За изложбата „Санктус“ на митрополит Методиј Златанов во „Мала станица“

ЗЛАТКО ТЕОДОСИЕВСКИ

Прашање е колку проектите (не само) од овој тип може да се подведат под вообичаената одредница „изложби“ - поим што кај нас некако стекна толку широко „граѓанско право“ (па дури и се вулгаризира!) што ја загуби вистинската смисла. Тоа апсолутно го потврдува и најновиот проект на Митрополитот Методиј Златанов, упатувајќи не повеќе на истражувачките аспекти на „семантичките вредности на универзалните јазици“, на интермедијалноста и интертекстуалноста, на „можностите на јазикот на симболите и неговата хиперсемантичност“... Но, од друга страна, овој проект на Митрополитот Златанов колоквијално наречен „изложба на визуелна поезија“ е и за гледање односно допушта / истражува и чисто визуелни сензации, па повторно го амнестира поимот „изложба“.

Како и да е, македонската средина нема големи искуства со т.н. визуелна поезија. Особено не визуелно експонирана / презентирана на начин како што тоа го прави Златанов. Едновремено македонската средина нема големи искуства и со свештени лица во улога на уметници / визуелни творци, што пак на овој проект му дава дополнителен шарм и специфична тежина. Сепак, Митрополитот Златанов е веќе етаблирана (авангардна) уметничка фигура на македонската (неконформистичка) сцена, со веќе богата творечка биографија (почнувајќи од 1986), главно во доменот на презентацијата на неговата визуелна поезија.

Роберт Алаѓозовски - авторот на предговорот во каталогот - го именува овој проект на (поетот) Златанов како најнов во неговиот „поетски корпус“. Поточно, базата на целиот проект беспоговорно е поетска, музичко - музиколошка, а жанровски го акцентира реквиемот како претекст за интермедијална синтеза на литературата, визуелната уметност и графичкиот дизајн. Но, едновремено, мора да се потенцира дека самата суштина на проектот се пронаоѓа во реквиемот не само како музиколошка форма / жанр туку како напластување на божествените музички традиции - латинската, православната, на културолошки традиции итн. Или, во одреден степен, целиот проект на Златанов е доста херметично поставен, односно неговото следење бара широки предзнаења од повеќе области.

Но, во случајов, а бидејќи проектот е именуван (и) како „изложба“, може да се посматра и („исклучиво“) како визуелни графизми - графички „структури“ на бела основа, компјутерски генерирани графички (нотни) записи комбинирани со (за многумина) загадочни текстуални кодови. Во ваков контекст (не само) овој проект на Златанов уште еднаш упатува на авангардната ликовна традиција од почетокот на минатиот век - особено руската авангарда, на брилијантните остварувања на футуристите и конструктивистите (на пр. Ел Лисицки), на споевите на ликовното и поезијата (Мајаковски, Хлебников, Пуни ...), на делата од работилницата УНОВИС, на некои искази на Мајаковски во „Писмото за футуризмот“ (1922): „да се револуционизира синтаксата ... да се обнови семантиката на зборовите и групите зборови ... да се искаже плакатноста на зборовите итн„. Во секој случај уште едно несекојдневно доживување на харизматичниот Митрополит Златанов, исказ што враќа надежи во македонските творечки можности.