За ангелските чинови
Познато е дека невидливиот и духовен свет на ангелите се состои од девет чети хиерархизирани во три тријади и тоа: 1) Тријада I, најниска – Ангели, Архангели и Началства; 2) Тријада II, средна – Власти, Сили и Господства; 3) Тријада III, највисока – преблажени Престоли, Херувими, и Серафими (Свети Дионисиј Ареопагит, Небесната ерархија, гл. III, стр. 15, Кишињев, 1932).
Да видиме сега како човекот прима од својствата на тие преблажени ангелски чети.
Ангели
Се толкува дека ангелите се служители Божји. Ангелите се тие кои ни помагаат во неволји, во страданија и во искушенија и тие секогаш се радуваат на оние што растат во доблестите, и секогаш ги натажуваат оние кои паѓаат во гревови и тие им помагаат да се подигнат од гревовите и од тешкотиите. Ангелите служат за спасение на човечките души и никогаш не нè напуштаат, служат до нашето излегување од овој живот и до времето на нашата смрт. Ангелите се чин најблизок до нас; на нив им е дадена на чување оваа земја и тие служат поблиску до нас за спасение на човечките души. Затоа големиот апостол Павле рекол: “Нели се тие сите службени духови, определени да им служат на оние, што ќе го наследат спасението” (Евр. 1, 14)?
И човечката душа го има од Бога тоа дејствување како и ангелот. Таа има вера и љубов кон Бог и му служи на Бог со страв и трепет. Човечката душа и самата има моќ да служи, да им помага на своите браќа, да ги теши во неволји и огорченија, да ги утврдува со зборови и секогаш да ита на помош на своите браќа со разни средства; значи, затоа и човекот е еден вид на ангел составен од две природи, како што го нарекува свети Јован Дамаскин (Догматика).
Ангелот лета како молња низ небесата и низ поднебесата; за миг слегува во пеколот, за миг ја обиколува земјата и не го спречува ниту литосферата, ниту атмосферата, ниту стратосферата, ништо не го спречува (свети Јован Дамаскин, Догматика, Книга II, гл. 3).
Исто така и душата на човекот со својот ум. Душата со својот созерцателен дел, умот кој за миг го пропатува небото, слегува во пеколот, си создава претстава за тамошните маки, брза каде што сака и никој не може да ја спречи, зашто каде што сака, таму оди.
Ете ја сличноста на нашата душа со умот. Што ангелот има во телото, човекот едвај во својот ум има. Затоа големиот духовен философ свети Григориј Ниски вели: “Човекот е брат со ангелот по словесноста” (Коментар на Мојсеевото житие, стр. 831).
Сите сили, особини и дарови на секоја чета се опишани во Слово на Соборот на архистратезите на ангелските чети Михаил и Гаврил, од Житието на Светиите, 8 ноември.
Но, треба да знаеме дека совршено бестелесен е единствено Бог, бидејќи сите ангели имаат свои тела. Но, нивните тела се претенки од оган небесен и се нарекуваат “бестелесни” во списите на Црквата.
Архангели
Ова е втората чета од најниската ерархија и архангелите ја имаат следнава задача од Бога: тие примаат наредби од Бог и ги откриваат пророштвата од Него и на време им ги благовестат тајните на Божјите луѓе и на сите народи на земјата (свети Дионисиј Светогорец, нав. дело. Гл. VII, стр. 28; гл. 9, стр. 37).
Знаете како благовестеа архангел Гаврил и другите ангели од оваа чета, испратени од Бог на раѓањето на Свети Јован Крстител и на Раѓањето на нашиот Спасител, при Благовеста на Богомајката.
Значи, Архангелите ја имаат таа задача од Бог, која им се открива со посредство од повисоките чинови и тие ги чуваат тие наредби до моментот кога мисловно ја примаат заповедта да ги однесат на земјата, на секоја душа посебно. Нашата душа не е туѓа на архангелското дејствување. Таа има паметење, кое ì го дал Бог, памети сè, а нејзиниот ум, ако е просветен со Пресветиот Дух им го благовести на луѓето Евангелието и Словото Божјо и претставува спасоносно учење за душите, за да ги приведе на патот на спасение. Како што знаеме апостол Петар проповедал во Ерусалим и за еден единствен ден поверувале околу 3 000 луѓе, а наредниот ден бројот на луѓето просветени од зборовите на Апостолот нараснал до 5 000 луѓе, така светите апостоли го благовестеле Словото Божјо до сите краишта на вселената, како што е напишано: По целата земја… (Псалм 18, 4). Ете дека светите апостоли, благовесниците на Христовото Евангелие, биле и архангели во тело.
Ете значи, како и Архангелите, луѓето имаат и благодат на благовестување и пророштво. Многу од Божјите светители имале дар однапред да знаат што ќе се случи со нив и со другите. Такви биле светите патријарси, пророци, апостоли, ерарси, маченици и преподобни отци од пустините. Значи, и човековата душа со силата Божја прима и дар на Архангели.
Човекот може да благовести, да проповеда, да учи и да им разјаснува на неупатените и да ја умножува верата Божја на земјата за слава Божја.
Началства
Власт на оваа чета е да ги чува сите граници на светските царства, сите земји, сите градови, сите села и предели, сите области на светот. Началствата имаат голема власт од преблагиот Бог за да нема војни меѓу луѓето. Или, ако Бог дозволи да има, тогаш тие го чуваат секој народ и секој јазик под небото (свети Дионисиј Ареопагит, нав. дело. гл. 9, стр. 41).
И човечката душа го има тоа својство, како што покажуваат Светите Отци. На човекот Благиот Бог му дал да има разбирање, да составува закони со кои може да владее со големи царства и со силни држави, да составува војни закони, граѓански устави, управни закони, закони за поредокот и дисциплински закони. Ете многу сили со кои (човечката душа) е слична со Началствата. И човекот владее со градови, со земји, со царства и со предели; тие сили му се дадени на човекот од почетокот, кога Бог рекол: “Плодете се, и множете се, и наполнете ја земјата, и господарете над неа, и завладејте ги рибите морски и ѕверовите, и птиците, и сиот добиток, и со целата земја, и со сите животни што лазат по земјата” (1. Мој. 1, 28).
Значи, оваа сила на владеење и на царување ја има и човековата душа и воопшто човекот, земен заедно со душата.
Власти
Оваа пресилна чета, бидејќи е над првата тријада, има задача да владее над ѓаволите. Многу големи штети ѓаволите би им нанеле на луѓето, кога не би бил овој чин, обдарени со голема сила од Семоќниот Бог да владеат над нив. Милијарди ѓаволи има во поднебесата и на земјата и во вода и под земја и во воздухот кој ја обиколува земјата и сета вселена, како што е кажано во книгата за Јов: “Одев по земјата и ја обиколив” (Јов 1, 7), или како што вели апостол Павле: “Против началствата, против властите, против светските управители на темнината од овој век, против поднебесните духови на злобата” (Ефес. 6, 12); значи на секое место се наоѓаат ѓаволите и тие многу би му штетеле на созданието Божјо, бидејќи сатаната има толку сили, што, ако Бог му дозволи, со ноктот би ја свртел земјата на другата страна, како што вели свети Серафим Саровски. Но силата на сатаната и на неговите служители е оградена со безгранижната сила Божја и Бог со оваа чета, четата Власти, владее со нив, не дозволувајќи им да прават некакво зло на луѓето или на другите Негови созданија.
А со волја и со дозвола од Бога, можат да направат големо зло. Во Светото Евангелие гледаме дека не смееле ниту во свињите да влезат, додека Бог не им дозволил (Мат. 8, 12; Јов 1, 12).
Значи, чинот на Властите ја имаа оваа задача да владее над ѓаволите и да не им дозволува да повредат некое Божјо создание (да се види: свети Дионисиј Ареопагит, нав. дело. гл. 8, стр. 32). Значи, нека се знае дека и човековата душа го има тој дар од Бог да владее над ѓаволите и да владее над страстите на телото и на душата, бидејќи свети Ефрем Сирин вели: “Колку страсти има човекот, толку ѓаволи има во себе”.
Значи, душата чиста и просветена со дарот Божји (благодатта) владее над овие ѓаволи и не сака да ја остварува нивната волја и особено не се дава да биде поразена од страстите на телото и на душата, зашто во себе го има дарот Божји за да им се спротивстави на ѓаволите кога ја напаѓаат (Мат. 10, 18; Марко 3, 15; Лука 9, 1).
Сили
Над четата Власти е четата Сили, која е втора чета од втората тријада. Оваа чета ја има следнава задача: Таа има голема сила од преблагиот и семоќен Бог да прави големи чуда на целата земја; но со тој дар од Бог се обдарени и луѓето кои Бог ги избрал и на кои Он сака да им го даде тој дар (благодат). Сите светители чудотворци се удостојуваат преку оваа чета Сили да добијат од Бог дар на чудотворство. Четата Сили има и друга задача: Таа управува и ги придвижува небесните тела, планетите на сончевиот систем и небесните ѕвезди, толку прецизно, многу восхитувачки и неискажливо точно.
Истата оваа чета Сили управува со поднебесието и го менува дувањето на ветровите, ја мери нивната јачина и тежина, за да не дојдат со преголем налет на некоја земја и да не ги повредат луѓето, нивните градови и села. Или, ако дозволи семоќниот Бог, на одредени места испраќа урагани, циклони, тајфуни со секаков вид на опасности, и така со посредство на овие чети Бог ги казнува грешните луѓе од некои делови на земјата.
И човекот го има овој дар од Бог, кој го има и оваа чета Сили, зашто човекот молејќи се на Бога, со дарот (благодатта) и со силата што ја прима од Него, може да прави чуда. Колку свети пророци правеле големи чуда и воскреснувале мртви, како Илија и Елисеј! Колку апостоли правеле големи чуда и воскреснувале мртви, како Петар, Павле и свети Јован Евангелист! Колку свети ерарси и маченици правеле големи чуда и воскреснувале мртви, како свети великомаченик Георгиј и други!
Значи, човекот има дар од Бог да прави големи чуда, и наместо да управува со ветровите и со промените на времето, тој управува со деловите од своето тело, управува со доблестите и со страстите на своето тело и става сè во поредок на службата и на славата Божја, според она што е напишано: “Очите твои нека гледаат право, и клепките твои да бидат управени кон праведното” (Изрек 4, 25).
Господства
Оваа чета се нарекува Господства, бидејќи таа господари над ѓаволите и исто така над сите земни царства и над сите земји кои Бог ì ги подарил. Исто така оваа чета Господства владее над сите чети што се пониски од неа и кои се пет на број. Тие се Господства и Му служат на Господ Бог не заради страв, туку од љубов и слободна волја, но особено од љубов сосема го отфрлиле од себе ропскиот страв. Другите чети служат од страв, имајќи непорочен страв, според она што е напишано: “Непорочниот страв Господов кој пребива во вечни векови” и пак: “Стравот Господов кој ги просветува очите” (Рим. 8, 15; Јован 4, 18); и Господствата имаат голема сила да владеат над силите на сатаната и над силите на земните народи и над силите на стихиите, како и над другите сили кои се пониски од нив.
Значи, човекот има од Бог дадена сила да владее и да царува над еден град, над една држава или над повеќе држави. Кој мислите дека ги поставува царевите, владетелите и судиите на земјата, ако не Бог.
Слушнете што вели божественото Писмо: Слушнете вие кои владете со мнозинството и кои се гордеете меѓу незнабожечките народи дека ви е дадена сила од Господа и власт од Севишниот (Изрек. 6, 1-8).
Значи, со посредство на четите Господства, Бог ги поставува царевите, кралевите, водачите на народите на секоја земја. За оваа вистина зборува и големиот апостол Павле, кога вели: “Секоја душа да им се покорува на властите кои владеат, зашто нема власт која не е од Бога (Рим. 13, 1-6). Значи, сите власти кои се на управа на народот, сите државни водачи се поставени од Бог преку чинот Господства; тие ја имаат таа задача да владеат над ѓаволите и да поставуваат владетели и цареви на земјата.
Четата Господства е многу слична и на човековата душа, која со Божјата благодат достигнува да владее над страстите на своето тело и душа. Сте слушнале за свети Симеон, јуродив заради Христа, кој одел гол по улиците на Емеса и носел ловоров венец на главата, а бил калив, преправајќи се дека е луд, и викал: “Празник е на царот победоносец и на градот негов”, прашан од ѓаконот, кој ја знаел тајната на неговиот живот, зошто така зборува, тој рекол: “Со милоста и со дар од Христа, мојот ум царува над страстите и мојата душа стана град Божји” (Житија на светиите, 21 јули), и така Јуродивиот заради Бог, како што вели апостол Павле (1. Кор. 1, 19, 25) бил помудар од целиот свет, бидејќи царувал над своите човечки страсти. Тој одел гол и не се грижел за оние кои му се смееле, зашто големиот апостол Павле вели: Кога би им угодувал на луѓето, не би бил слуга Христов (Спореди со Гал. 1, 10). Ете, значи, пример дека човек со дарот Божји може да стане владетел и да царува над страстите и владеејќи над страстите, царува и над ѓаволите и над сè што е светско, бидејќи тој тогаш навистина се воздигнал според Божјиот образ и подобие (1. Мој. 1, 26-27).
Престоли
Така се нарекува, бидејќи на оваа чета почива преблагиот и премилостив Бог, не по суштина, бидејќи по суштина сосема е неопфатен, туку по благодат. Значи, Благиот Бог почива на посебен начин, со Својата благодат, на тој чин Престоли; затоа тие се нарекуваат, според светите богослови “Богоносни” (Свети Дионисиј Ареопагит, нав. дело, гл. 7, стр. 31).
И човековата душа го има тој дар од Бог, кој го имаат преблажените Престоли, па и таа може во голема мера да Го прима и да Го носи Бог, според она што е напишано: “Зашто вака вели Високиот и Возвишениот, вечно Живиот Светец и Неговото име: ‘Јас живеам на небесната височина и во светилиштето, но сум со оние што имаат скрушено срце и смирен дух, за да го оживувам духот на смирените и да ги оживувам срцата на скрушените” (Иса 57, 15); И свети Ефрем Сирин вели: “Два престола има Благиот Бог: неопфаливото небо и вториот – срцето на смирениот”. Ете, Бог почива и во срцето на смирениот човек, како на Свој Престол. Но, и големиот апостол Павле ни кажува: “Вие сте Црква на живиот Бог и Духот Божји почива во вас (1. Кор. 6, 15; 12, 27; Ефес. 5, 30). Слушаш ли што вели? Ние го носиме Духот Божји, ако ја исчистиме својата душа од гревови. Значи, ете како човекот може да стане словесен престол и да Го носи Бог во себе, имајќи дел од онаа задача која ја имаат преблажените Престоли од небесата и носејќи Го Бога во својата душа со делотворение на секакво добро дело, но посебно со љубов и со смирение на своето срце.
Извор: Повардарска епархија
Друго:
