o. Александар Ткаченко: БОГ И ПЕКОЛОТ

Уште на самиот почеток од својот живот во Црквата, јас никако не можев да разберам во нејзиното учење едно прашање, кое потоа не ми даваше мир многу години.

Ако Бог е Љубов, тогаш како може грешниците после смртта толку страшно да се мачат во пеколот?

           Јас лично не ги прифаќам илустрираните слики со ѓаволи, кои ги горат луѓето во тави, ги варат во котли и ги набодуваат на вили, зашто знам дека тоа е само алегорично прикажување на пеколот. Но, со признавањето на пеколните тави, самиот факт на измачувањето на несреќните луѓе кои попаднале во пеколот, не станува појасен. Писмото вели дека Бог е Љубов? Значи, Он ги љуби сите- сите- сите на светот, вклучувајќи ги и грешниците во пеколот. Инаку, каква е таа љубов едните да ги љубиш, а другите не многу? Но, од друга страна, како е можно да се дозволи оној кој го љубиш да страда и да се мачи, притоа толку страшно?

          Ете такво е прашањето... Во црквената литература, која тогаш ми беше достапна, одговор не најдов: беа деведесетите години, во Црквата многу малку се издаваа книшки, во поголем дел тие беа составени во стилот „Што советувате, отец?’’ А ако во нив се наоѓаше одговор, тогаш тоа беа студени, правни одговори, кои не му даваа храна на срцето.

        Па, еве, да речеме, прочитав некаде дека велат „луѓето згрешија против Бог и бидејќи Бог е бесконечен и вечен, тогаш и казната треба да биде бесконечна и вечна’’. Или дека „адот е место, каде се исполнуваат праведните барања на светиот и праведен Бог, се донесува задоволување на божествента правда’’. Да простите, каде е тука љубовта?

Што може да биде ‘‘праведност’’ и “правда’’ во односот со оние кои ги љубиш? Впрочем љубовта е токму највисоката форма на неправедност и пристрасност кон личноста која ја љубиш, не обрнувајќи внимание на нејзините недостатоци.

      Во принцип, таквите одговори воопшто не ми се усогласуваа. Јас ниту душевно не се расправав со нив . Едноставно ги оставив заедно со прашањето што ме мачеше на најоддалечената полица на мојата свест и чекав кога Господ на некои непознати начини за мене ќе ми го открие тоа што јас толку сакав да го разберам. И еве, конечно, ги прочитав зборовите на еден од светите отци, кои, иако не го објаснија целосно ова сложено прашање, но барем внесоа во него некаква јасност. Еве што пишува преподобниот Јован Дамаскин:

„Бог и на ѓаволот секогаш му достава добро, но тој не сака да прифати. И во идниот век Бог на сите ќе им дарува добро, зашто Он е извор на доброто, на сите ја излева добрината и секој учествува во доброто, онолку колку што самиот се подготвил себеси да прими. Затоа, тука, имајќи желба за други работи и постигнувајќи ги, ние барем некако се насладуваме, но таму, кога Бог ќе биде сè и во сè (1Кор.15:28), и нема да има ниту храна, ниту пиење, ниту било какво телесно задоволство, нема неправда, оние кои повеќе немаат вообичаени задоволства, но исто така и оние кои уште сега не прифаќаат од Бога, неизбежно ќе страдаат, не затоа што Бог ја создал казната, туку затоа што ние самите себеси си подредивме казна, исто како што и смртта Бог не ја создаде, туку ние самите ја навлековме на себе.’’

            Некој може да каже: „Па што? Всушност, пеколното мачење од ова објаснување не станува помалку болно’’. Така е, се разбира. Но, за мене ова прашање беше болно поради некоја друга причина. Всушност, ако Бог ги мачи луѓето во пеколот, или барем ги остава без Негово присуство и внимание во овие маки, тогаш ... како да живееш тогаш, имајќи таков Бог над себе? Со вакво разбирање, целата проповед на апостолите за Бог е Љубов се претвори во празен звук за мене, контрадикторен збир на добри фрази со кои се опишува нешто неразбирливо.

               Но, ако според зборовите на свети Јован Дамаскин, Бог им дава добро на сите, дури и на грешниците, дури и на ѓаволот, но тие не сакаат да ги прифатат ... тука проблемот преминува веќе во сосема друга гледна точка: „... секој учествува во доброто, онолку колку што самиот себе се подготвил да прифати’’.
Ако во земниот живот не научиш да се радуваш во она што Бог ти го дава , значи дека ќе страдаш по смртта од отсуството на задоволствата кои не се од Бог. Повеќе или помалку е јасно, иако не сосема, се разбира ... Постојат прашања и за таква слика на пеколот.
Но, да ги оставиме, додека сé уште лежат таму на далечната полица. А јас, наместо да ги барам одговорите на нив, подобро да се подготвам во воспримање на доброто кое Божјата Љубов го излева на сите нас и во овој век и во идниот. Се надевам дека сé уште ми остана време за тоа.