логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

Одговори на современи проблеми

БРАКОТ
Епископ Иларион Алфеев


Љубовта помеѓу мажот и жената е една од најважните теми на библиското благовестие. Како што вели Самиот Бог во книгата Битие: “Ќе ги остави човекот мајката своја и таткото свој и ќе се прилепи кон жената своја, и ќе бидат двајцата едно тело“ (Бит. 2:24). Важно е да се напомене дека бракот е востановен од Господа во рајот, а не е некаква последица од гревопадот. Библијата раскажува за сопружнички двојки на кои Божјиот благослов особено им го умножил потомството: Авраам и Сара, Исак и Ревека, Јаков и Рахила. За љубовта на мажот кон жената зборува и Песната над Песните на цар Соломон – книга која и покрај сите алегориско-мистични толкувања на светите отци, не ја загубила својата буквална смисла.

Првото свое чудо Господ Исус Христос го извршил кога ја претворил водата во вино на свадбата во Кана Галилејска. Светоотечката традиција го разбира тоа како благословување на брачната врска: “Ние утврдуваме – вели Св.Кирил Александриски – дека Христос го благослови бракот според Својата промисла, кога отиде на свадбената веселба во Кана Галилејска, според промислата по која Он Самиот постана човек“.

Во бракот се случува преобразување на човекот, надминување на неговата самотија и инфериорност, збогатување, пополнување и реализирање на неговата личност. Отец Јован Маендорф на овој начин ја определува суштината на христијанскиот брак: “Христијанинот уште во овој свет е повикан да се здобие со опит за новиот живот, да постане граѓанин на Царството Божјо; и тоа е возможно за него во бракот. На тој начин бракот престанува да биде само задоволување на времените природни потреби... Бракот е единствен (уникатен) сојуз на две битија во нивната љубов, битија кои можат да ја надраснат сопствената ограничена природа и да се соединат не само “еден со друг“, туку и со Христа“.

Друг значаен православен пастир, отец Александар Елчанинов говори за бракот како за “просвештение“ “мистерија“, во која доаѓа до потполна промена во човекот, обогатување на неговата личност, нови очи, нов аспект кон животот, раѓање на еден нов свет“. Љубовниот сојуз води до саморазоткривање на личноста на секој од двајцата, но и до појава на трет – нивниот плод, детето, претворајќи ги на чудесен начин двајцата во троица. “Во бракот е возможно потполно познание на другиот – чудо на чувствување, гледање, вкусување на туѓото битие... Пред тоа човек ползи некако над животот, го гледа од страна, а сега се потопува вистински во него, нурнувајќи во неговата длабочина, преку другиот. Оваа наслада од вистинско познание и вистински живот носи чувство на реализирана полнота и удобност, не прави богати и мудри. И таа полнота се продлабочува уште повеќе со раѓањето – преку нас двајцата, соединети и прилагодени – на третиот, нашето дете“.

         Придавајќи му на бракот вакво исклучително големо значење, Црквата гледа одречно на разводот, вториот и третиот брак, ако тие не се предизвикани од специфични околности како што е нарушување на брачната верност. Ваквиот став е заснован на зборовите на Самиот Христос, Кој не ги потврди старозаветните закони, туку дозволи развод само во случај на прељубодејство (Матеј 5:32). Во тој единствен случај, како и при смрт на еден од сопружниците и во други исклучителни случаи, Црквата благословува и втор и трет брак.

Ранохристијанската Црква не познавала специјален обред на венчавање: мажот и жената оделе кај епископот и тој ги благословувал, после што двајцата се причестувале заедно на Литургијата. Особена врска со тајната на Евхаристијата се проследува и во современиот црковен обред на венчанието: тоа започнува со литургискиот возглас “Благословено е Царството!“ и вклучува многу молитви од Литургијата, читање на Апостол и Евангелие, символична заедничка чаша, од која пијат сопружниците. На венчанието му претходи веридба, некогаш извршена претходно, а сега најчесто пред самото венчавање. При веридбата, младоженецот и невестата треба да ја потврдат доброволноста на својата врска и да си разменат венчални прстени.

Самото венчание се извршува во храмот, по правило за време на Литургијата. Главите на младоженецот и сопругата се овенчуваат со царски венци (круни), символ на нивното царствување во тој миг и за Царството Божјо – та, секое семејство е една мала Црква. Но венецот во православната црковна традиција е и символ на мачеништво, и тоа исто така е многу важно: бракот не е само радоста на првите свадбени месеци, туку и заедничко понесување на тешкотиите и страдањата во овој живот – оној секојдневен крст, чијашто тежина лежи врз двајцата. Во векот кога распаѓањето на семејството стана вообичаена појава, во кој уште при првите тешкотии и искушенија сопружниците се спремни да се предадат еден со друг и да ја прекинат својата врска – во тој век, ставањето на маченички венци е потсетување, дека нивниот брак ќе биде здрав само тогаш, кога ќе биде заснован не на моменталната и минлива страст, туку врз подготвеноста да  го дадат животот еден за друг. И семејството станува дом изграден на карпа, а не на песок, само тогаш кога неговиот аголен камен е Самиот Христос. За страданијата и за крстот потсетува и тропарот “Свети маченици“, кој се пее за време на трикратното обиколување на младите околу налоњот.

За време на венчавањето се чита евангелскиот расказ за свадбата во Кана Галилејска. Тој го потенцира невидливото присуство на Христа и Божјиот благослов за младоженците. Та, нели во христијанското семејство – како и на онаа древна свадба – “водата“ на тешкото земно секојдневие, треба да се претвори во “вино“, во вечен празник, во вечно славење на љубовта на двете души една кон друга.


Подготви: М.З.




РАЗЛИЧНОСТА НА СОПРУЖНИЦИТЕ


(отец Филотеј Фарос)


Општењето помеѓу сопружниците станува проблематично, ако едниот од двајцата не може да ја поднесе различноста на другиот. Човекот кој не ја достигнал својата лична автономност, многу често, различноста на другиот со кого е во тесна врска ја восприема како обид , или дури како отфрлање. Тоа се случува кога човек, неприродно многу се потпира на партнерот, за да го засили чувството за сопствената вредност и за да ја потврди сликата, која се обидува да ја има за себеси. Сето она во заедничкиот живот, кое потсетува дека другиот е различно суштество кое може да го предаде или отфрли,  го исполнува со страв и претпазливост.


Некои парови, слободно и искрено го изразуваат протестот кој го чувствуваат  кон взаемната различност, додека други кои чувствуваат несигурност, претпочитаат да се преправаат дека не постојат никакви разлики помеѓу нив. Во такво семејство општењето не е искрено. Секој знак, кој може да потенцира дека другата личност има свое постоење и свои плусови и минуси, желби и предиспозиции, се потиснува или “преголтнува“.



Членовите на секое семејство треба да пронајдат начини да го откриваат различното кај другиот и ДА СОЗДАВААТ МЕСТО ЗА НЕГО.


Затоа е потребно секој искрено да зборува, како се гледа себеси и другиот. Кога еден од двајцата ќе  забележи различност кај другиот која не ја очекувал, или не ја забележувал до тој момент, неопходно е во новото откритие да види можност за истражување и разбирање, а не повик кон воени дејства. Ако начинот на кој се пресретнува различноста, се темели на тоа да се утврди кој е во право (т.е. војна) или на една позиција која што е упорна дека  различност не постои (одрекување), тогаш се создаваат основи за патолошко поведение на секој член од семејството и особено на децата.


Разликите кои водат кон конфликт на интереси, сопружниците често ги восприемаат како заканувачко однесување кон самите себеси или пак како знак, дека другиот не ги љуби.
Кога ќе утврдат дека другиот е поинаков човек од тоа што го мислеле до тој момент, незрелите луѓе се разочаруваат. Во секој момент од деноноќието тие се фиксираат точно на оние особини на другиот, кои не ги забележувале пред бракот и кои не се совпаѓаат со нивните очекувања: на пример – сопругата го пресолува јадењето, а сопругот ги фрла своите алишта каде што се готви...
Различностите кои ги забележуваат, сопружниците ги разбираат како нешто лошо, зашто тие ги водат кон разногласие, а разногласието ги опоменува дека тие не се проекција еден на друг.  Различноста на едниот сопружник од другиот,  всушност е нешто, кое може да се искористи на разрушителен начин или да се исползува како можност за збогатување на врската.


Разликите  кои најчесто ги дразнат сопружниците се: разлика во желбите,  во навиките, во вкусовите,  во  идеите и во очекувањата.
Кога сопружниците имаат доволно самодоверба, тие имаат доверба и еден во друг, секој од нив може да биде сигурен во својата способност да зема од другиот, може да биде трпелив за да земе од другиот, може да дава без да се чувствува оштетен, може да ја исползува различноста на другиот како можност за личен развој.


Но најчесто сопружниците немаат доверба во своите способности. Ако секој од нив чувствува, дека она кон кое тежнее, едвај е доволно за  да си потврди самиот  себеси дека е “жив“, последицата е дека за другиот не преостанало ништо. И бидејќи  немаат доверба  еден во  друг, определени  области од нивниот заеднички живот  каде што  треба да покажат дека ја почитуваат различноста на другиот, почнуваат да им се чинат особено  опасни. Тие области се семејните финансии, храната, сексот, слободното време, работата, воспитанието на децата, односите со родителите. Како и да  е, реалноста ги принудува да решат што ќе прават сами и одделно.


Заради тоа  треба  да се научат да го изразуваат  своето мислење, своите  желби, своите чувства и сознанија, без да го омаловажат, присилат или отфрлат другиот, туку да успеат да оживеат едно вистинско сотрудништво (сопружништво) на сопствените капацитети со квалитетите на другиот.
Кога ќе успеат да направат една активна  врска, тие  можат да речат:  “Мислам што мислам, чувствувам тоа што чувствувам, знам тоа што знам. Јас сум Јас. Но не те обвинувам, заради тоа што  ти си  ТИ. Спремно го примам она што го  предлагаш. Да видиме што можеме да направиме со она што ни е дадено, што го имаме“.


Сепак, нејчесто тие не можат да создадат таква “соработничка“ врска и  обично велат: “Стани како мене, стани едно со мене. Лош си  кога не се согласуваш со  мене. Твојата различност нема никакво значење“. Секој од  сопружниците реагира така, не секогаш  може  да  биде истовремено и одделна личност и сопруг, не секогаш  може да  сожителствуваат различноста на личноста  и бракот.


Бракот треба да е  љубовен однос помеѓу две лица, кои меѓу другото ги запазуваат своите лични но различни карактеристики, во една активна врска. Во бракот треба две личности да се соединат  така,  да бидат едно, но истовремено секој треба да ја запази својата оригинална (различна) личност.


Во  повеќето семејства, горе спомнатото изгледа  невозможно и често сопружниците се обидуваат да го претопат партнерот, и оној кој успева тоа да го стори се соединува со другиот при тоа сочувувајќи ја својата личност, но другиот сопруг -  се губи во врската.
Еден човек го затвораме во себе, кога го искористуваме за да може тој да се чувствува способен. А го правиме способен, кога го почитуваме и оценуваме според неговата служба кон нас, и според користа за нас од тоа служење.


Кога сопружниците ќе допуштат да се случи ова, тие се омаловажуваат себеси, партнерот и својата сопружничка врска. Тогаш тие изрекуваат само монолози, се оддалечуваат еден од друг, се оттуѓуваат и постануваат  осамени. И спротивно на ова, оној кој чувствува дека  само-личноста му е респектирана,  истовремено чувствува дека е разбран од внатрешниот свет  на другиот, дека има резултат, и  во својот свет создава место за другиот. Секоја  личност  се развива пропорционално на тоа колку таа се разоткрива пред другиот како личност, како и другиот кон неа. Само во таква споделива  внатрешност, која значи живеење на самоличноста на другиот, се засилува само-личноста на човекот и заедно со партнерот стигнуваме до единство.


Еден автентичен човек се радува на односите со другите луѓе, а особено  на сопружничката  врска. Ја признава зависноста од другиот, но истовремено е доволно независен, за да може да  опстои како самостојна личност. Не се плаши да се  разоткрие себеси од страв партнерот да не ги види неговите слабости и да   ги искористи. Еден автентичен човек, не  чувствува потреба да ги велича своите способности, своите таланти, своите посилни страни, а да ги прикрива слабостите, но секогаш е спремен со збор или со постапка да ги продлабочува значењето и животноста на врската. И дава значење на врската онаков каков што е, и истовремено му остава слобода на својот партнер, да одговори или не. Не само што не се плаши да се разоткрие пред другиот, туку може и да го ислуша и оцени  соодветното себеоткривање на човекот до себе. Исклучително охрабрувачко искуство е човек да живее со  партнер, кој има свои убедувања и смелост да живее според нив.  


Се разбира дека мислењето на секој од двајцата партнери дава можност на другиот, но и создава тешкотии и наложува определени ограничувања во врската. Сопружниците се развиваат како личности, кога ги изложуваат, објаснуваат, говорат за своите идеи, за своите убедувања, за својата вредност,  како и за чувствата  кои го спроведуваат сето тоа. Дел од овој развој се должи на способноста на сопружниците да го слушаат (чујат) својот партнер, со целата своја душа.
На овој начин сопружниците  се развиваат и взаемно се поткрепуваат. Но атмосферата не треба да  биде заканувачка. Но дури и да не е,  секој сопружник треба да чувствува лична сигурност, за да знае, дека кога другиот ќе  оспори или одрече некоја негова идеја или дејство, со тоа не ја потценува неговата личност.



Често чувствуваме осаменост, зашто не разбираме, а понекогаш просто не можеме да ја разбереме  возможноста, да се задлабочиме заедно со нашиот партнер во смислата на нашиот живот. Прекрасно доживување е,  кога сопругот дозволува  партнерот да биде искрен, без да го смета тоа како закана, и без да има потреба да го контролира и да го претвора во своја копија.
Огромно задоволство е  кога ќе прифатиме, нашиот партнер да биде различен човек со негови идеи, со негови цели и способности, кои можеби и не се совпаѓаат со нашите. Ако сопругот  може да биде вистински човек, тој може да му помогне и на другиот, да постане истото тоа. Кога мојот сопружник  е вистинска личност, ми помага и мене да бидам вистинска  личност. Призивот да постанеме “образ“ доаѓа кај нас предводен од другата  личност, која треба  да стои на извесно растојание од нас, но чиешто присуство во нашиот живот реално го чувствуваме. Сопружникот треба да е независен и самостоен од нас, но истовремено близок и неопходен.
 
Многу брачни парови сметаат дека можат да создадат блиска врска, ако се загубат себеси еден во друг. Сакаат да се прилепат кон другиот и да постанат негова проекција. Оваа претерана зависност создава паразитна врска. Ги разводнува различностите помеѓу сопружниците и во иднина води кон потценување, намалување на нивното општење и заедно со тоа и на нивната врска. Кога едниот ќе ја жртвува само-личноста  за да го олесни хармоничниот соживот, тој всушност бега од една вистинска средба со својот партнер.


Воедно, сопружниците не можат да одат секој по својот различен пат, велејќи: “сакам да сум самиот јас, и не примам никакви ограничувања“. Оние кои говорат така, воопшто не ја разбираат природата на човечките односи. Бракот изискува од сопружниците  взаемни ограничувања. Не можеш да се радуваш на топлината на блиската врска без да ги примаш ограничувањата, кои таа врска ги наложува. Во бракот, сопружниците слободно го примаат ограничувањето на својата слобода.


Потребно е да  понесат одговорност за себеси и за својот партнер и да ги прифатат границите, но и можностите кои им ги предлага нивната врска. Тоа значи, дека  треба да имаат храброст да говорат,  кога случајот тоа го бара од нив; да бидат подготвени да дејствуваат и помагаат, кога  има потреба; и да знаат дека ризикот е задолжителен елемент од вистинскиот живот.



Подготви М.З.

 

ЕВТАНАЗИЈАТА И БИОЕТИЧКИТЕ ПРОБЛЕМИ ШТО СЕ ПОВРЗАНИ СО ИСТАТА

Митрополит Навпактски Јеротеј Влахос

Во нашиве денови живееме една нова реалност, нешто невозможно за други епохи. Мислам на поврзувањето помеѓу технологијата и медицината, што решава многу проблеми, но и создава проблеми. Тоа рано го сфати медицинската заедница, но и други луѓе, па затоа во 60 - те години на минатиот век се разви науката Биоетика за да се соочи со проблемите што произлегуваат во медицинското истражување со употребата на технологијата. Науката на Биоетиката ги испитува границите и рамките на истражувањето за да може да биде полезно за човекот, а не да го уништи. Науката на Биоетиката се занимава со три фази од животот на човекот: со почетокот, со продолжувањето и со крајот на биолошкиот живот. Значи, проблемот на евтаназијата припаѓа во биоетичките проблеми кои се поврзани со крајот на биолошкиот живот на човекот. Разни научници и други фактори, помеѓу кои и Црквата, се занимаваат со деонтолошките правила кои се поврзани со овој проблем, затоа што ги интересира човекот. Да видиме неколку моменти од оваа интересна тема.

1. Прашања за тоа што е живот и смрт

Прашањето за животот и за смртта отсекогаш го интересирало и окупирало човекот. Со ова прашање се занимавале философите, како од класичниот период така и од други епохи. Познатиот философ Хајденгер во неговата книга Вовед во метафизиката, занимавајќи се со метафизиката на древните философи, пишува дека основното прашање на целата метафизика е зошто постојат битијата, а не ништото. Исто така, философите го проучувале проблемот на смртта. Но и во поновите времиња, особено философите егзистенцијалисти се занимавале се проблемот на животот и на смртта. Навистина е тешко да се одговори на ова прашање задоволително кога се потпираме врз човечката минлива мисла.

Богооткриената Теологија на Православната Црква има дадено јасни одговори, односно дека животот е Божји дар на човекот, дека е резултат на Божјата животворна енергија, а смртта е паразит, односно неприродна состојба која е последица на падот на Адам и на Ева. Бог не го создаде човекот за да умре, туку смртта навлезе во човекот и во целото создание поради гревот на првосоздадените. Христос со Своето вочовечување го прими тварното, смртното и трулежното на човечката природа и ја победи смртта во Своето тело. Така со силата на Воскреснатиот Христос човекот може да го доживее надминувањето на смртта, уште при процесот на природната смрт. Покрај тоа, обидувајќи се човек да одговори на прашањето за животот и за смртта, односно како почнува животот и како завршува, се наоѓа во тешкотија. Еден одговор може да биде дека животот се докажува со тоа дека се поврзува со две значајни страни, односно дека еден жив организам дејствува и има однос. Тоа што има живот има дејство и, секако, создава однос. Напротив, смртта нема дејство ниту има однос. Кога во еден болен човек не чука срцето, нема притисок, не функционираат сите органи на неговото тело и како последица на тоа нема однос, тогаш велиме дека нема живот, односно дека е мртов. Прашањата за животот и за смртта нераскинливо се поврзани со егзистенцијалните проблеми на човекот.

Човекот, од тогаш кога стекнува свест за себеси, ги поставува пред себе прашањата: што е животот, што е смртта, која е смислата на животот и на смртта, зошто да умира човекот, што има пред животот, што има по смртта. Ако, пак, се сетиме дека стравот од смртта ги развива себељубието и себичноста и ги негува страстите на среброљубието, на славољубието и на сластољубието, тогаш може да сфатиме дека смртта, која ја имаме во нас од часот на нашето зачнување до крајот на нашиот биолошки живот, создава премногу проблеми во сите возрасти, односно во детската возраст, во младинската, кај средовечните и кај старите. Според тоа, со проблемот на евтаназијата не треба да се соочува само во надворешната страна, површински, туку треба да се навлегува и во длабочината. Значи, не треба да се зборува за начинот на смртта, туку за начинот на животот, бидејќи живот што нема смисла завршува во смрт без смисла.

2. Што е евтаназијата

Човекот, иако не може да го реши проблемот на животот и на смртта, сепак се обидува да навлезе и да создаде проблеми како во животот така и во смртта. Треба да ги видиме интервенциите што ги прави на крајот од биолошкиот живот. Во последно време многу се зборува за евтаназијата. Секако, терминот произлегува од два збора: од  (добро) и од  (смрт), што буквално значи добра смрт. Офој факт покажува дека зборот евтаназија се толкува поинаку од страна на современата наука, а поинаку од страна на Теологијата. Современата наука со овој термин сака да ја окарактеризира безболната смрт, а Теологијата со зборот евтаназија укажува на добрата смрт, која доаѓа после покајание, молитва. Значи, укажува на надминувањето на смртта. Во првиот случај човекот го сфаќа животот како поистоветен со биолошкиот живот, при што заедно со смртта смета дека доаѓа и крајот на животот, а во вториот случај (Теологијата) смртта е усовршување на животот, а не негов крај, бидејќи му се дава можност на човекот да премине во еден друг начин на постоење. Секако, терминот евтаназија може да се протолкува на различни начини. Бидејќи како можеме да ја сфатиме смртта? Секој аналогно со сопствената идеологија му дава друго значење на проблемот на начинот на смртта. Многу успешно е забележано следново: Сите ние сме толку различни во смртта колку што сме различни и во нашиот живот. Едни би претпочитале побрза смрт, а други побавна. Некои претпочитаат да умрат тивко, со најмала медицинска интервенција. Други би сакале да се изборат до крајот за да ја исшмукаат и последната капка живот1. Исто така , некои посакуваат да избегаат од животот, затоа што ја имаат доживеано неговата полнота или сакаат да стекнат полнота на живот, а други сакаат да останат во животот за да се покајат и да се усовршат духовно и, подготвени, да Го сретнат Христа. Во продолжение ќе ја протолкуваме евтаназијата низ современата медицинска страна. Пасивна евтаназија е кога лекарите и болничкиот персонал го напуштаат терапевтскиот третман на болниот, а исто така го напуштаат и процесот на будење. Значи, иако би можеле да го одржат човекот уште малку време кога има веројатност и да се разбуди дури и со Божја чудотворна интервенција, сепак тоа не го прават. Активна евтаназија е кога интервенираат и со разни хемиски средства, кои ги ставаат во организмот на човекот, доаѓа труењето и смртта, наводно од милост заради страшните болки на болниот, или поради тоа што се изморил во животот. До скоро беше забранета активната евтаназија во целиот свет, а пасивната евтаназија се врши ограничено. На 28. Ноември 2000г. со одлука на Холандскиот Парламент беше дозволена активната евтаназија во Холандија. Тоа е прва земја во која се примени оваа мерка, со 140 гласа за и 40 против. Секако, законот ја предвидува евтаназијата со три претпоставки: а) кога болниот се соочува со неподнослива болка и кога страда голем временски период; б) кога тоа го бара самиот пациент и е побарано второ медицинско мислење и в) кога се врши на медицински соодветен начин. На 16. Мај 2002г. евтаназијата е дозволена и во Белгија. Овие две земји ги следи Австралија и некои Држави од САД. Во Швајцарија се прави разлика помеѓу евтаназија која е забранета и потпомогнато самоубиство кое е дозволено. Во Германија лекарите им пружаат на пациентите при крајот на животот помошни услуги. Во Англија пасивната и активната евтаназија спаѓаат во кривичното дело на човекоубиство.

3. Биоетичкиот проблем на евтаназијата

Со биоетичкото соочување со евтаназијата се занимаваат многу фактори, кои се обидуваат да ги видат проблемите што ги создава евтаназијата. Во продолжение ќе наведам неколку интересни одлуки. Најпрво треба да потсетам на Ипократовата заклетва која е етичко обврзување на секој лекар. Во еден дел пишува: Ќе го следам системот или методот, кои, согласно со мојата способност и проценка, ќе ги сметам полезни за моите пациенти, и ќе се воздржувам од сé што е штетно. И продолжува: Нема да му дадам смртоносен лек на никој што тоа го бара, ниту некому ќе му дадам таков совет. Потоа, ќе треба да наведам дека согласно со неодамнешна одлука на Судот за Човекови Права не е дозволено откажување од правото на живот. Во одлуката, по една конкретна апелација, пишува: Индивидуата ја нема власта да ја избере смртта наместо животот, било преку трето лице било со помош на некое јавно начелство. Во оваа одлука со јасност и потполност се изразува одбивањето на судот во врска со постоењето на било која обврска од страна на државите која би се однесувала на помошта за самоубиство. Постои и една одлука на Биоетичката Комисија на Интерпарламентарното Собрание на Православието. Се работи за политичка, нерелигиозна Организација, која се состои од партиите на Парламентите на Православните држави. Во Интерпарламентарното Собрание на Православието учествуваат пратеници од околу 20 земји. Минатата година бев поканет на Собранието кое се одржа во Вилнус во Литванија за да зборувам на тема Војна и сиромаштија, православниот став. Помеѓу темите на Собранието беше и евтаназијата. Беше прочитан и одобрен од сите пратеници текстот што го состави Комисијата за Биоетика на Интерпарламентарното Собрание на Православието, а претседател на Комисијата е Професорката на Пантискиот Универзитет г. Измина Криари. Не е можно да се запише целиот тој интересен текст, но само ќе се обидам со едно мало резиме да ги прикажам неговите централни точки. На почетокот го толкува терминот евтаназија и причините што можат да го доведат еден човек до тој начин на излегување од овој живот, како што се силните болки, чувството на психолошка напуштеност, депресијата, стравот, немирот, природната слабост, или посредниот притисок итн. Потоа, се прикажуваат опасностите кои демнеат при прифаќањето на евтаназијата.

А тоа се:

а) Негувањето на идејата дека животот вреди да се одржува само во контекст на здравјето и на виталноста. Тоа го отвара патот за едно општество кое се темели на евгонистички идеи2.

б) Веројатноста за претварање на индивидуата во економска величина, чиј што живот треба да се скрати, затоа што неговото одржување повлекува големо економско оптоварување.

в) Евентуалното уредување на семејните економски проблеми преку олеснувањето на смртта на еден негов член.

г) Искушението за озаконување на евтаназијата, што може да ги доведе некои лекари во предвремено прекинување на обидите за одржување на животот.

д) Забрзувањето на процесот на смртта, дури и поради сочувство, го повредува односот на доверба помеѓу лекарот и пациентот и предизвикува огромни последици не само во тие случаи, туку и во целото општество.

Во продолжение пишува дека човечкиот живот е Божји дар и неговиот почеток и крај целосно зависат од Него. Исто така, зборува и за мисијата на медицината, за продолжувањето на животот, за Ипократовата заклетва која треба лекарите да ја исполнуваат, за правото на животот кое го заштитуваат сите Устави, за можноста на блиските на пациентите да бидат присутни во последните часови од нивниот живот, за создавањето Центри за дневна грижа за лечење на болните, за крајот на животот на човекот како повод за предизвик за љубовта и за чувствителноста, за запознавањето на пациентите со напредокот на медицината, за приложување ставови од страна на лекарските здруженија во врска со евтаназијата, за начинот на пристап кон пациентите, кон нивните семејства и кон лекарите од страна на Средствата за Масовно Информирање итн. Одлуката на Интерпарламентарното Собрание на Православието, кое е политичка организација и кое има влијание од Православното Предание, држи многу ускладувања. Значи, не ја прифаќа активната евтаназија, туку се обидува да постави некои критериуми, при што човекот и да го прима добротворството од употребата на технолошките интервентни средства, но и да не им робува. Исто така, поставува и значајни предлози за подобрување на атмосферата на пациентот и за прислужувањето на неговите роднини. Еден друг текст е Кодексот на Медицинската Професија и Деонтологија што го состави Националниот Совет за Медицинска Етика и Деонтологија, каде што бев член како претставник на Црквата на Грција. Бев присутен во сите фази на составувањето на овој Кодекс. Во 16. член од Кодексот станува збор за крајот на човековиот живот - Евтаназија и има три параграфи:

1. Лекарот му помага на пациентот до крајот на неговиот живот и се грижи за тоа пациентот да го одржува своето достоинство до крајот.

2. Лекарот, во случај на неизлечива болест која се наоѓа во својот конечен стадиум, се интересира за ублажување на психосоматските болки на пациентот, грижејќи се за квалитетот на неговиот живот, во мерата на возможното.

3. Лекарот не ја зема предвид молбата или барањето на пациентот или на роднините за евтаназија.

Исто така сметам дека е значајно да го наведам и тоа дека 700 Универзитетски и Болнички лекари од сите степени од Солунскиот Универзитет во еден нивни текст, што го составија во периодот кога се зборуваше за активната евтаназија, писмено го изложија нивниот негативен став за воведувањето во нашата земја на активната евтаназија и јавно истакнаа дека како лекари нема да учествуваат во еден таков процесс, што го сметаат за озаконето самоубиство. Конкретно, помеѓу другото, во овој текст го пишува следново:

1. Било која форма на прекин на животот, што погрешно се нарекува евтаназија, претставува злочин против тајната на животот и е идентична со човекоубиството.

2. Согласно со основното начело на вршењето на медицинската функција да се биде од полза или да не се наштетува, лекарите даваат заклетва дека ќе им помагаат на болните да живеат, а не да умираат! Со "евтаназијата" се поништува ова начело.

3. "Евтаназијата", кога за неа ќе одлучи самиот пациент, претставува акт на потпомогнато самоубиство. Потписниците категорички одбиваат да содејствуваат или да станат извршни органи на било кого. 8. Ако државата одлучи да го погази севкупното наше Предание со озаконувањето на "евтаназијата", тогаш ќе треба да знае дека потписниците активно ќе му се спротивстават на извршувањето на озаконетите човекоубиства.

4. Ставови на Црквата

Не беше можно Православната Црква да остане без учество во она што се случува и се дискутира во нашето општество околу проблемот на евтаназијата. Секако, Православната Црква, која јасно се разликува од другите Христијански Конфесии, не брза да создаде брани во науката или да изрази ставови кои евентуално по извесен временски период може да се изменат. Таа со големо расудување ги следи овие појави и обидите на медицинската наука да му помогне на болниот, но нагласува дека самите лекари треба да постават граници во нивните постигнувања и во нивната служба, а кога е потребно Самата поставува извесни биотеолошки рамки во кои треба да се движат овие современи прашања. Последниве години Клирици од различни степени, како и лаици Теолози, се занимаваа поединечно со проблемот на евтаназијата и ги поставија своите ставови. Теолошките факултети се заинтересираа за овие биоетички проблеми. Но и Црквата на Грција оформи Синодска Комисија за Биоетика, под претседателство на Митрополитот Месогијски и Лавреотски г. Николаос, во која интензивно се дискутираше проблемот на евтаназијата. Оваа Синодска Комисија издаде еден многу интересен текст, во кој се гледа и учењето на Црквата околу овој проблем, но се изразуваат и ставови околу проблемот на смртта. Исто така, Светиот Синод на Црквата на Грција организираше еден успешен Симпозиум на кој беа повикани да ги искажат своите ставови различни научници од сите гранки на медицината и на други науки, а одлуките ги издаде Апостолики Диакониа во еден многу значаен том. Но, за проблемот на евтаназијата се дискутираше и на едно заседание на Ерархијата на Црквата на Грција. Би сакал да формулирам пет основни теоретски точки од учењето на Црквата околу современиот проблем на евтаназијата. Прво. Животот не е наше создание, туку е Божји дар. Затоа ние немаме исклучиви права на него. Бог е господар на животот и на смртта и никој друг. Он има, би можеле да кажеме, цопѕригхт како дарител на животот. Светиот Јован Дамаскин зборува за разликувањето помеѓу она врз што имаме власт и она врз што немаме власт и компетенција. Секако дека дарот на животот спаѓа во она врз што немаме власт, односно спаѓа во Божјата исклучивост. Второ. Биолошкиот живот не се апсолутизира. Познато е дека историјата на човекот не завршува со смртта, туку продолжува и по неа. И може да нагласиме дека животот по смртта има голема вредност и важност. Така, значи, процесот на смртта го гледаме и со него се соочуваме како со стекнување и продолжување на еден друг живот. Молитвата на Црквата е јасна: христијански крај на нашиот живот, безболезен, непосрамен, мирен и добар одговор на страшниот Христов суд. Начинот на крајот на животот е поврзан со начинот на усовршување на животот на човекот и со неговото претставување пред страшниот Христов суд. И една мала молитва на човекот на крајот од неговиот живот може да му даде една друга, вечна перспектива. Го продолжуваме животот, затоа што се надеваме на усовршувањето и на спасението. Трето. Болката во животот на човекот е многу полезна и продуктивна. Доволно е само човекот да го знае начинот на кој да се соочи со неа. За жал словото за евтаназијата цвета во современите општества во кои болката е отфрлена како недостојна да се зборува за неа. Значајно е да се каже дека прочуениот психотерапевт Виктор Франкл го поддржува ставот дека болката претставува основен егзистенцијален проблем, и преку неа на човекот му се дава единствената можност за внатрешна полнота. Тој учи дека човекот не треба да се бори да ја избегне болката, туку треба да биде расположен да ја поднесува во својот живот. Но, секако, со претпоставка дека болката има некаква смисла. Тврди дека, кога човекот се соочува со некоја неизлечива болест, тогаш му се дава шанса да ја исполни својата најдлабока смисла. Повеќето луѓе го бараат уживањето, задоволството и ја одбегнуваат болката, но сигурно е дека соочувањето со болката на правилен начин дава едно друго чувство на животот, посовршен и поавтентичен. Четврто. Целиот процес на смртта, колку и да е мачен и болен, не претставува изгубено време. За болниот тоа е време на подготовка за неговото влегување во еден друг "простор" на живот, а за роднините и домашните тоа е шанса да ги изразат чувствата на грижа, на љубов и на симпатија кон нивните возљубени личности. На пример, децата имаат единствена шанса да им ги возвратат на родителите своите "долгови" и својата љубов. Искуството има потврдено дека во повеќето случаи околу креветот на еден човек кој е пред умирање повторно се поврзуваат пријателства, се развиваат нежноста и љубовта, кои ги уништува вознемирениот и побркан современ општествен живот. За евтаназијата се зборува во општества каде што владее нељубов, неморал и индивидуализам. Петто. Кога се наоѓаме пред тајната на смртта на еден човек, а особено на човек кој се наоѓа во болница или на интензивна нега, тогаш сфаќаме дека постои една сериозна дилема, како кај лекарите и болничкиот персонал, така и кај роднините на болните. Дилемата е: продолжување на животот или попречување на смртта? Значи, со средствата на медицинската наука се стреми кон продолжување на животот или кон попречување на смртта? Тоа е една страшна дилема што бара некого кој има големо расудување, љубов и страв Божји за да одговори на неа. Секако, одговорот е поврзан со можноста или неможноста за терапија, со смислата на продолжувањето на животот и со тоа во колкава мера имаме право да ја попречуваме смртта кога доаѓа незадржливо и кога ја дозволува Бог. Исто така, одговорот е поврзан и со покајанието на човекот.

5. Евтаназијата на "непотребните"

За проблемот на евтаназијата се напишани и се пишуваат во весниците и во списанијата многу статии. Треба да признаам дека ми остави впечаток една статија на Димитриос Папајоанис со наслов За евтаназијата на "непотребните". Основниот повод на статијата беше едно анкетирање на јавното мислење во Данска во врска со проблемот на евтаназијата. Во таа анкета беа поставени три прашања за евтаназијата на различни групи од населението кои не спаѓаат во категоријата на тие што се пред смрт и на тие што се на интензивна нега. Анкетата покажа дека 20% од запрашаните ја посакуваат евтаназијата на оние кои страдаат од сериозни душевни болести, 41% ја посакуваат евтаназијата за стари и напатени луѓе, а 35% ја посакуваат евтаназијата на инвалидите. Авторот на статијата прашува: Зошто се поставуваат такви прашања? Да не е можеби затоа за да се навикнеме на нив? И одговара: Без да биде приметно, се подготвува, барем како сфаќање, едно јасно ограничување на здравите и ненапатени луѓе, на психички здравите, кои изгледа ќе ги одбира некоја елита на психијатри специјалисти, кои ќе одлучуваат и за примена на евтаназија, согласно со нормите на здравите... на доброродните. И тврди дека ќе биде трагично, ако во следните години запознаеме еден најдлабоко поделен свет, каде што дел од планетата ќе се претвори во прибежиште на исплашени старци (можеби случајно ќе се сметаат како напатени), на душевно болни или инвалиди и ќе им се врши евтаназија. Авторот ја споредува оваа анкета со зборовите што полковникот Ладас им ги кажа на пензионерите кои бараа пензија: Ама, вие што барате? Би требало да сте умрени. И авторот забележува дека сите овие појави, кои ги гледаме денес, покажуваат една нова напумпана религија, религија на младите здрави луѓе. Покажуваат дека сме подготвени да се сретнеме со оживувањето на крајности многу полоши од теоријата за ариевата раса, која теорија во постарите времиња цветаше. Навистина, живееме во епоха во која постои "евгониски и евтаназиски" начин на мислење, кој доаѓа до таму да биде религија. Живееме во епоха која ги одрекува болката, болеста, тешкотиите, маките, инвалидитетот, трулежноста и смртноста на природата и згора на сé го одрекува посмртниот живот. И, кога ќе завладее евтаназијата на оној што умира, тогаш може да се појави евтаназијата на оној кој страда. Во оваа основа ја гледам појавата на евтаназијата. Не се работи за дилема што ја има лекарот на интензивна нега, туку за "духот" на комфорот, на уживањето, на уталитаризмот, на индивидуализмот и на неморалноста што го бичува општеството кое се наоѓа надвор од болницата и од телесно болните.

Денес многу се зборува за евтаназијата, токму затоа што не можеме да ја сфатиме смртта. Евтаназија и смрт се два обратно аналогни поими. Кога ќе ја сфатиме тајната на смртта, тогаш нема место таканаречената евтаназија, а кога зборуваме и ја прифаќаме евтаназијата, тогаш покажуваме дека сме неспособни да навлеземе во тајната на смртта. За жал, живееме во епоха која не се соочува со проблемите философски и теолошки, туку трговски, безбедносно и индивидуалистички. Камо да не е вистина, но имам едно подозрение дека овој проблем, како и многу други слични, се имаат вплеткано во економски величини, а можеби дури и се вплеткуваат во целите на осигурителните организации или компании. Посакувам да не е вистина нешто такво и да остане во просторот на подозрението. Во секој случај сигурно е дека проблемот на евтаназијата расте и носи плод во дезориентирани, нефилософски, нељубовни и негрижливи, уталитаристички, индивидуалистички и евдемонистички општества. Меѓутоа ако човекот не може да философира над процесот на смртта, тогаш не може да сфати што е живот и, секако, не може да биде личност. Завршувајќи би сакал да ги забележам зборовите на Рускиот аскет и јеромонах Софрониј Сахаров: Да живее некој христијански е буквално невозможно. Христијански може некој само да умира. Навистина е голема привилегија некој да умре со надеж дека смртта е крајот на биолошкиот живот, а не крајот на животот, но истовремено дека смртта е усовршување на животот. Ќе треба да ја почитуваме тајната на смртта и да ја сметаме како премин кон земјата на живите.

Превод: С.С.


ЦАРЕВОТО НА ЦАРОТ ИЛИ ЖИГОТ НА ЅВЕРОТ

vozdvizenie.jpg

Архимандрит Јован Крестјанкин


Драги мои, деца на Црквата Христова! Во овие денови, кога небото и земјата ликуваат, заради неизречивата милост Божја – заради раѓањето во светот на неговиот Спасител, кога православната Црква со своето 2000-годишно  страдално опстојување во Вистината и со своите спасоносни напори потврдува дека со нас е Бог, кога соборот на прославените руски новомаченици  се заложени во темелот на Црквата како плод на својата крстна жетва, и по Божја милост народот во Русија почна да се потсетува на славното христијанско минато и сега го наоѓа патот во храмот Божји,  кај Бога – треба да се радуваме и да живееме со жива вера и  непоколеблива надеж во Бога и во Неговата Света Црква. Да живееме, секојдневно спомнувајќи си дека дарот на Светиот Дух, примен  на Светото Крштение,  не направил деца Божји, и  да  Му благодариме на Бога за тоа.

Но, во овие духовни и светлоносни денови, темна сенка на духовна вознемиреност ги возматува умовите и срцата на верните, и ги лишува не само од радоста на васеленското и вечно славење, туку и од самата вера  и  доверба. Кој тоа одново, како  во времето на Спасителот, Му  приоѓа Нему со лукаво прашање: “Што мислиш ти? Дали ни е  допуштено да му даваме данок на кесарот или  не“?  На современиот јазик тоа би гласело вака: “Треба ли да се прифати  новиот систем на оданочување или  не?

Одговорот е парадоксален. Самите  православни верни Христијани: свештеници и мирјани, заборавајќи на промислата Божја, на Бога – им  ја отстапуваат власта на мрачните сили. Како што тогаш оние, кои го искушуваа Спасителот, не се  задоволија со Неговиот одговор, и се одалечија од Него на некое време, за да смислат нова измама за Него, така и сега, одговорот на соборниот Црковен  “ум“ кој Црквата го дала за разјаснување на проблемот, не е прифатен – и се продолжува со смут и паника внатре во Црквата и меѓу народот Божји;  во самата таа работа, сето тоа го предизвикува непријателот Божји, непријателот на Црквата, непријателот на нашето спасение.

Прашањето за воведување на лични електронски броеви на даночните обврзници од страна на државата, со помош на непријателот Божји и лажните гласини за воведување  во ИДБ (идентификациски даночен број) на трите шестки, доведе до големи пореметувања во Црквата, а за нас постана проверка која, кај многумина верни пројави отсуство на вера и доверба  во Мајката Црква.

Драги мои, токму кон тоа тежнееше непријателот, воведувајќи го  бројот 666 во бар кодот,  а  не кон нешто  друго. А колку лесно и безболно е отстранет овој судбински број, кој си го направи своето! Бројот е отстранет, а метежот и расколот во Црквата продолжуваат да се продлабочуваат. И разговорите за  жигот на антихристот, за обезблагодатеноста на нашата  Црква, за скориот крај на светот, ги  вознемируваат умовите на верните.

Секташките и противцрковни расположенија и зборови одекнуваат, за  жал и од црковните амвони. Во историјата на Црквата такви расположенија се доживеани не еднаш, особено во периоди на политички потреси, катастрофи, војни и своевидни “перестројки“. Дури и големите столбови на Црквата во тој поглед се излажале.

Еве како ги опишува сличните настани, жител на нашата света Псково – Печерска заедница, великиот подвижник на побожноста, митрополитот Венијамин( Федченков): причината за слични појави е во душата човечка... за човекот секогаш е соблазнително се’ што е таинствено, необично, натприродно, чудесно, а особено се’ што е страшно. И при тоа се јавува лажна  “ревност“ за Бога... Сето тоа е  одамна познато во духовниот живот. Но слични движења, периодично, како вулкански ерупции, излегуваат  на виделина во текот на историјата. Тоа обично било поврзано со некакви политички потреси, катастрофи, војни и угнетувања. Неопходно е човек да се бори со таа духовна болест. Самиот ап. Павле ја започнал таа борба  пишувајќи го целото 2. Послание до  Солунјаните (како и дел од 1.), каде тој заповеда да не се верува “ни на дух, ни на слово, ни на послание“ (2.Сол. 2-4).

Без разлика на ова,  во историјата секогаш одново изникнувале слични движења. Дури и некои големи столбови на Црквата, згрешиле во одредувањето на “рокот“ за крајот на светот. На пример св.Јован Златоуст отворено пишувал дека крајот на светот треба да се очекува некаде околу четиристотата година. Нема да погрешам(!), говорел тој укажувајќи на приближен  датум околу 400 година... И погрешил:  поминаа повеќе од 1500 години  од тој ден, а крајот на светот не се случи. Ова е напишано  во 8-от том од неговите дела , во  толкувањето на Христовиот разговор со Самарјанката (Јован, глава 4). Слично на ова, за време на прогонот на иконите и на иконопочитувачите – од 6-9 век -  и св.Теодор Студит сметал на “скоро“ доаѓање на крајот на светот. И воопшто, многумина и многупати се занимавале  со оваа идеја. Во Русија за тоа говорел о.Амвросиј Оптински (митр. Венијамин Федченков, “Заради Православието ќе ме  помилува Господ“...1968год).

Но,  еве ја  доживеавме и 2001-та  година, а крајот на светот не се случи, животот  продолжува. И  Христос, Кој дојде во светот да ги спаси грешните, го продолжува Својот подвиг на љубовта кон човечкиот род. Он ни го дари патот на спасението, само Он е патот на спасение за сите христијани, и од првите и од последните времиња – и ова е вера во промислата Божја и живот според верата.

Самиот наш Господ  Исус Христос во Својата првосвештеничка молитва, се моли на Бога – Отецот за сите  кои во Него веруваат: “Не се молам да ги земеш од светот, туку да ги запазиш од лукавиот“. Драги мои, тоа го моли Христос за нас!

На тој начин, по заповед Божја, ние децата Божји сме повикани да живееме  во светот. Меѓутоа светот може да биде различен – христијански, пагански, богоборечки, а ние сме повикани во било каков свет да ја посведочиме светлината на Христовото учење и Вистина, а тоа е по зборовите на Писмото – љубов, радост, мир, долготрпение, добрина,  милосрдие, вера, кротост, воздржание. За таквите нема закон.

Во претпразничниот канон на Крштението Господово, Црквата сосема јасно го опишува правилниот однос кон она што е световно и она што е Божјо, однос кој важи за сите кои одат по Христа. “Си се потпишал, но, не си се сторил слуга потчинувајќи се на цезаревата наредба, туку нас, кои сме првопродадени по силата на законот на гревот, сега си не ослободил и си не удостоил со восиновување. По примерот на Спасителот ние, верувајќи, се покоруваме на државните закони, при тоа останувајќи духовно слободни како синови Божји, синови на Светлината!

Како да не се сетиме во сегашнава ситуација, на оној момент во животот на Црквата  кога таа влегла во беспаќето на револуционерниот смут и кога било потребно да се научи да се живее и да се сочува Црквата, во време на потполно беззаконие. А нашиот Свет Патријарх Тихон секој ден го пребродувал во духовно спокојство, бидејќи Му верувал на Бога и Нему Му ја предавал Црквата и народот Божји.

Да се верува во Бога – ете во тоа е нашата сила, нашето спротивставување на забуната и расколот во Црквата. Сведоштво за вистинска вера ни оставиле руските Новомаченици. Така, свештеномаченикот митрополит Венијамин Петроградски, пред својот маченички крај, пишува: ...“Христос е  нашиот живот, светлина и мир. Со Него е секогаш и отсекогаш добро.Треба повеќе вера, треба повеќе да ја имаме, ние пастирите. Да ја заборавиме  својата самодоверба, умот, ученоста и да и направиме место на благодатта Божја“ – еве вистинска духовна зрелост (изграденост).

Верникот живее во Христа, умира во Христа и оди  кај Христа.  И никој не може да не раздвои од љубовта Божја: ни грижа, ни тешкотија, ни клевета на Бога и Црквата, која ја сее непријателот на родот човечки.
А стравот, таму “каде немаше страв“, сега ја парализирал верата и ја одземал надежта на многумина и непријателската сенка се обидува да го сокрие Сонцето на Правдата – Христос. Не дај Боже, така да биде!
Драги мои, како тоа сме се препуштиле на паника сметајќи дека ќе го поништиме своето христијанско име, заменувајќи го со број? Зарем  тоа воопшто може да се случи во очите Божји? И зарем не ги паметиме сите оние свештенослужители, мирјани-христијани, кои во текот на долг период во животот, морале да ги заборават своите имиња, презимиња, кои биле заменети со број. Многумина така заминале и во вечноста, само со број, а Бог ги примил во Својата Очева прегратка како Свештеномаченици и Маченици, и белата победничка риза ја покрила под себе, нивната затвореничка облека. Немале имиња, но Бог бил близу и секој заробен верник бил од Него воден низ смртната сенка, секој ден.

Кај Господа нема сваќање за човекот како број: бројот и е неопходен само на современата компјутерска техника; за Господа нема ништо поскапо од душата човечка, заради која Он, Го испрати Својот Единороден Син Христа – Спасителот. И Спасителот дошол на свет со пописот на населението.
А што да речеме за контролата и тоталната шпионажа, со која толку ги плашат простодушните луѓе? Кога и во која држава не постоела тајна канцеларија? Сето тоа веќе било...се’ бива...и ќе биде...но ништо не го спречува човекот кој верува, да се спасува. И секој чекори низ животот по својот крстоносен пат, со вера пребродувајќи се’ со кое се сретнува на својот животен пат. И верувајќи, прима се’ од рацете Божји со увереност дека се’ му е полезно за спасение.

Подобро да размислиме за тоа, на што треба секогаш да се сеќава православниот Христијанин – Сеприсутното Око Божјо, Кое видело како се ткаело нашето тело, за ангелот на светлината и ангелот на темнината, кој го набљудува секој наш чекор, секоја наша мисла – од детската колевка до смртта.
Мислиме ли ние на тоа? Ние сега, се плашиме од жигот на антихристот (повеќе отколку од Бога), кој ќе дојде во “она време“ за кое не знаеме дали ќе го доживееме. А еве, за жигот на нашиот личен грев, ретко кој размислува.
А токму тој,  таквиот жиг, го предава човекот под власта на антихристовата стихија и постанува вистински предобраз на тој жиг. Од него всушност треба да се плашиме! И ништо што е од Бога, нема да помине низ тој страшен гревовен жиг, со кој ние секојдневно го жигосуваме својот ум и срце. Господ пак, знаејќи ја нашата немоќ, ни го дал покајанието – разрешување на гревовите.

Но, очистувањето на душата, умот и срцето се врши само во Црквата, само во Светите Тајни. Но, токму против Црквата сега “се исправи“ непријателот!
Да, сето Божјо Писмо без сомнеж ќе се исполни. Да, пред крајот на светот, три и пол години ќе се случат такви неволји, какви што немало од создавањето на светот, и со тоа ќе биде обележана власта на антихристот. Да, ќе се случи и Славното и Страшно доаѓање на Спасителот, Кој ќе го убие непријателот со здивот од устата Своја. Се тоа ќе се случи, но – кога?

Времињата и роковите ги одредил во Својата власт Господ Бог – Отец, а да се запре Промислата Божја или да се измени, тоа не го може ни најмоќната рака. И нас ни е невозможно да го забрзаме доаѓањето на тој час, ниту пак да го спречиме. А да се живее во Бога, треба сега и веднаш.
А уште сега некои ги повикуваат верниците да се повлечат во шума, во пустина, во тајни одаи: немој да го земате идентификацискиот број, немој да се запишувате во новиот систем на државната евиденција, излезете од светот, излезете од Црквата...
Но, како човек да се спаси? Како да се живее, како да се воспитаат децата во Бога -  а во светот, за тоа сите молчат. Уште сега потоци од горки и со солзи натопени писма, недоумици, ги заплиснаа духовниците: велат, нашата Црква веќе доби свој даночен број и во неа, тогаш, веќе не треба да се оди. Старица, која целиот живот и во најтешките времиња ја сочувала својата верност кон Бога и Црквата, сега кога е при крај на својот живот, отпаѓа од спасоносната лаѓа - Црквата... И кој ќе даде одговор пред Бога, за соблазнувањето на сите овие “мали“, кои простодушно се препнале на она што со духовниот живот нема никаква врска – на идентификациски даночен број...
Погледнете, каква проверка на нашата вера и нејзината трезвеност, нејзината духовност, се случува во нашиве денови... Печатот Христов се појави во светот преку Неговото спасоносно дело. Крстот, кој беше средство за срамна казна, осветен со Крвта и благодатта на нашиот Господ Исус Христос, постана Христов печат на неограничена сила за победување на ѓаволот.

Сега пак, многумина зборуваат само за бројот 666 како жиг на антихристот. Но, зарем антихристот веќе ја освои власта во светот? Зар веќе се избришани државните граници? И зарем антихристот веќе се зацари, и зар веќе сите го признаа како владетел на целиот свет, со што стекнал право на свој печат?
Но, уште апостолот и евангелист Јован Богослов зборува дека во неговото време се појавиле многу антихристи. Многумина ги имаше – од различни не-вери, возматувачи, соблазнители, расколници и расипници, но тоа сеуште не беше оној единствен антихрист, кој по допуштение Божјо ќе добие власт над светот и над оние кои живеат во него, три и пол години.

Сите треба да запаметиме, дека сега сеуште живееме во спасоносно време, во благодатно време, кога Спасителот на светот Христос е спремен да го прими и спаси секој грешник кој ќе воздивне пред Бога за свое спасение. Се спасуваме и ќе се спасуваме во Црквата, оградувајќи се со страв Божји од секој грев, лукавство, лага, лицемерие и самоволие.

Добро е сега, кога кај народот се буди христијанското самоспознание, сите да разбереме кому и зошто, токму сега му се потребни такви нехристијански методи на борба за “слобода“. А прашањето е, од што треба да бидеме ослободени? Дали од христијанската црковна дисциплина, зашто таквите со своите приватни мислења го оспоруваат соборниот глас на Црквата? Дали од едината Соборна Црква, па да одговориме на повикот на она расколничко малцинство кое ги повикува верниците во катакомби, за да потоа сето тоа се претвори во секта? Дали од плаќањето данок...?

На претпазливост, децата на Црквата, ги наведува тоа што ваквите, во желбата да ја достигнат својата цел, не се срамат да се користат со методите на “таткото на лагата“, ѓаволот, односно со клевета!
Од почетокот на оваа забуна, напишав не малку писма во врска со идентификацискиот даночен број. И еве, едно од нив, по волја Божја, преку интернет го објави Сретенскиот манастир, така да стана достапно на широк аудиториум. Но, тоа мое писмо го прогласија за лажно, т.е. дека не е мое. Денес, пак и пак, токму заради тоа, се потпишувам под овој напис...

Сега, во врска со тоа што моето име го мешаат во клевета оние, кои се борат против Црквата, сум обврзан да им кажам на сите кои се вовлечени во оваа психоза: Плашете се од поделба и раскол во Црквата!
Плашете се да не отпаднете од мајката Црква, бидејќи единствено таа, ја задржува лавата на антихристијанската разузданост во светот сега!
Плашете се да им судите на црковните свештени старешини, зашто тоа е погибие и без антихристовиот печат!

ПЛАШЕТЕ СЕ ОД ГРЕВОТ!

Бидејќи, напуштајќи ја Црквата, ние ќе го наследиме токму тоа, од кое сега се плашиме.
Да запечатиме на таблиците на нашето срце и ум, духовна основа на нашето единство со Бога: Сине, дај ми го твоето срце. Душата и срцето, верни на Бога, Господ нема да ги предаде на  непријателите на уништување!

Со современите технички можности, возможно е да се запечатат сите народи со броеви,  чипови и печати. Но, тие не можат да ја повредат душата човечка, ако таа свесно не се одрече од Христа и свесно му се поклони на непријателот Божји. Животните зборови на нашиот Спасител, нека ни бидат раководство и патеводител по бурното море на животот:
“Ви оставам мир, ви го давам Мојот мир. Не ви го давам како што го дава светот.Нека не се вознемирува вашето срце и нека не се бои“ (Јн. 14,27-28),
“Верувајте во Бога, и во мене верувајте“(Јн.14,1).




подготви М.З.



ДУХОВНОТО ИСЦЕЛИТЕЛСТВО НА ЦРКВАТА



свештеник Игор Соловеј
клирик на црквата „Света Марија Магдалена” во Минск и раководител на Центарот „Самарјанин”
 
Људмила Ивановна Сухоцка
психолог на Центарот „Самарјанин”

 

ДУХОВНОТО ИСЦЕЛИТЕЛСТВО НА ЦРКВАТА
(од искуството на работата на медицинскиот центар „Самарјанин на Белоруската Православна Црква)

Православната Црква ги следи своите чеда од раѓањето до смртта: преку Крштевање и Миропомазание кога човекот се раѓа на светот, простување на неговите гревови во Исповедта, општење со Бога во таинството на Причестувањето, Елеосвештение кај тешките и долготрајни болести, Браковенчанието на оние што почнуваат семеен живот, Ракополагање во свештенички чин на оние што ги повикал Господ, извршување на црковни обреди во сите животни околности и, на крајот, испраќање во вечниот живот и молитва за упокоените.

Не постои такво прашање со кое некое верно чедо на Црквата не би можело да му се обрати на свештеникот. И затоа парохискиот свештеник често мора да исполнува функција на психотерапевт. А на што, пак, се потпира свештеникот кој духовно ја исцелува својата паства? Пред сѐ, врз духовното искуство на Православната Црква. Ова искуство потврдува дека исцелувањето, лекувањето не е ништо друго освен правење на човекот целосен - преку обновување на неговата духовна, душевна и телесна целовитост. Притоа исцелувањето почнува токму на најважното рамниште - духовното.

Да си спомнеме на околностите кога Христос Спасителот исцелил една жена која 12 години страдала од крвоизливи. Таа со вера Му пришла на Спасителот, велејќи си: „Само ако се допрам до облеката Негова, ќе оздравам”. И само што го сторила тоа во што свето верувала, „веднаш престана крвотечението, и таа осети во телото свое дека е излекувана од болеста”. Исповедајќи Му се на Христос што ѝ се случило, како одговор слушнала: „Не бој се, ќерко, верата твоја те спаси; оди си со мир и биди здрава од болеста своја!” (Мат. 9:20-22; Марко 5:25-34; Лука 8:43-48).

Во ова собитие наоѓаме правилен и достоен за подражавање пример за тоа како треба да се однесува секој човек што е болен: цврста вера во Спасителот, молитвена и дејствена смелост, исповед, причестување со Телото и Крвта Христови и понатамошно следење на Евангелските заповеди. Само така се востановува дводелната целост на човечката природа - душата и телото.
Луѓето често се обраќаат со животни проблеми и прашања, бараат совет за материјални прашања, бараат помош за болки и болести, што, би се рекло, не се однесува непосредно на духовната сфера на животот. Меѓутоа, еден повнимателен разговор задолжително ќе ги доведе свештеникот и мирјанинот до некој духовен проблем што лежи во основата на прашањето на кое му треба решение.

Општењето на еден човек со друг претпоставува изразување добронамерност и љубов, иако воопшто не се случува така секогаш. Потребата од љубов во голем степен се јавува кај луѓето што страдаат, кај болните. Ним повеќе од сѐ им треба токму ваква помош и поддршка. Да се потсетиме самите себеси, кога се обраќаме на лекар: што очекуваме од него најпрвин? Поддршка или, како што сега се вели, внимание. А што е вниманието ако не пројавување љубов, макар и сосема малку, но сепак љубов кон човека?

„Како Јас што ве возљубив, така и вие да се љубите еден со друг”, рекол Христос Спасителот. „По тоа ќе ве познаат сите дека сте Мои ученици, ако имате љубов помеѓу себе” (Јован 13:34-35). Во текот на вековите на Црквата ѝ успеало да ја пренесе оваа светлина на љубовта Христова, обилно излевајќи ја на своите чеда. Да се љубиме еден со друг, да го возљубиме ближниот свој како самите себеси, да се види ликот Божји во секој човек - на тоа учи Црквата и токму тоа е и моралниот и етичкиот долг на секој лекар. Божествената љубов е токму оној мост што ги обединува Црквата и медицината.

Љубовта и вниманието кон болниот отсекогаш биле традиција на медицината на нашата Татковина; токму по тоа биле познати големите лекари како: Пирогов, Боткин, Балински, Корсаков, Бехтерев и други. Се надеваме дека оваа традиција не е изгубена и дека ќе се возроди на нашата земја.

Медицинскиот центар „Самарјанин” на Белоруската Православна Црква е основан во 1991 година со благослов на митрополитот Мински и Слуцки Филарет, Патријаршиски Егзарх на цела Белорусија.

Ако зборуваме за структурата на нашите пациенти, разгледувајќи ја неформално, тогаш воопшто нема да биде просто да ја дефинираме. Претежно тоа се луѓе сиромашни, постари, инвалиди, кои доаѓаат во „Самарјанин” сами или ние ги посетуваме дома зависно од тоа дали се способни да се движат самостојно. Обично доаѓаат претставници на средните слоеви на населението и мошне ретко - луѓе наполно обезбедени. Некои доаѓаат кај нас за да добијат бесплатна помош (и во поликлиниките е бесплатно, но таму медицинскиот персонал не им го обрнува нужното внимание). Други доаѓаат исклучиво за материјална помош: за конкретен лек, облека или пари (и тоа, се разбира, кај нас го нема).

Но поголемиот дел од посетителите доаѓаат кај нас зашто веќе изгубиле надеж дека ќе добијат помош во државните и во приватните медицински установи. Нашите пациенти тргнуваат од тоа дека ако „Самарјанин” ѝ припаѓа на Црквата, тогаш тука ќе им помогнат. Затоа ние честопати сме им на луѓето последната надеж дека ќе се излекуваат. На пример, може да чуеме вакви изјави: „Неколку години се лекувам од чир (или од епилепсија, варикозно проширени вени, од висок притисок итн.), но болеста не поминува, по кратко подобрување, болките повторно се јавуваат”; „Помогнете ми да разберам што се случува со мене: страдам зашто не го разбирам својот живот. Бев кај двајца психолози, но тие не ме разбираат”; „Се измачувам од страв, од вознемиреност, немам мир ни дење, ни ноќе”; „Лоши ми се односите со децата, ќерка ми бега од дома. Помогнете ми!”

Невозможно е да се наведе сѐ поради што луѓето доаѓаат кај нас. Најверојатно она што ги мачи е болест, физичка или психичка. Природно е дека довербата што ја имаат во нас нѐ повикува на висока одговорност и нѐ поттикнува да се стремиме кон тоа да даваме резултати соодветни на очекуваните.

Самиот живот ги определи и основните правци на нашата дејност: напнатиот и сложен економски и политички амбиент во државата предизвика зголемување на општествено обусловениот страв. Во психата на луѓето особено забележливи станаа тенденциите да се развива очигледно одбранбен карактер: непријателство, кое од една страна се пројавува како агресивност, лутина, раздразливост; а од друга страна - како социјално насочена „затвореност” и воздржаност на луѓето во меѓусебните односи (која, од своја страна, зависи од расположението на луѓето за општење).

Во исто време развојот на демократијата во државата претпоставува слобода и отвореност на општеството. Но слободата за многу луѓе се покажа претежок товар, бидејќи бара одговорност за сопствениот живот, здравје, постапки и дејства. Станува јасно дека за повеќето луѓе е полесно да ја префрлаат одговорноста за својот живот врз другите: „Срцето ме боли зашто син ми лошо се однесува... затоа што претпоставениот ме навредува” итн. Како последица на ова, човек невнимателно се однесува кон своето здравје и кон организирањето на својот живот. Затоа лекувањето во „Самарјанин” се карактеризира, пред сѐ, со формирање на поглед на светот, што се совпаѓа со нашите лични тежнеења како специјалисти од православна вероисповед.

Душевното и телесното здравје на човекот зависи од неговата духовна состојба, од духовноста која се пројавува во способноста да се љуби. Духовноста, сфатена во даден контекст како христијанска пројава на добрина, сочувство, чесност, милосрдност и трпеливост - е жив извор кој ги исцелува душевните и физичките рани, и ја возобновува во човекот хармонијата на неговата природа.

Непосредното искуство од нашата работа покажува дека овој длабински источник на исцелување и наоѓање нови сили постои во секој човек. Само често се случува врската на свеста со овој источник да се наруши.

Како резултат на различните тестирања и во текот на разговорите се разјаснува дека, на крајот на краиштата, секој човек сака единство со Бога, бара состојба на простување, на љубов, т.е. љубовта - светлината Христова која ги просветлува сите - и е оној фундамент врз кој се заснова животот; оној духовен стожер кој го определува духовниот квалитет на животот на човекот. И затоа секој човек, свесно или несвесно, се стреми кон пројавување во плодовите блиски на Светиот Дух: „А плодот на Духот е: љубовта, радоста, мирот, долготрпеливоста, добротата, милосрдноста, верата, кротоста, воздржливоста” (Гал. 5:22-23). Ова е природниот извор на човечкото оздравување од болеста и, така да се рече, „духовна превентива” од болести. За споредба, да се сетиме кои се, пак, делата на плотта кои водат до болест тогаш кога плотта господари со духот: „Делата на телото се познати. Тие се: прељубодејство, блудство, нечистотија, бесрамност, служење на идоли, магии, непријателство, кавги, ревнувања, гнев, расправии, несогласности, соблазни, ереси, омраза, убиства, пијанство, насилство и други слични работи... оние што го прават тоа, нема да го наследат Царството Божјо” (Гал. 5:19-21). Во овој фрагмент од Посланието на апостол Павле до Галатјаните се содржат основите на христијанската психологија.

Степенот на владеење на човекот со своите емоции, како и со телото, зависи од степенот на неговата продуховеност. Штом ќе „се спушти” од духовното рамниште на душевното, т.е. на чувственото, емоционалното, човекот веднаш ја губи власта врз себе, престанува да владее со своите емоционално-волеви процеси и ја губи врската со Бога (го „заматува” изворот на својата хармонија), и како последица на тоа се разболува.

Секое заболување ние го разгледуваме од становиште на поврзаноста меѓу душата и телото. Практично, за секоја физичка болест постојат конкретни психички причини. Ваквиот став за болеста се потврдува со најновите истражувања на научниците. Противречноста меѓу грешноста на човечката природа и нејзината божественост се заострува во правец на грешноста, додека патот на спасението е пат на покајание и смирение. Што може да му помогне на човекот да ја воспостави загубената врска со Бога и да го очисти својот заматен длабински извор на обновувањето? Наоѓањето на верата и решеноста: „Не бој се... верата твоја те спаси!”

На крајот на краиштата, прашањето за односот кон животот е религиозно прашање. Увереноста во вистинитоста на смислата на човековото суштествување искажана во Светото Писмо, верата во Божествениот Источник на самиот живот, убеденоста во близината на духовниот свет и тесната поврзаност со него и познавањето на целта на своето земно суштествување му помагаат на човекот да го надмине неверувањето во себе, потиснатоста и депресијата, кои му се јавуваат одвреме навреме. За да живее полновредно, на личноста ѝ се нужни верата, надежта, љубовта и мудроста. Без овој духовен стожер, личноста е осудена на, побрзо или побавно, растројство. Зашто во овој случај животот нема ни смисла, ни осмислен правец на својот развој. Патот кон сопствениот длабински богостворен извор на оздравување секој мора да го помине сам, здобивајќи се така со лично искуство на откривање на вистината. А вистината, пак, му се открива на оној што ја очистил својата душа со покајание.

На ваков начин, почетниот стадиум на лекувањето претставува надминување на чувството за сопствената обессиленост пред болката. Човек може да си ја олесни состојбата со таблети, со медицински терапии, но да се излекува без да се сврти кон Бога, не е возможно. Самата вера во исцелителната сила, помоќна од самиот човек, го ослободува човека од егоцентризмот и од гордоста. Верата во Бога му ја открива на болниот подготвеноста во сѐ да ѝ се препушти на Неговата света волја - „нека биде, Господи, волјата Твоја, а не моја...” Ова е првиот чекор кон покорноста; во овој момент човек ја осознава својата незначителност како волев субјект и истовремено својата значајност како предмет на дејствие на вишата Божествена сила. Научувајќи се на покорност, човекот расте во божествената премудрост, што значи дека сѐ повеќе се откажува од егоцентричната мотивација. Отфрлајќи го горделивиот поглед врз себеси, тој навистина почнува да живее нов живот, исполнет со висока смисла и предназначеност. Според тоа, човекот се отвора себеси за влијанието на исцелителната сила Божја не затоа што во своите сопствени очи ја заслужува, ами затоа што престанува да мисли за тоа дека воопшто нешто заслужува. Притоа, не станува збор за спасение еднаш и засекогаш, туку за постојан начин на суштествување во состојба на духовна будност.

Задачата на психологот, на психотерапевтот ја гледаме во постигнувањето единствена психичка целост, т.е. единствен простор во кој истовремено се наоѓаат лекарот и пациентот. Благодарение на таквата соработка, можно е да се вклучат сопствените природни сили на организмот, како резултат на што следува прифаќање на меѓусебните позиции, длабоко заемно разбирање и откривање на патот кон оздравување. На човекот кој е обземен од страв и немир и кој не е способен да излезе од границите на својот секојдневен затворен круг, психологот (психотерапевтот) може да му понуди можност да направи чекор кон својата длабинска сушност; да му укаже помош во обидот да се загледа внатре во себеси; да се вслуша во другиот глас - божествениот глас на совеста; да се откаже од својата секојдневна суета и загриженост и да ја прифати другата гледна точка, природна за човековата природа - религиозната; да го допушти поинаквиот, христијанскиот живот, кој е значително подобар од оној на кој навикнал да живее; да го пробуди човекот во себе и да го направи таков како што рекол псалмопевецот Давид и како што повторил апостол Павле во Посланието до Евреите: „Што е човекот, та го помниш, или Син Човечки, та да го посетуваш? Си го понизил нешто малку подолу од ангелите, но со слава и чест си го овенчал и си го поставил над делата од Твоите раце; сѐ си покорил под нозете негови” (Пс. 8:5-7; Евр. 2:6-8).

Ова е можно во случај на добронамерен стремеж да се сфати пациентот, во случај на искрен и вистински интерес кон него како кон инаква индивидуалност. Ваквото разбирање на процесот на лекување од нас бара постојана работа врз себе: нашиот начин на лекување е испробан врз нас самите. Ние сме убедени дека психотерапевтот не може да му помогне на пациентот да го реши оној проблем што не го решил самиот тој. Токму затоа ние работиме едни со други во групите за усовршување, во кои секој настапува наизменично во улога на пациент и на терапевт. Не би говореле за оној процес кој се одвива во секој од нас. Тој е исклучиво личен.

Кога зборуваме за начините на лекување во медицинскиот центар „Самарјанин”, треба да се каже дека се придржуваме кон природните патишта на оздравување на организмот и затоа лекувањето се спроведува претежно без хемиски лекарства. Традиционалните и нетрадиционалните медицински методи се применуваат во зависност од особините на пациентот, на пример: психолошки консултации, разновидни методи на психотерапија, фитотерапија (лекување со билни препарати и билки), организирање правилна и здрава исхрана, лековита фискултура, телесно ориентирана терапија. Помошта ја укажуваме анонимно, што на пациентот му дозволува да се почувствува сигурен и отворено да зборува за своите проблеми.

Ни се обраќаат многу луѓе што страдаат од алкохолизам. Ние им помагаме на овие луѓе да ја согледаат својата болест како порок на душата, да си го променат односот кон себеси кој е обусловен од општественото мислење и да се обидат во себе да го најдат изворот на силата и верата, за да застанат на патот на служењето на Бога, да водат живот како христијани и да ја поддржуваат духовната и телесната трезвеност, осознавајќи ја опасноста од овој порок.

Во Русија првите друштва на трезноста се појавиле во 1858 година. Подоцна, во 1889 година, со указ на Пресветиот Синод на свештенството му било официјално предложено да се зафати со организација на вакви друштва. По цела Русија почнале да се формираат црковни братства, чија задача била борбата со пијанството. Важно е да забележиме дека статутите на овие друштва по својата суштина се слични на неодамна појавените статути и традиции на Друштвото на Анонимните алкохоличари.

Сопственото искуство сега ни се враќа во една форма која му е достапна на современиот човек. Ова искуство Црквата го поддржува на сите начини. На 22 февруари 1990 година Светиот Синод на Руската Православна Црква одобри документ во кој се говори за „укажувањето духовна и морална помош од страна на Руската Православна Црква на сиромашните болни, оние што се наоѓаат на амбулантно и стационарно лекување од зависности, самопомош на „Анонимните алкохоличари” во организирани групи, а исто така и на нивните семејства...”.

Нашите методи на лекување ние не ги сметаме за единствено можни, но таков е нашиот пат на укажување помош на луѓето. Би сакале секој човек да може да добие помош онаму каде што ќе се обрати: тогаш нема да има болни што ќе доаѓаат во медицинскиот центар „Самарјанин” само затоа што веќе изгубиле надеж дека ќе им помогнат во медицинските установи каде што не постои поимот за Бога. А Бог е присутен секаде каде што кон човека се пројавува љубов, сочувство и милосрдност.


Превод од руски:
Ирена Кепеска


ЗАМИНУВАЊЕ ВО МАНАСТИР – ЛЕСЕН ИЛИ ТЕЖОК ПАТ?


Протојереј Александар Авдјуги

 



 

Писмо на една девојка упатено до отец Сергеј (Рибко), Оптинска пустина.
***
Здраво!
Ако имате малку слободно време, помогнете ми, ве молам. Се викам Н. Имам 16 години. Живеам во Петербург. Не ве познавам, но мислам дека можете да ми дадете совет.
Се работи за тоа што – како што обично се случува со луѓе на моја возраст – се обидувам да најдам љубов. Но, имам големи проблеми со родителите. Тие прават се што е потребно за мене (и за мојот брат и сестра): еве, на пр., ме запишаа во приватно училиште. Но, тие не можат да се поднесат еден со друг. Постојано се расправаат, а татко ми ги тепа мајка ми и сестра ми. Татко ми многу нешта не ни дозволува. Но, сепак, ние живееме од неговите пари. Тој нè сака по негово, но неверојатно е тешко да се поднесува таа љубов. Од тие причини, јас практично со никого не контактирам, и имам малку другари.
Ми се роди идеја дека, ако станам монахиња, ќе избегам од сето тоа зло. Освен тоа, не сакам да и завидувам на онаа жена, којашто ќе се омажи за човек што некогаш сум го сакала. А тоа, кога-тогаш, ќе се случи. Но, потоа си помислив: да не биде заминувањето во манастир тешко за мене?  
Ако можете да ми кажете нешто во врска со тоа, ве молам да ми одговорите. Н.
***
Одговор на о. Сергиј
Здраво, Н.!
Во ваште 16 години е рано да се донесуваат животно важни одлуки. Една од таквите одлуки е и желбата да се замине во манастир, зашто таму се заминува еднаш и засекогаш. Се разбира, во почетокот има период на запознавање со манастирскиот живот, со манастирот и со сестринството, но и со самото монаштво, како послушница. Од вашето писмо се гледа дека за монаштвото речиси ништо не знаете. Затоа и вашата желба навистина наликува на избор на „полесниот пат“. Но, нема  лесен пат во монаштвото. Господ на сите оние што ќе одлучат да Го следат им ветил тесен и трнлив пат, по кој малкумина се решаваат да зачекорат.
Монаштвото е пат кој е уште потежок од христијанскиот пат во светот, затоа понекогаш и се нарекува „мачеништво без крв“.

Вашите претстави за манастирите, најверојатно, се формирале преку читањето уметничка литература и гледањето филмови. Но, православното монаштво е скриено, и не брза да ги открие своите тајни при првата средба. Затоа во уметничката литература, со ретки исклучоци, отсуствуваат веродостојни ликови на православни монаси. Вие, најверојатно, и не сте читале посериозни книги за монаштвото. А и доколку сте читале, тешко дека сте се сретнале со некој кој би можел правилно да ви го објасни тоа што е напишано во тие книги. Доколку знаете што е современ женски манастир, не оној од вашите фантазии, туку реален, вие тешко дека би посакале да одлучите да ги решите вашите животни проблеми со заминување во манастир.

Во филмовите и во романите во манастир заминуваат главно луѓе коишто се несреќни во љубовта или во други животни прилики. Тоа е заблуда. На лажно прославениот разум му е својствено сите нешта да ги мери со свои мерки, затоа тој и не претпоставува дека можат да постојат и други причини, нему непознати. Какви и да се животните проблеми, манастирскиот живот е многу потежок, бара поголеми одрекувања, а главното нешто е - самопожртвувањето и самодавањето. Тоа е таков живот што во човекот просто не преостануваат ниту време, ниту сили. Затоа не треба да се замине во манастир пред да се разбере зошто е потребен монашки живот, и пред да се засака тој живот, без оглед на сите негови видливи тешкотии. Како што, впрочем, е невозможно да се појде во манастир а да не се засака Бог, на Кого монахот Му се принесува себеси како жртва. Жртвата се состои во тоа што, минувајќи го прагот на светата обител, монахот веќе не си припаѓа себеси, туку само на Бога. Сиот негов живот од тој миг претставува постојано исполнување на Божјите заповеди, односно на Божјата волја.

Ако сиот наш живот претставува борба – а тоа, имено, е така – животот на христијанинот е борба против демоните на поднебесјето (Ефесјаните 6:12), со темните демонски сили. Монасите во таа војна се – „специјалци“, односно тие се оние воини коишто ги добиваат најтешките, најопасните, најодговорните „задачи“; тие воини мора да се добро подготвени за исполнување на таквите задачи, да знаат и да умеат многу нешта коишто обичните војници не се должни да ги знаат.
А сега, неколку збора за работниот ден во современиот женски манастир. 

Подготвени ли сте секојдневно, без слободно време, да работите 10 – 14 часови во штала, во градина, на градилиште, во кујна, во перална, во пекара, итн.? Треба да се извршува тешка и нечиста работа, на која не би се нафатиле дури ни мажи. Дали ја сакате таа работа или не, нема да ве прашаат! Денот во манастирот започнува од 5 часот наутро, завршува во најдобар случај во 23 часот, а понекогаш и по полноќ. Преку ден мошне ретко се укажува прилика за одмор. 

Неколку часа дневно жителите на манастирот се занимаваат со молитва и со богослужби. А тоа, верувајте ми (зашто живеев многу години во манастир), воопшто не е лесно. За оние коишто не навикнале и не го засакале, овој сегмент од манастирскиот живот е несовладлив. Општо земено, монахињата мора постојано да се моли во умот. Тоа, покрај богослужбата, трае и по осум часови дневно. Но секој ден на богослужба можат да одат само монахињи коишто го примиле монашкиот потстриг. Потстригот не се извршува веднаш по доаѓањето во манастир – пред да се облече мантија може да поминат и неколку години послушнички стаж. Послушниците обично одат на празнични служби, и тоа не на сите; тие повеќето време го минуваат во работа. Така се проверува колку сериозна е нивната одлука, и се воспитува квалитетот потребен за понатамошeн монашки живот.
Исхраната во манастирот е скудна. Месо воопшто не се јаде. Постите се спроведуваат строго, целосно. Освен редовните пости во среда и петок, во манастирите сe пости и во понеделник. Повеќето женски манастири, особено поновите, се сиромашни, така што дури и во дозволени денови не можат да си дозволат млечни производи, јајца или риба. Храната ја јадат само во трпезарија, и немаат свои лични прехрамбени производи. Воопшто, монахот нема никаква лична сопственост, освен најнужното.  

Сестрите излегуваат надвор од манастирот само во случај на потреба. Понекогаш можат да се сретнат со роднини. Отсуство можат да добија еднаш во неколку години – за посета на родители, но најчесто за посета на свети места. Во манастирот не се читаат весници, списанија, не се гледа телевизија, не се слуша радио, во ретки случаи – може да се слушаат духовни песнопеења. 
Ако мислите дека монахињите се ангели, грешите. Тие, исто така, се луѓе со свои недостатоци и слабости. Човек доаѓа во манастир за да ја лекува својата душа. За тоа е потребно време. Ако некои и достигнат светост, тоа обично се случува во нивната старост. Таму каде што се собираат многу луѓе, особено во женските колективи, задолжително доаѓа до расправии во заемните односи – луѓето си се луѓе. Неопходно е многу мудрост, љубов, снисходење, а главно –трпение, за да се зачува мирот.
Подготвени ли сте вие, Н., на таков живот? Нема ли да ви стане животот потежок одошто е сега? Нормално е, после сето ова, да си го поставите прашањето зошто воопшто да одите во манастир. Ќе се обидам да ви одговорам.

Во манастир не заминува секој, туку оние што се избрани. Човек не може да прими ништо, ако не му е дадено одозгора, од небото (Јован 3:27). Мошне ретки се оние луѓе, меѓу нив и големите верници, коишто се повикани и коишто се способни да живеат во манастир. Гоелмиот учител на монаштвото од 7-ми век, преп. Јован Лествичник, вели: „Кога би знаеле какви грижи ги очекуваат монасите, никој никогаш не би дошол во манастир“ – мене, како монах, мошне добро ми е познато што значат овие зборови. Но, истиот светител вели понатаму: „Кога би знаеле каква радост ги очекува монасите во Царството Небесно, сите, без размислување, би заминале во манастир“. Би додал: Не само во Царството Небесно, туку и тука, во земниот живот, оној кој води вистински монашки живот, со тек на време доживува неискажлива благодатна радост. Во почетокот поретко, а потоа сè почесто и посилно. Радост на монахот е – Господ, Кој го посетува неговото срце. 

Да го разбере монашкиот живот – и да посака да живее таков живот - може само оној кој, имајќи длабока вера, со години водел црковен живот: редовно посетувал богослужби, многу и често се молел дома, строго се придржувал до постите, често се причестувал, читал духовни книги – но најважно од сè, своите односи спрема оние што се околу него ги градел според Божјите заповеди искажани во Евангелието. Не е доволно да се посетува храмот, да се запазуваат православните обичаи. Не е доволно да се има вера којашто е само културно-историска традиција. Таа мора да биде жива, да го исполни сиот човечки живот без исклучок. Да ги исполнува умот, срцето и душата.  

Монашкиот живот е „испоснички“ живот, затоа хртистијанинот треба да се научи на монашки пост. Човекот треба да јаде претежно проста и ефтина храна, треба сосема да го изостави месото од исхраната (а младите и – виното), да пости и во понеделник, да се навикнува на воздржување, односно неземање храна. Не помалку важен е и духовниот пост – воздржување од световните задоволства. Оној што сака да стане монах, се откажува од посети на световни манифестации и места: барови, дискотеки, ресторани, концерти, театри, фестивали и сл. Одењето на гости треба да биде обмислено; најдобро е дружењето со благочестиви луѓе. „Со преподобниот ќе станеш преподобен, со нечестивиот ќе станеш – развратен“

Животот на монахот е – постојана молитва на Бога. Тешко дека таков живот може да води оној кој уште во светот не се потрудил да ја стекне молитвената навика. Молитвата не е лесна активност. Во манастир може да живее само оној кој најмногу од сè на светот ја засакал молитвата и сето она што е поврзано со неа: храмот, богослужбите, духовното читање, богомислието. Уште во светот е нужно човек да си постави молитвено правило. Тоа се исполнува наутро и навечер, во траење до еден час; повеќе од тоа не е потребно. Преку денот, доколку се укаже можност, треба да се молиме дополнително, според желба.

Суштинската страна на молитвеното правило е искажана во апостолската заповед: молете се постојано (1 Солунјаните 5:17). Најдобро е постојано да се кажува Исусовата молитва: „Господе Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме грешниот (грешната)“. Таа може да се кажува во сите прилики, од утро до навечер, стоејќи, лежејќи, одејќи, патувајќи, јадејќи, при сите работи – постојано и со внимание да се повторува за себе во умот, гласно или со шепот. За исполнување на Исусовата молитва помага бројаницата.  

Оној што ја засакал молитвата, задолжително ќе го засака и храмот Божји. Божјиот дом за него ќе стане роден дом. Таквиот човек ќе користи секоја прилика да присуствува на богослужба, а ако нема богослужба – да се поклони пред иконите. Таквиот човек особено ќе ја засака Божествената литургија, зашто во текот на Литургијата се извршува Таинството на Евхаристијата (Причест). Лебот и виното, под дејство на Божјата благодат, стануваат вистинско Тело и Крв Христови, и христијанинот што се причестува со нив, во своето срце го прима Самиот Син Божји. Оваа тајна е огромна. Кој вкусил колку е благ Господ, ќе се погрижи да се причестува почесто, не обѕирајќи се на трудот за подготовката – постот и молитвата.

Сето ова треба да се прави постепено, не на своја рака, туку по благословение и под духовно раководство на искусен монах, задолжително со свештенички чин. Еден од монашките завети е заветот на послушанието. Монахот е обврзан да го слуша монашкото началство и духовниот отец. Монахот ништо не прави без благослов. Односто меѓу духовникот и монасите е приближно ист како и односот меѓу родителите и децата, со единствена разлика што во светот децата понекогаш можат да се спротистават и да не ги послушаат родителите, додека во духовниот живот такво нешто не е замисливо.

Макар што надворешно изгледа лесно и просто, потребен е голем труд човек да се научи на послушание. Оваа христијанска добродетел претставува една од основните добродетели, којашто има особено значење во монаштвото. На пост, на послушание и на други монашки добродетели човек што сака да замине во манастир треба да се навикнува со време, уште додека е во светот. За таа цел, треба да побара духовен раководител. Кога ќе најде духовен отец, со него треба да се советува за сите нешта, да го слуша за сè, да му открива сè што се однесува на внатрешниот и на надворешниот живот, но пред сè на односите со другите луѓе. Духовен отец треба да се побара порано, зашто може да се случи во манастирот да не се најде соодветен духовник во кого би имале целосна духовна доверба во поглед на духовните прашања. Св. Теофан Затворник уште во 19 век напишал дека е најдобро духовникот да се најде пред заминувањето во манастир. Но, за да се разбере правилно сето ова, треба да се читаат светите отци на аскетски теми. 

Н., јас накратко одговорив на вашето прашање што е потребно за да се замине во манастир. А за да се стане вистинска монахиња потребни се уште многу нешта. Но, за тоа не е сега време да ви говорам. За тоа се напишани томови книги. Кога ќе го прочитате ова писмо, ќе разберете дека вашата желба да заминете во манастир е предвремена, и во голема мера е резултат на незнаење. Најверојатно се работи за порив на душата кој веќе минал. Ако не сте се разочарале, вие сте силна личност. 

Дајте да погледнеме што реално може да се направи во вашиот случај. Како прво, не треба да се донесуваат брзи решенија, коишто по правило се покажуваат лекомислени. Цената за животните грешки се – грижите. Нив и така ги има многу, и затоа не треба да се зголемуваат. Правилните решенија, како и лековитите плодови, созреваат долго. Тие зависат од многу нешта, особено од промената на ситуациите кои човек треба да се научи трпеливо да ги поднесува. Трпеливиот човек е мудар. Во трпението човек се учи на проштевање, особено на проштевање на оние луѓе коишто го сакаат, па макар во таа љубов да пројавиле и некаква неразумност.

Би било добро, Н., да почнете да се молите дома и да одите во црква. Треба да се трудите да одите во црква секоја недела, како и на секој поголем празник, и да останете во текот на целата служба. Таму не само што можете да се помолите, туку можете да се посоветувате со некој свештеник. Меѓу вашите врсници можете да најдете добри пријатели, а можно е и да најдете човек со кој ќе го споделите животниот пат. Зашто, во црква се собираат луѓе, а меѓу нив и млади, за кои главното нешто во животот е да се возљуби ближниот како самиот себеси. Колку ли се разликува ова од модниот современ морал: „возљуби се самиот себеси и по секоја цена погрижи се да те сакаат другите!“
Простете за многусловие. Можеби нема да се согласите во сè, но се надевам дека макар нешто ќе ви биде од полза.
Со љубов во Христа, јеромонах Сергиј.


подготви: д-р Драган Михајловиќ

 

Страница 25 од 25

dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Духовност

Октомври 20, 2024
TviTER281
Православни Цркви во светот 152

Монашки и свештенички семинар во митрополијата на Киншаса (06.09.2024 21:29)

Со Божја благодат и благослов на Неговата Светост Папата и Патријарх Александриски и на цела Африка г. Теодор II, во Митрополијата на Киншаса, во Конго, се одржаа семинари за монасите и свештениците.
Јуни 30, 2024
Avraamovo.GOSTOLJUBIE
Полезно и Потребно 657

Света Троица во Стариот Завет

„Секоја енергија која од Бога се простира на творевината и се именува со многу имиња, од Отецот излегува, низ Синот се протега, а во Духот Свет се совршува“ (Свети Григориј Ниски, „За тоа дека не смее да се говори за три Бога“). Вистината за постоењето на…

За нафората

Јун 25, 2024 Полезно и Потребно 763
HRISTOS.nafora
Нафората е осветен леб,кој бил принесен на жртвеникот и чија средина е извадена и…

Проскомидија

Јун 10, 2023 Поуки од Светите Отци 3073
TVIT602
·Што е Проскомидија? Еретиците немаат Проскомидија. Проскомидијата е уводниот дел на…

Јован Дебарски Архиепископ Охридски (30 август/12 септември)

Сеп 13, 2021 Житија 3136
Овој свет и богоносен отец наш Јован Дебранин, Архиепископ Охридски и прв ктитор на…

Свети свештеномаченик Харалампиј

Фев 23, 2020 Житија 7613
ih3387
Секој човек со своето раѓање добива лично име по кое го препознаваат во текот на целиот…

Беседи

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Беседи

Како што постојат места на земјата на кои успева само еден вид растение и нема такви други места на кои истото растение би растело, така и во Црквата Христова постои...

0 Comment Повеќе...
Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Беседи

Незамисливо е да се биде христијанин без подвиг и крст. Оној што води лесен живот не може да се нарече христијанин. Некои луѓе отсекогаш верувале дека христијанин е оној кој...

0 Comment Повеќе...
Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Беседи

Тоа бил празникот на христијанското царство, кое се родило под закрилата на Крстот, во денот кога царот Константин го видел Крстот над кој пишувало:: „Со ова ќе победиш…” Тоа е...

0 Comment Повеќе...
Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Беседи

Во Ветената земја - Палестина, дадена на израилскиот народ од Бога, во планините на Галилеја се наоѓа градот Назарет. Во тоа време тој бил толку непознат и малку важен, што...

0 Comment Повеќе...
Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Беседи

Самиот тој, со својот начин на живот, е олицетворение на покајанието. И нормално, не би ни можел да биде повикан од Бог да проповеда покајание ако целата негова сила не...

0 Comment Повеќе...
БОГОРОДИЦА

БОГОРОДИЦА

Беседи

„Испитувајќи што му е најпотребно на молитвеникот за да беседи со Бог, по кој пат доаѓа молитвата, Богородица го пронаоѓа свештеното тихување..., оддалеченост од светот, заборав на сè земно и...

0 Comment Повеќе...
Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

Беседи

И колку славно било Нејзиното успение! Со каква светлина сјаело Нејзиното пречисто лице. Колку прекрасно, неописливо, неспоресливо благоухание извирало од нејзиното пречисто, приснодевствено тело, како што пишува св. Дионисиј Ареопагит,...

0 Comment Повеќе...
Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Беседи

Многу е важно правилно да разбереме и да ги запомниме зборовите на тропарот на великиот празник на Успението на Пресвета Богородица: „... По Успението не си го оставила светот, Богородице...’’.Нејзината...

0 Comment Повеќе...
Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

Беседи

А и зошто Господ, пред почетокот на Преображението ги избира најглавните од апостолскиот лик и ги возведува со Себе на гората? Секако, за да им покаже нешто големо и таинствено....

0 Comment Повеќе...
« »

Најново од духовност

Православен календар

 

21/11/2024 - четврток

Св. Архистратиг Михаил и останатите Сили небесни и бестелесни; Свети Ангел Лерински;

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на соборот на светиот Архангел Михаил 8 ноември / 21 ноември 2024

Тропар на соборот на светиот Архангел Михаил 8 ноември / 21 ноември 2024

Архистратизи на небесните воинства,ние недостојните постојано ве молиме:со вашите молитви заштитете нѐ,под покровот на крилјата на вашата славаневешествена, пазејќи нѐ...

Повеќе...
Тропар на светите Христови Маченици Јерон и другите 33 Мелитински маченици 7 ноември / 20 ноември 2024

Тропар на светите Христови Маченици Јерон и другите 33 Мелитински маченици 7 ноември / 20 ноември 2024

Сила Ти даде на телото човеково, о, Господи, но верата во човека планина преместува, секое безумие го победува и кон...

Повеќе...
Тропар на св. Павле патријарх Цариградски 6 ноември / 19 ноември 2024

Тропар на св. Павле патријарх Цариградски 6 ноември / 19 ноември 2024

Со исповедувањето на Божествената вера,Црквата те покажа како втор Павле,ревнител меѓу свештениците:со тебе повикува и Авел кон Господа,

Повеќе...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная