Академик Петар Хр. Илиевски

Византија, која е директно продолжение на Римското Царство, како и секоја империјална сила пред и потоа, имала за цел да заведе мир внатре и надвор од државата. За да го зачува мирот внатре, крваво казнувала секаков бунт, особено ако со него биле засегнати нејзините интереси (в. горе т. 5). Под плаштот на заштита на послабите и онеправданите, исто како и Римската Империја, многу често сеела раздор меѓу соседите надвор од својата империја, потоа за да појде кај нив со војска под претекст „за да смирува", а всушност да освојува. Спорот, речиси, секогаш завршувал со анектирање на нивните територии.

За разлика од ваквиот, често крвав, светски мир на големи империи, Божјиот мир, рах Diviпа, доколку и тој не е злоупотребен, е вистински, нелицемерен и правичен за сите. Тој не проследува лични цели и интереси, а се застапува за општо добро на сите во слава на Бога. Додека според римските сфаќања мирот се утврдувал со надворешни, правни договори меѓу луѓето, Божјиот мир е заснован врз етичкиот принцип на љубов, проштевање и саможртва, преку искрено помирување прво на човекот со Бога, а потоа на луѓето меѓусебе. Целиот Нов завет е исполнет со пораки за мир, љубов и братство меѓу луѓето. Ап. Павле им советува на Римјаните „да го бараат она што служи за мир и за заемно подобрување" (Кип. 14.19), а на Ефесјаните им пишува (2.14-17): „Он (Христос) е нашиот мир, Кој од двата народа (Јудеи и не - Јудеи) направи еден и ја разрупш преградата што беше меѓу нив...". Главен принцип на христијанскиот живот е постојано доближување кон Христа, а со тоа луѓето се доближуваат и еден кон друг.

Но има спротивни сили што го спречуваат тоа доближување на луѓето кон Христа. Гревот и страстите се такви сили што влечат во обратна насока. Човек што се определил да врви по Христа треба да биде репштелен и да им се противстави на сите искушенија независно од каде доаѓаат. Затоа Христос при една прилика вели (Мт. 10.34):, Демојте да мислите дека дојдов да донесам мир на земјата; не дојдов да донесам мир, туку меч". Христијанинот мора да ја отсече секоја грешна помисла и желба и се она што го приврзува за нешто друго (власт, чест, пари, имот итн.) повеќе отколку за Христа, така што да ја отстрани преградата која го дели од Бога. Од него се бара прво да воспостави единство со Бога, да ги усогласи своите мисли и желби со Божјите мисли и волја, не принудно, а доброволно. Тоа е пред се личен подвиг. Полно заедништво има само во евхаристичното и духовното единство со Христа.

Мирот треба да се шири во концентрични кругови. Најпрво, како што беше нагласено, човек мора да се помири и да се соедини со Бога откако ќе ја урне преградата што го дели од Него преку лични подвизи на вера, молитва, кроткост и љубов до саможртва за другите. Тогаш ќе завладее нелицемерен мир во неговата душа, и тој ќе може со мир да зрачи и кон другите, во семејството и во попшроката средина. Во такво заедништво прво со Бога, заеднички Татко на сите луѓе, човек стекнува не само лична сигурност и стабилност, а во неговото срце ќе зацари љубов, радост, мир, благост, долготрпеливост, великодушност, доброта, милосрдност, кроткост, воздржаност (Гал. 5. 5,22-23) и кон други.

Во претхристијанско време дури и Законот Мојсеев не можел да се издигне над националните интереси. Мојсеј пишува (Исх. 34.12-16) дека примил од Јехова и една ваква заповед: да не се дружи тој, одн. неговиот народ, со оние што живееле во ветенета земја: „Жртвениците нивни урнете ги, идолите нивни скршете ги и  горичките нивни исечете ги" ... „не земај од ќерките нивни за жени на своите синови, ниту давај од ќерките свои за нивните синови". Вакви постапки се туѓи за евангелскиот Закон на љубовта. Ако во времето на Мојсеја и било потребно избраниот народ да се изолира, за да не се соблазнува од неморалниот живот на друговерците кои се „оддавале на блуд во име на своите богови", новозаветниот Закон бара човек да прави разлика меѓу гревот и грешникот - гревот да го осудува и да го отфрла, а грешникот, како свој ближен, да го сака.
Христос не го укинал Мојсеевиот закон, а го усовршл. Од Нагорната беседа (Мт. гл. 5-7) јасно се гледа колку многу е продуховен старозаветниот Закон со Христовото евангелие: „Сте слушале дека е речено 'Љуби го својот ближен и мрази го непријателот'. Јас, пак, ви велам: 'љубете ги непријателите свои, благословувајте ги оние што ве колнат, правете им добро на оние што ве мразат и молете се за оние што ве навредуваат и гонат' (Мт. 5.43-44)." Невозможно е да има мир меѓу луѓето без љубов и проштевање.

Познато е дека Јудеите не се мешале до друговерци. Затоа се зачудила жената Самарјанка кога Христос и побарал да му нацрпи вода од изворот на Јакова. Пред таа жена со неславно минато Христос изговорил највозвишена проповед. Кога разбрала, пак, таа Кој е нејзиниот соговорник, посакала да дознае од Него дали Јудеите или Самарјаните поправилно се молат на Бога. На тоа Исус и одговорил: „Жено, ... иде  време и дошло веќе, кога вистинските поклоници ќе Му се поклонуваат на Отецот со дух и вистина, зашто ... Бог е Дух и оние што Му се клањаат, треба да се поклонуваат содухивистина" (Јн. 4.23-24). Тоа е основа и рецепт за добри односи и со луѓето.

Предуслов за да постигае човек вистински мир со други луѓе, независно дали се од иста вера и народност, е прво да се помири со Бога преку еден искрен однос „со дух и вистина". Помирувањето со Бога не е декларативно повторување на зборовите: „Господи, Гошоди!", а усогласување на практичниот живот со Божјите етички принципи. Тогаш човек постига урамнотеженост и хармонија меѓу неговите мисли и волја со мислите и волјата Божја, што резултира со внатрешен мир кај него лично, а потоа и со луѓето околу него. Се додека не се усогласи практичниот живот  на  човекот  во  вечните  морални  принципи, неизбежна е раздвоеност на личноста и невозможно е човек да постигае вистински мир со себе и со другите.

Како што односот кон Бога треба да биде „со дух и вистина", така и односот кон луѓето треба да биде со искреност и вистина, а не со декларативност. Без ваков однос нема доверба, ниту соработка и мир ни меѓу најблиски. Мало искривување или прикривање на вистината, или неисполнување на ветувањата ги оладува односите и ги отуѓува едни од други. А тоа внесува сомнение и немир во другите, за чие лекување е потребно долго време. Не е доволно ова само да се знае, а треба човек да најде сили за да го спроведе во живот.

Оној што можел да каже „научете се од Мене", пред своите страдања им рекол на апостолите: „мир ви оставам; мирот Свој ви го давам; Јас ви го давам не како што го дава светот. Да не се плаши срцето ваше, ниту да се бои" (Јн. 14.21). „Ова ви го реков за да имате мир во Мене. Во светот ќе имате маки, ама не бојте се, зашто Јас го победив светот" (Јн. 16.33). Апостолите секое свое послание го започнувале и го завршувале со пожелување мир во Бога и во Христа: „Бог на мирот нека биде со вас" (Рим. 15.33); и така, браќа, радувајте се, утешувајте се, бидете едномислени, живејте во мир и Бог на љубовта и на мирот да биде со вас" (II Кор. 13.11); „и мирот Божји што надвишува секој ум, ќе ги запази вашите срца и вашите мисли во Исуса Христа" (Филип. 4.7, 9); „А Сам Господ на мирот нека ви даде мир секогаш и во секој случај" (II Сол. 3.16). Бидејќи, пак, не секогаш мирот со луѓето зависи само од нас, св. ап. Павле советува: „Ако е можно, доколку тоа зависи од Вас, бидете во мир со сите луѓе" (Рим. 12.18).

Така, неопходен услов за вистински и траен мир меѓу луѓето во светот, како што рековме, е прво човек да воспостави мир со и во Бога. Гревот е основната пречка што го нарушува душевниот мир на човека и што стои како преграда меѓу него и Бога, Којшто е „Бог на љубовта и мирот" (II Кор. 13.11). Следствено, прв и основен услов за постигање мир е да се отстрани таа пречка и човек со чисто и милозливо срце да се однесува кон се околу него. Христијаните се повикани да станат „миротворци". А мир може да внесе меѓу скарани само оној што има мир во себе. Според учењето на црковните отци, мирот е дар Божји".

Царството Божјо (Христово), кое започнува на земјата е, всушност, мир, правда и радост во душата (Рим. 14.17). Според зборовите на Христа тоа „насила се освојува". Потребни се, навистина, големи внатрешни напори човек прво да ја исфрли од себе омразата, зависта, суетата и се она што оддалечува од Христа, да ги сузбива конфликтите со мирољубиви средства, да не се гневи не само тој лично, а и гаевот на другите да го гасне со искрена љубов.

Посети: {moshits}