот наш народ. Учителе, дојдовме за да не благословиш со благословот Божји што секогаш ни го даваше, и за да Ти кажеме дека, по Твоите молитви, ќе истраеме на патот Твој, по браздата Твоја и Методиева, на делото Климентово и Наумово, ќе истраеме за да се запази достинството на Твоето богоугодно и свето дело. Свети оче Кириле, благослови нe и моли се за Црквата наша македонска, за народот Божји и државата наша македонска: моли се за оние што нe љубат и за оние што ни прават зло, за да се просветат, моли се за оние што го следат и за оние кои застраниле од Твојот пат – моли се за сите! Биди ни и понатаму постојан застапник пред Семоќниот Господ заедно со брата Ти Медодиј, со свети Климента и со сите Светии. Амин! † Стефан Архиепископ Охридски и Македонски

  Посети: {moshits}

Епископ Велички Методиј (Златанов)

Возљубени браќа и сестри, Бог по својата чудесна промисла како добар домостроител и како вистински дарител на секоја добрина и на секоја благост, ни дава нам луѓето сe што ни е навистина потребно токму како што и овој господар на своите слуги им го остави сиот свој имот. И тоа е една мошне важна поента во оваа евангелска парабола, кога навистина Бог сe ни даде и ни даде да господариме со сето она што Тој го создаде и со сето Негово создание, и ни го даде навистина сиот Негов домострој во нашите раце. Токму затоа и Им кажа на Адама и Ева “плодете се и множете се и господарете со земјата”. И тоа господарство требаше да биде исто такво според образот на божествениот Домостроител, совршено, бестрастно, со вистинска љубов и милосрдие. Но, не постапуваме ние секогаш според промислата Божја. И тоа не е само некаква група на луѓе коишто така постапуваат – едни се добри, другите зли, едни се лукави, други мудри, едни го умножуваат она што Бог им го дава други не – туку секој од нас во нашиот живот знае да биде како третиот, несправедливиот слуга кој наместо оние дарови, оние таланти коишто ги добива од Бога да ги умножи или барем да ги даде на трговците и, како што во едно друго место вели евангелистот “со несправедливо богатство да си го стекне Царството Небесно”. Ние, возљубени браќа и сестри, многу често знаеме тој талант да го закопаме в земја и тие дарови коишто Бог ги дава тогаш кога нe повикува да ги љубиме нашите ближни, тогаш кога не повикува да бидеме трпеливи кон оние што се слаби и немоќни, кога нe повикува со утеха или со љубов да им притекнеме на оние што се во неволја. Зашто не само тогаш кога правиме зло ние го закопуваме талантот, туку и тогаш кога она добро коешто Бог не повикува да го направиме не го правиме и тогаш тој талант којшто Бог ни Го дал го закопуваме в земја. Зошто Бог нe создаде и нe промисли како навистина љубовни битија, како навистина милосрдни битија, како битија кои секогаш ќе знаат со добро да одговорат на секоја животна ситуација; Бог нер создаде во сe добри битија, како што се и ангелите. И секогаш кога не постапуваме како добри битија, така како што Бог навистина очекува од нас, зашто кога ја очекува нашата совршеност, нашата прељубезност, нашата премилосрдност тогаш ние всушност тој дар, тој талант којшто Бог ни го дава - го закопуваме во земја, го закопуваме таму каде што никој и ништо не може да го употреби, таму каде што тие дарови стануваат бесмислени, бесцелни, бесплодни и не вредат ништо. Токму затоа оваа приказна е толку силна, токму затоа оваа парабола Господ им ја кажува на своите ученици, ни ја кажува и нам како Негови ученици. Постојано во текот на нашиот живот, во подвигот во стекнувањето на добродетелите да си спомнуваме дека не е тоа никој друг којшто знае да го закопа тој талант туку ние самите тогаш кога постапуваме по нашите слабости, по нашите страсти, по некои стихии и привлечности на овој свет. И така мудри и така омудрени и така ослободени од светското слепило да се потрудиме секој талант и оној најситниот и оној најмал дар којшто го чувствуваме во себе и оној најмал дар којшто не го чувствуваме во себе, а го имаме - да го умножиме и преумножиме затоа што не само што Бог тоа од нас го очекува, туку тоа е начинот на нашето спасение, тоа е начинот на којшто ние ќе влеземе во Царството Небесно. Тоа е тој капитал којшто ние треба постојано да го умножуваме и да го вложуваме во таа небесна ризница, или како што вели евангелистот - таму кадешто “ниту црв го јаде ниту р’ѓа го нагризува”. Само на тој начин ќе бидеме навистина богати, богати во Бога, богати во сопственото спасение. Амин

Посети: {moshits}

Прва беседа

Архимандрит Лазар (Абашидзе)

Колку малку простор оставаме во нашиот живот за вистинската вера! Колку нештата, со кои е исполнет нашиот живот, навистина ги правиме со вера? Нештата што ги правиме ниту оддалеку не се сите „според верата“, макар што ни изгледа дека денес многу сме се потрудиле „заради Бога“. А и самата вера може да биде различна: дури ни верата не е секогаш силна, спасоносна: но и бесовите веруваат, а треперат (Јаков 2:19) - демоните не само што веруваат, туку, дури, ни најмалку не се сомневаат во постоењето на Бог, во постоењето на рајот и на пеколот, па дури и знаат сигурно дека ќе бидат предадени на вечниот оган во пеколот заради своите зли сплетки, а сепак не помислуваат да се поправат. Голем број луѓе изјавуваат дека длабоко веруваат, покажуваат извесни постапки дека навистина во извесна мера веруваат. Па сепак, и тука најчесто не се работи за вера којашто спасува! Која е, всушност, верата којашто човекот го прави заедничар со Бога? Постои вера којашто го доведува човекот до патот кој води во Царството Небесно, како „воведна вера“, и постои „активна вера“, „жива“, „вистинска“ вера којашто веќе води по тој пат и нè воведува низ самата врата. Или, уште, и вака: едната само води до царскиот дворец, но не смее да влезе внатре, зашто не познава никој од царските слуги, а втората има познанства, добри врски со дворјаните, може да дојде дури и до Самиот Цар, за да го претстави некој свој познаник и да го препорача на Самиот Цар. Меѓутоа, не значи дека првата вера нема никакви надворешни дела и дека е само „вера без дела“ (Јаков 2:17), како што често мислиме. И тука можат да постојат мноштво дела, па дури и „бурна“ активност, коишто сепак не се дела од длабока вера, туку обратно: со внимателно проучување, тие дури сведочат за слаба, тромава, полужива вера. Тие дела кријат во себе голема примеса неверие и сомневање, и попрво се работи за доверба во самиот себеси отколку за доверба во Бога и во Неговата совршена Промисла. И едната и другата вера се манифестираат формално: само што првата работи „според логиката“, „според разумот“, со „пресметливост“ и со „внимателност“, а втората со тајни сили коишто ì се недостапни на логиката, коишто дејствуваат според сосема други закони, поточно, според некое длабоко внатрешно чувство на Божјото присуство и препуштање на самиот себеси на Него, препуштање на текот на Неговата прекрасна Промисла, како што човек се препушта на водената струја кога сака да плива. Раководејќи се само со „почетната“ вера, човекот сè му доверува на својот разум и на пресметката (макар што донекаде се прилагодува и го управува текот на своите расудувања според христијанските книги и православната наука), но туке сè уште нема вистинска доверба во Бога и самопожртвување. Тука сè уште постои оној „шаблонски“ принцип: „имај доверба, но проверувај“. Да, човек како да се плаши дека ќе згреши, дека ќе се излаже, како таквата внимателност да е сосема оправдана (зашто, како во спротивно би ги разликувал лагата и лажните пастири, лажните браќа, ако човекот не проверува со својот разум, со читање, со споредување?). Па сепак, без оглед на тоа, во тоа нема жива врска со Бога. Затоа на човек не може ни да му се објасни во што е неговата грешка, каде нешто важно превидел, зашто тој ќе разговара мошне логично, разумно, „исправно“. А се работи токму за тоа човекот да се откаже од таа разумност и да се препушти на „безумието“ на верата (1 Коринтјаните 3:18-19). Но тој повторно ќе каже: „Можам да се препуштам на таквото „безумие“, но прво морам да размислам за да не згрешам“. Значи, човекот како да оди кон Бога, но „оди сам“, често размислува за Бога, но „сам“, со „својот ум“, работи нешто заради Бога, „по вера“, но работи со „свои сили“, „со сопствена ревност“, со проверена и добро проверувана „вера“ тој се „моли“, но не Го моли Бога, туку Му „говори на Бога за самиот себеси“. Човекот тука е самоиницијативен и само ја „осигурува“ оваа своја иницијатива со „молитва“. Активната вера започнува дури тогаш кога човекот ќе се препушти на „патиштата Божји“, кога ќе му здосади неговата сопствена „логика“, „грижливост“ и „разумност“, кога ќе го обземе некоја необјаснива „безгрижност“, „неразумност“ и „несообразност на мислите“ и кога наеднаш во ова „безумие“ на верата ќе се открие нејзината сопствена прекрасна, хармонична логика, највисок разум, некоја друга, многу поубава и поидеална сообразност на поимите, но сето тоа сега веќе споре други закони и правила коишто во целост се пронижани со присуството на тајната и со најблиското присуство на Самито Творец и Промислител на светот. Кога човек ќе стапне на патот на живата вера, тој не мора многу да размислува, да прави логички системи, туку само да чекори напред и да ја наоѓа хармоничната и жива вистина којашто се наоѓа пред него; тој веќе не ја пресметува исправноста на постапката, туку само се учи да спознава каде е волјата Божја, од која негова страна обично се открива и што му пречи за да ја види. А тоа е една сосема поинаква вера! Кога човекот учи да плива, успехот го постигнува дури откако на крај ќе научи да се опушти и да и се „препушти“ на водата - дури тогаш водата го одржува на својата површина без каков и да е негов напор и напнатост. Но, штом ќе ги згрчи мускулите - телото како камен почнува да тоне. Покрај сето наше „религиозно спознание“, „духовна начитаност“, „познавање на православните канони“, „знаење на верските догмати“, останува уште едно големо прашање: оставаме ли ние во нашиот живот место за Самиот Бог  да нè води, да нè подучува, да нè оживува заради општење со Него? Со допирот со живата вера започнува преминот на човекот во нова состојба, кога тој самиот станува сè помал во својата свест, а Бог сè поголем, кога човечкото се топи, а Божјото се шири во неговото срце, кога душевното му го отстапува местото на духовното. Дури тогаш започнува автентичен духовен живот. Сè што постоеше пред тоа, претставуваше само мечтаење за духовен живот. Жива вера е кога човекот го бара Бога веднаш, тука, кога тагува што со Него нема живо општење, што некаков ѕид му го заградува патот кон Бога Кој, всушност, е сосема блиску; кога повикува и бара од Него само живототворен допир. Тој не верува само во Бога, туку, исто така, Му верува на Бога. Другата „вера“ е повеќе „предворје“: човекот само мечтае за Бог, верува во Него, но верува во некој далечен Бог кон Кој треба долго да се оди со сопствени сили и со сопствен разум, а патот да го определува според ѕвездите. Кога навистина започнува „верата на верата“ и „живеењето според верата“? Кога сме поверувале со разумот дека Бог навистина постои и дека Тој ги создал сите нешта? Дека секогаш нè гледа, дека ги знае сите наши постапки и мисли? Дека, порано или подоцна, ќе застанеме пред Него и ќе дадеме одговор на проживеаниот живот и на слични прашања? Ако сето ова сме го прифатиле и сме поверувале, сме се „наштимале“ за таквото верување, ако сме Му го потчиниле нашиот поглед на светот, ако сме подготвени со збор да исповедаме сè што сме примиле, тоа, сепак, сè уште не е онаа жива и активна вера. Дури ни кога во нас постои извесно чувство на страв и на стравопочит пред Божјите патишта, голем број возвишени мисли и воодушевени изблици на чувства при читањето на Светото Писмо и на поуките на светите отци, уште многу нешта можат да недостасуваа до почетокот на вистинската вера! Тука може да бидат присутни уште многу нешта коишто исходат од нас самите, многу наша самоиницијативност, „примитивна“ извештаченост, а само малку место за да дејствува Самиот Бог, Неговиот Живототворен Дух! Кога трпеливо се држиме до молитвата, кога го повикуваме Господа, Го молиме за помош, тагуваме што „не нè бидува за ништо“, се молиме за милост, спасение и за поука, кога го славиме Бога и Му благодарием - сето ова е веќе почеток на живо обраќање и на вистинска вера. Но, дали и тука навистина „молиме“ и „бараме“, „се каеме“, или само застануваме во молитвена поза, а од себе очекуваме добро и правда, чистота и светост? ... Но, Господ не рекол: „без Мене нема да ви биде лесно да го правите тоа што го сакате“, туку рекол: „Без Мене не можете да направите ништо“ (Јован 15:5). А колку често се напрегаме самите и се обидуваме да истиснеме некое добро од себе, без воопшто да прибегнеме кон Божја помош во срцето, обраќајќи ì се на силата Божја само формално, а во суштина сè очекуваме само од самите себе! Најчесто и најмногу од сè сиот товар, како и сета пресметка и сето подигање на зградата на нашата пристојност се потпираат врз нашиот разум, на неговите префинети и хармонични конструкции, на полетните мисли коишто ни изгледаат како најсветли и најсјајни расудувања. Но, токму тоа е најголемото зло. Накратко кажано, за да се моли, човекот, пред сè, треба да се смали! Дури и денес, кога човекот заминува во манастир, отфрлајќи ги на крај сомнежите, двоумењата, отфрлајќи ги нечиите одвраќања и наговарања против таквиот чекор; кога и тука се труди, се моли и, дури, настојува да живее исправно и во склад со поредокот, сè уште многу место може да остане за истиот оној егоизам , и сè уште може да не постои живото општење со Бога. Но еве, на прв поглед, човекот извршува различни работи во манастирот, по „послушание“, се труди и живее според оние правила и мерила коишто му се укажани, сите нешта ги прави по „благослов“, понекогаш дури и самите околности го бараат тоа од него, и тој веќе не „живее според својата волја“ - што уште е потребно за да оживее неговата вера? Меѓутоа, сите луѓе работат, и оние што веруваат, и оние што не веруваат. Овие последните често против својата волја поголемиот дел од животот и од работата го исполнуваат по нечија заповед, по присила  или од страна на луѓе, или од околностите, и тие често, совладувајќи ја слабоста, стануваат од креветот штом зората ќе зазори, и одат на тешка и монотона работа, често се смируваат и кротко ги поднесуваат тешките и неправедни навреди и сиромаштијата. И тие често времето го минуваат во читање или во некое ракоделие, размислуваат за ова или за она, и тие целиот свој живот го минуваат според јасно зацртани правила и распореди. А сето тоа е без вера и затоа е залудно. Но, и во манастир човекот може да биде без длабока вера и исто така да се навикне на истите оние општочовечки тешкотии, да се навикне на местото, да се задоволи со одреден надворешен мир, со „непроблематичност“, и самата внатрешна смиреност ја смета за почеток на духовниот живот и за извесно почетно достигнување, за благодатен плод. Всушност, исто така е можено, слично на маловерните или на безверните луѓе, едноставно тука да го проживее својот век во извесно жално спокојство, како во полусон, не познавајќи го живото општење со Бог, само мечтаејќи за себе како за човек кој живее монашки. Постои голема соблазна вистинскиот христијански живот, страдалничкиот пат, со многу плач, патот на барање вистинска чистота и праведност, да се замени со живот во духот на фарисеите, со смирување на својата совест во хармонични и правилни рамки на церемонијалност, со уредување на надворешниот живот, со блескава игра на разумот којашто радува со својата возвишеност, со игра на разумот којшто настапува во улога на красноречив оратор. Зарем е малку тоа што живееме на осамени места или на места донекаде лишени од современиот комфор, што не се забавуваме секојдневно гледајќи ја блескавата, бучната и весела арена на светските разоноди? Но, и мирјаните често живеат и се трудат на некое место коешто е лишено од комфор и разновидост, и тоа воопшто не го прават заради задоволување на своите силно изразени страсти, туку само заради некој мал мир којшто го дозволува најскромната плата. Значи, нашиот живот, при отсуство на жива, активна вера може, навидум, да стане наивна, но во суштина обична световна, земна „гунгула“ со исти грижи и нервози како и во светот, со исти ситни перфидно потхранувани приврзаности и страсти, коишто цврсто се вгнездиле во длабочините на срцето и само однадвор да добива облик на духовност, да биде украсена со религиозност. Сето ова е дамнешна болест, фарисејски квасец, на кој Господ ги предупредувал сите Свои ученици.   Во манастирот законот на послушанието е основен и неопходен услов за манифестирање на живата вера, која сè повеќе оживува и навистина води до Бога. Само тука се дава место на Бога; токму тука човекот мора постојано, со самите дела, да ја покажува својата вера и реално, а не имагинарно, да го спознава дејството на себлагата Божја Промисла, всушност, да го чувствува приближувањето и грижливиот допир на исцелителната и спасоносната Десница Божја. Ете каде е потребна само и единствено верата, а сите лични „умеења“ и „мудрувања“ ја губат сета смисла, па дури и многу пречат. Единствено тука се раѓа самоодрекувањето, одрекувањето од самиот себеси. Дури тука започнува вистинското чекорење кон Бога. Вон овој закон, сиот труд, макар и да е „најдобродетелен“ и „општествено полезен“, во суштина малку вреди, зашто не е осветен. Така е и со водата: макар и да е најчиста и напрозрачна, многу се разликува од водата којашто е осветена во храмот: првата ја гасне само физичката жед, ја измива само телесната нечистотија, додека осветената вода исцелува и ги чисти душевните болести и нечистотија, и носи во себе духовна сила.   подготви: д-р Драган Михајловиќ   Посети: {moshits}