логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка


 

 Promoc.Monografija3.jpg

Акад. Владо Камбовски

Promoc.Monografija1.jpg

Обраќање на Промоцијата на монографијата
“Минералите од Република Македонија”
од авторите Глигор Јовановски, Блажо Боев и Петре Макрески
21 ноември 2012

            Минералите од Македонија: човекот и универзумот

            Почитувани,
            Далеку зад нас се времињата на потрага по првите објаснувања на универзумот и сите живи битија и човекот во него врз космогонското поимање на универзалниот логос што ја предодредува сеопштата хармонија, кога се појавиле и првите сфаќања за душата и нејзината бесмртност. Според Питагора, душата е самиот живот, а според космичкото начело сè што е живо е само облик на космичката душа која претставува општа животна сила. Врз питагорејската традиција започнал долгиот след на филозофски учења што го застапувале стојалиштето за остра, па и непомирлива поделеност меѓу душата и духовното, од една страна, и телесното или материјалното од друга. Во античката филозофска мисла било развиено и спротивното мислење на Демокрит, за атомистичкиот поглед врз универзумот и човекот во него, според кој единствено нешто што вечно постои е материјата, составена од мноштво најситни честички- атомите. И човековата душа има атомска структура,  а самиот живот е производ на заедничкото дејство на атомите на душата и на телото. И конечно, во нејзините поли е родено средното, помирливо учење на Аристотел за зависниот однос меѓу душата, која е живот, и телото (телесното): телото е материја, подлога, душата е суштината на животот, а меѓу нив постои нераскинлива врска: нема душа без тело ниту пак тело без душа.
            Во една таква, од дамнина поставена мисловна рамка, се движат преокупациите на современиот човек со вечната енигма на постанокот, животот и смртта. Ограничен во својата сознајна моќ, тој, како и за други тревожни прашања, своите погледи засновани врз емпириски пристап ги надополнува со доксастички стојалишта, кои не се лишени од рационална и интуитивна основа. Големата мајка, божица на плодноста од Неолитот, пронајдена и во скопско, Геа, божицата на земјата и мајка на сè што постои на неа, е главниот архетип околу кој гравитираат неговите доксастички космогонски сфаќања за универзумот (според онаа: “земја јеси, в земја отидеси”).
            Земното, а со тоа и космичкото во човековото битие традиционално се објаснувало и низ сфаќањето за магичното дејство врз него на предметите што припаѓаат на таканаречената “мртва природа”. Историјата на старите народи ги бележи верувањата во амајлиите, што кријат магична моќ, која потекнувала уште од Адама. Египќаните, на пример, ги прекривале мумиите со амајлии од злато, бронза, камен и други предмети, за кои се верувало дека ја заштитуваат бесмртноста на умрениот.   Зарем од таквото длабоко вкоренето духовно наследство и традиција, не потекнува носењето и денеска на златни предмети, на амајлии и ретки камчиња, за здравје и живот и заштита од секое зло? Зарем на таквите верувања не им ја должиме безвременската вредност на златото, дијамантите и другите ретки камења. Парадигмата на амајлијата  е создадена врз верувањето дека таквиот предмет во себе ги концентрира космичките сили кои му обезбедуваат на човекот среќа и благосостојба,  а потрагата по “каменот на мудроста”- вечен живот. 
           И денес, и во развиените земји, почетокот на животот на новороденчето е често одбележан со ставање амајлии. Таквиот обичај кај нас бил и е мошне присутен во народните верувања. Еве што вели Марко Цепенков за едно такво верување:  “При друзи многу бабиње деветиње што праат жените за да му траат децата, праат и вака: коа ќе се познаит некоја жена оти је тешка, сопрво ќе купит од три дуќани по едно парче железо за да напраит еден  обрач кај некој коач, али кај некој кантарџија (некои жени го давале на три дуќани да се допраит обрачот). Обрачот ќе бидел со конци да се закопчуа, и тешката жена ќе го носи опашан обрачот преку полојна како колан, да дури да го роди детето.Тамам коа ќе се роди детето, обрачот ќе го сопаши жената и ќе го земи бабата в рака, та ќе го држи да падни детето низ обрачот. Ете од тоа после не умирало, санким.”
            Отсекогаш фасцинирало раширеното верување во моќта на “светената вода”, чиешто користење како лечебна течност, заштитник на здравјето и среќата е забележано во најстарите книги (Библијата). Уште повозбудливи се најновите научни истражувања на процесот на кристализација на водата под влијание на милозвучни зборови или песни, зашто тие покажуваат дека таа содржи структура “која памети”. Неа ја сочинуваат минерали и кристали. Не помалку фрапантни се научните објаснувања на страдањето на луѓето откинати од родното огниште- “homesickness” – болест по домот, особено тие што во потрагата на биолошкото потекло на растројството упатуваат на претпоставката за органски копнеж по физичката средина во која е човекот роден (пред сè специфичната структура на водата што ја испил и што прва го формирала неговиот телесен состав).
            Интуитивната основа на таквите верувања, создавани како замаглени сознанија на некој низок праг на човековата свест, ќе мора бездруго да е предодредена со фактот дека физичката, материјална природа на човекот, неговиот телесен состав го сочинуваат над 60 % вода и околу 4% минерали. Тие се неоргански, природни елементи без кои не е возможен човековиот живот. Минералите се живот, еден од четирите синџири во еволуцијата на животот на земјата, покрај растенијата, животните и луѓето. И затоа сосема незаслужено се именувани со омаловажувачки назив- “мртва природа”. Не само што се тие незаменлив услов, или со други зборови- причина за животот на целата флора и фауна, вклучувајќи  го човекот, туку се појавуваат и како нужни состојки без кои не може да се замислат бројни научно-технолошки откритија кои нему му користат- од нивната употреба кај најсовремените електронски уреди до нано-технологијата. 
            Оттука, само на прв поглед мојата реч изгледа непотребно завлегување во некоја општа филозофска расправа, што нема врска со денешниов повод, промоцијата на прекрасната монографија на акад.Глигор Јовановски и неговите соработници  Блажо Боев и Петре Макревски. Се работи за капитално дело, кое слободно може да се систематизира во самите врвови на светската наука, со кое се воскрева и се гордее МАНУ и целата македонска наука. Тоа й го предава на светската научна јавност сето богатство со кое изобилствува нашата животна средина, тој непроценливо вреден трезор, кој чува и 7 уникатни минерали со раритетно значење за светската минералогија. Појавата на оваа монографија несомнено ќе влијае не само врз проширувањето на научните сознанија за минералното богатство на Република Македонија, туку и негово популаризирање, кое треба да допре и да ја подигне кај нас толку потребната еколошка свест.  Таа е книга- потсетник на космичките елементи кои го одржуваат животот како бесконечно движење и претворање на материјата во дух и обратно. Ни се обраќа нам, кратковечните смртници, што голем дел од животот трошиме на залудни работи или ситни слабости и омрази, не обѕирајќи се на материјалниот свет во нас (освен во случај на болест) или околу нас.
            Во услови на девастација на животната средина и катастрофични предвестувања на човековата иднина, станува општа должност  преземањето одговорност за состојбата на човештвото, перспективите на идните генерации и целината на природата и животот како незаменлив услов за човековото опстојување. Тоа нужно налага поместување на владејачката антропоцентричната оска кон био и еко-центричната заснованост на нашите погледи врз човекот и неговиот однос кон природата. Промовирањето на биоцентризмот како практична филозофија е почеток на градење на нова интегрална визија за правата на природата и на универзалната, космичка етика и правда, за нова “еколошка цивилизација” и “биоетичка екумена” како главна изгледност за иднината, која може да парира на неизвесностите предизвикани од деформираниот општествен развиток. Техонолошкиот ум на homo  faber, заробен со илузијата на научно-технолошки прогрес, треба да се покори на рационалниот ум на homo sapiens, кој го формулира (Јонас) новиот “еколошки императив” на следниов начин: “Постапувај така што последиците на твоето постапување ќе бидат сообразни со перманентноста на вистинскиот човечки живот на земјата”. “Ние” имаме одговорност спрема природата, amor mundi како еднострана нереципрочна одговорност.
            На тоа подучува ова капитално дело, за кое авторите, како и приредувачите, ги заслужуваат сите највисоки признанија. Се надевам дека тоа ќе најде место во билбиотеките на сите што барем од време- на време, барем кога сакаат да побегнат од опседнатоста со непотребни или споредни работи, ќе посегнат по неа за да се потсетат дека се дел од едно вечно траење.
            Честитајќи им на акад. Јовановски и професорите Боев и Макрески на оваа бележита монографија, пречекана со радост во нашата и меѓународната научна јавност, им посакувам натамошни успеси во нивната научна работа и создавањето и понатаму на уште многу вакви ретки и драгоцени кристали.



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Наука и Култура

Април 17, 2025
Festival.Simeon

ЈУБИЛЕЈ НА МУЗИКАТА - X ИНТЕРНАЦИОНАЛЕН ФЕСТИВАЛ ПОЛИХИМНИА 2025

Од 11.04 - 15.04. 2025 год. во Скопје по десетти пат се одржа Интернационалниот фестивал на класична музика Полихимниа 2025. Единствен од ваков вид во нашата земја и оригинален по својата содржина и оваа година фестивалот се обиде да ги обедини најдобрите…
Септември 25, 2024
Zivko.Grozdanoski3

Интервју со Живко Грозданоски: ДПМ може да дејствува гласно, сложно и независно

Ми се чини дека надворешните предизвици, како на пример отсуството на соработка со некои членови (на Управниот одбор) на ДПМ, некои обиди за саботажа итн. (сè се тоа нешта што веројатно секогаш ќе ги има); па сега слабиот рејтинг на ДПМ меѓу членството и во…

„РАДОСТА НЕ ДОАЃА САМА, ТАА МОЖЕ ДА ЈА ЗАСЕНИ ТАГАТА“ Академик Ќулавкова добитничка на наградата „Браќа Миладиновци“ на СВП

Авг 29, 2024 Литература 1071
TviTER231
Пред 35 години, август 1989-та, ми беше доделена првата награда за најдобра поетска книга…

По премиерата на новиот филм „The Walk“ во Њујорк на двојната кандидатка за Оскар - Тамара Котевска

Ное 14, 2023 Филм, Театар 2641
Tamara.Kotevska
Работејќи од нејзините разговори со Асил и другите деца бегалци, режисерката направи…

Беседи

Старец Георгиј Капсанис - ЗНАЧЕЊЕТО НА БОЛКАТА ВО НАШИОТ ЖИВОТ

Старец Георгиј Капсанис - ЗНАЧЕЊЕТО НА БОЛКАТА ВО НАШИОТ ЖИВОТ

Во оваа нова состојба се чини дека смртта и болката имаат позитивно значење, како другата кожна облека со која Бог ги облекол Адам и Ева кога го напуштиле рајот за...

Вознесение во Христос или идолопоклоничко превознесување

Вознесение во Христос или идолопоклоничко превознесување

  Луѓето тежнеат кон правење идоли. Идол е сѐ она што човекот го става на прво место во своето срце, наместо Бог и наместо духовното растење во Бог. Луѓето сакаат...

Св. Климент Охридски: Поука на вознесение на Господ наш Исус Христос

Св. Климент Охридски: Поука на вознесение на Господ наш Исус Христос

Поради тоа, браќа, бидејќи нè очекува бесконечна мака, да се потрудиме преку подвиг да ја избегнеме, со милостина да го пречекаме бедниот и да го угостиме, примајќи го туѓинецот, гладниот...

 Митрополит Струмички Наум: Недела на слепородениот

Митрополит Струмички Наум: Недела на слепородениот

Се случија две средби помеѓу слепородениот и Христос: првата додека уште беше слеп; и втората, откако прогледа и откако Го оправда Христос пред фарисеите. И фарисеите двапати се сретнаа со...

Митрополит Струмички Наум: „Литургијата и на почетокот била Тајна Вечера, а не јавен доручек.“

Митрополит Струмички Наум: „Литургијата и на почетокот била Тајна Вечера, а не јавен доручек.“

       Така, како што веќе напишав: ниту почетокот, ниту крајот на начинот на служењето на Светата Литургија се и ќе бидат исти со денешниот – ниту некој Собор ја прогласил за...

Отец Гаврил-Беседа за Св.Методиј и Св.Кирил

Отец Гаврил-Беседа за Св.Методиј и Св.Кирил

Тогаш сфатил дека не треба да се врзува за ништо световно, и дека треба да живее единствено за Царството Небесно, односно за Бога. И навистина се оддал на богоугоден живот,...

Жарко Ѓорѓиевски: Свети апостоли Јасон и Сосинатар (Недела на раслабениот)

Жарко Ѓорѓиевски: Свети апостоли Јасон и Сосинатар (Недела на раслабениот)

Eвангелската приказна за исцелувањето на болниот човек кој поголемиот дел од својот живот беспомошно лежел покрај бањата која ја опишал светиот апостол и евангелист Јован е пример на чисто милосрдие...

Митрополит Струмички Наум: Христијанин без срце кое гори во молитва...

Митрополит Струмички Наум: Христијанин без срце кое гори во молитва...

Ако Божјите информации што доаѓаат од словото на духовниот отец, од Светото Писмо, од делата на Светите отци ги прифаќаме само на ниво на разум, без да ги прифатиме во...

« »

Најново од култура

Православен календар

 

06/06/2025 - петок

Преподобен Симеон Столпник Дивногорец; Светиот маченик Мелетиј Стратилат и 1218 војници со жени и деца; Преподобен Никита Столпник;

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на преп. Христов столпник Симеон Дивногорец 6 јуни/24 мај 2025

Тропар на преп. Христов столпник Симеон Дивногорец 6 јуни/24 мај 2025

Помазаник на Божјата благодат, од утроба посветен на славословие Господово, Симеон стана огнен молитвеник од земјата до небото, цврста поткрепа во Бога имајќи,...

Тропар на ВОЗНЕСЕНИЕ ХРИСТОВО – СПАСОВДЕН

Тропар на ВОЗНЕСЕНИЕ ХРИСТОВО – СПАСОВДЕН

Си се вознел во слава, Христе Боже наш, и си ги зарадувал учениците со ветувањето на Светиот Дух, а со...

Тропар на светиот слуга Христов Епифаниј Кипарски  25 мај/ 12 мај 2025

Тропар на светиот слуга Христов Епифаниј Кипарски 25 мај/ 12 мај 2025

Ливан ја залеа со мириси, патеката на твојот живот,о голем столбу на православието, ревноста по Христа ја привлече благодатта,и со...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная