/За Божествените Писма/
Но, бидејќи спомнавме за еретиците, како за мртви, а за нас како такви кои ги имаат за спасение Божествените Писма[2], и се плашам, како што им пишувал Павле на Коринтјаните (2. Кор. 11, 3), дека некои од попростите, поради (својата) простота и чистота, за да не бидат заведени со лукавоста (проказы) на некои луѓе, и понатаму да почнат да се занимаваат со други (книги), таканаречени Апокрифи, заведени од истоименитоста (на називите) со вистинските (=Боговдахновени) Книги, – ве молам да прифатите, ако потсетувајќи (ви) пишувам (вам) и јас за она што го знаете, а заради потребата и ползата на Црквата. Сакајќи, пак, тоа да го спомнам, ќе се послужам, заради поддршка на мојата смелост, со примерот на Евангелистот Лука (1, 1-3) говорејќи и самиот: Бидејќи некои почнаа да составуваат за себе таканаречени Апокрифи и да ги мешаат со Боговдахновеното Писмо, за кое (Свето Писмо) дознавме како го предадоа на Отците оние кои од почеткот биле очевидци и служители на Словото (=Апостолите), намислив и јас, поттикнат од искрените браќа и научен од почетокот, понатаму да ги изложам Книгите Канонски и Предадени, и Поверувани како Божествени, па секој, ако е и заведен, да ги осуди оние кои (го) завеле, а оној кој останал чист, да се радува повторно потсетуван.
Значи, вкупно книги на Стариот Завет има на број дваесет и две; бидејќи толку, како што чув, се предадени кај Евреите и букви (на азбуката). По ред пак и по име секоја е вака: Прво Битие, па Исход, па Левитска, и по неа Броеви, и на крајот Повторени закони; по нив следи Исус Навин, и Судии, и по неа Рут; и веднаш потоа Царства четири книги, од нив првата и втората се бројат како една книга, а исто третата и четвртата како една; по овие, пак, (доаѓа) Паралипоменон (=Дневници), прва и втора, кои повторно исто се бројат како една книга: потоа прва и втора Ездра, исто така како една; по овие книгата Псалми, и понатаму Приказни, па Еклисијаст (=Проповедник), и Песна над песните; покрај овие е и Јов; и понатаму Пророците, Дванаесет (мали Пророци) кои се бројат како една книга; потоа Исаија, Еремија, и со нив Варух, Плач, Послание; и по него Езекиил, и Даниил. Дотука стојат (22) книги на Стариот Завет.
А книгите на Новиот (завет) повторно нема да задоцниме да кажеме, а тоа се овие: Евангелија четири: според Матеј, според Марко, според Лука, според Јован; потоа по овие: Дела Апостолски, и Апостолски Посланија, наречени Соборни, седум такви, вака: Јаковово едно, Петрови две, Јованови три, и по нив Јудино едно. Покрај нив се од апостолот Павле четиринаесет Посланија, по ред напишани вака: Прво до Римјаните, потоа до Коринтјаните две, и по овие до Галатјаните, а понатаму до Ефесјаните, па до Филипјаните, и до Колосјаните, и по нив до Солунјаните две, и до Евреите; и веднаш до Тимотеј едно, а до Тит едно, и последното до Филимон едно; и повторно: Јовановиот Апокалипсис[3].
Ова се извори на спасението (= источьници спасения), жедниот да се напои во нив со содржани зборови. Само во овие се благовестува науката на Благочестието. Никој на овие да не додава, ниту од нив нешто да одзема. Во однос на овие Господ ги замолкнал Садукеите, говорејќи: „Се лажете, оти не ги познавате Писмата, ниту силата Божја“ (Мат. 22, 29), а Јудеите ги советувал: „Прегледајте го Писмото, зашто и тоа сведочи за Мене“ (Јован 5, 39).
Но заради поголема точност (akriveia), го додавам и ова, пишувајќи како потребно: дека, освен овие, постојат и други книги, кои не се канонизирани (= не влегле во канонот), но од Отците се одредени за читање за оние кои штотуку ì пристапуваат (на верата) и сакаат да го научат словото (=науката) на Благочестието; (тоа се): Премудрост Соломонова, и Премудрост Сирахова, и Естира, и Јудита, и Товит, и (така)нареченото Учење на Апостолите (Didahi), и Пастирот (Ермин).
Па сепак, возљубени, додека и оние Канонизираните ( =внесени во канонот), и овие читаните (=одредени за читање), за Апокрифните нема никаде спомнување, туку тоа е измислица на еретиците, кои кога сакаат ги пишуваат, поклонувајќи им и додавајќи им време, та, прикажувајќи ги како стари, да имаат изговор со тоа да ги прелажат простите (луѓе)[4].
[2] Веќе првиот израз на овој текст е значаен: еретиците се карактеризираат како мртви, а Православните ги „имаат за спасение Светите Писма“, кои малку понатаму се нарекуваат „Боговдахновени“ и „извори на спасението“, во кои единствено „се благовести науката на Благочестието“, т.е. црковната вистинска (=Православна) вера и живот и спасение.
[3] Освен свети Атанасиј, и многу други Отци на Црквата (Јустин, Иринеј, Дионисиј Александриски, Ефрем Сириски) го признаваат Јовановото Откровение за канонска книга.
[4] Канон 2 на свети Атанасиј (слично на другите наведени долу), има посебно значење, бидејќи претставува сведоштво за Преданието на Александриската Црква за книгите на Светото Писмо. Пред него книгите кои се во канонот на Светото Писмо ги набројуваат Мелитон Сардски (+180 год.), Мураториевиот фрагмент (крајот на II век), Ориген (+254), Евсевиј Кесариски (+340), Илариј Пиктависки (+366), и нашите канони: Апостолски 85, Лаодикиски 60, Картагински 24, свети Григориј Богослов и свети Амфилохиј; исто така и други Отци: Кирил Ерусалимски (+385), Епифаниј Кипарски (+403), Ероним (+420), Августин (+430), Леонтиј Схоластик-Византиски (+543, кој го употребува називот: kanoniz3mena biblja 6n tÝ }EkklhsjÈ, но не ги спомнува девтероканонските книги), Јован Дамаскин (+749), Никифор Цариградски (+829). – Како што се гледа, свети Атанасиј ги дели книгите на Светото Писмо на: Канонски (всушност: kanoniz3mena значи: вбројувани во канонот, а не канонизирани) и Читани=одобрувани како полезни за читање (дали и во Црква=на богослужение, како денес?), значи: Второканонски. Интересно е што во Канонските (кои ги има 22 според Еврејската азбука, каде што Рут ја брои посебно, а Естира ја префрла во Читани, дали само поради бројот? или што ни сите Евреи не биле согласни за неа?) ги вбројува Варух и Посланието на Еремија (веројатно во состав на книгите на Еремија), а во Читани не ги спомнува Макавејските, додека ги додава Дидахи и Пастирот! Во Новиот Завет Откровението Јованово му е меѓу канонските книги, кое го има уште и Картагинскиот 24 канон. Што се однесува пак до Апокрифните книги, Црквата од самата нивна појава ги отфрлала, како што напомнува и современикот на Атанасиј свети Кирил Ерусалимски (Катихеза 4, 35-36). – Покрај она што го рековме кај Апостолскиот 50 канон (види напред), додаваме овде, наспроти протестантското сфаќање (Th. Zahn кај P. Mpovmh, 200), дека Православната Црква не вршела стриктно „кодификација“ на книгите на Светото Писмо како нешто што е надвор и над неа, туку го има во себе, и го чува како свое, Светото Писмо како Слово на вечниот Живот (Јован 6, 63.68), како жив Дух и Слово на Бог Словото и на Духот Животодавец, во својата Заедница од живи во Земјата на Живите=Евхаристијата на Христос Богочовекот, Литургијата на Света Троица. (Оваа своевидна разноликост во „бројот“ на книгите на Светото Писмо, кај поедини Отци и Собори, нам ни личи на разноликоста на самите Свети Канони во историјата, животот и праксата на Православната Црква; па како што од Светото Писмо не правиме, како Протестантите, „Sola Scriptura“ /бидејќи: 2. Кор. 3, 6/, така ни кај Светите Канони не правиме артилериска „канонада“ за разбивање и убивање, туку ги употребуваме „во добрата борба на верата“ /1. Тим. 6, 12/ за духовно оживување и изградување, како Духоносно „оружје на светлината“ /Рим. 13, 12/, како „оружје на Мирот“ за Непобедлива победа на љубовта, благодатта, изградувањето на Заедницата=Црквата во Христа – Темелот, Првината, Структурата и Глава на Црквата).
Превод од српски јазик:
ѓакон Јани Мулев
Не треба да се плашиме од антихристот или од бројот 666
