логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

 

„Некои раководители се поинтелигентни и знаат да одберат способни соработници за реализација на своите идеи, други се опседнати од себични интереси и одбираат полтрони. Очигледно, во Македонија не сме имале среќа интересите на таквите групи да бидат истоветни со интересите на народот“, има речено проф. Борис Чипан

Борис Чипан, една од најважните повоени фигури во современата македонска архитектура, конзерваторство и градителство, на 33 години стана раководител на проектот за конзервација на разурнатата црква „Света Софија“ во Охрид, со стручњаци од Италија, Франција и УНЕСКО. На црквата работеше од 1950-58 (Фото: СДК.МК)

Доаѓа времето кога  архитектот Борис Чипан ќе биде поставен во редот на охридските великани како Шапкарев и Прличев, место кое, како што вели арихтектот Влатко П. Коробар, според трагите што ги остави со сигурност му припаѓа.

Делото на професорот Чипан (1918-2012), проектант, конзерватор, едукатор и публицист, една од најважните повоени фигури во современата македонска архитектура, конзерваторство и градителство, се актуелизира деновиве  со промоцијата, изложбата  и официјализирањето  на „Збирката на архитектот Борис Чипан“ со над 500 артефакти во Музеј на Град Скопје.

 

Скици за конзервацијата на „Света Софија“ во Охрид (Фото: СДК.МК)

Ова прво претставување на оставнината на еден од најомилените професори на Архитектонскиот факултет, чии предавања поради луцидноста, црнохуморниот начин на презентација, бунтовноста аргументирана со ерудиција во генијални размери секогаш ги преполнувала амфитеарите на факултетот, е насловена „По трагите на еден модернист“.

Модерниот и вонвременски дух на Чипан извира од  неговите белешки кои уредно ги чувал дури од студентските денови во Белград, од стотиците страници на рака пишувани текстови и преписки на тема архитектура и урбанизам, од бројните проекти, скици, фотографии кои зборуваат за капиталното дело на една од најзначајните повоени фигури на македонската модерна.

Чипан (1918-2012) рекол дека е привилегиран оти е охриѓанец и дека станал архитект.
Охрид е негова пасија, а конзервацијата на „Св.Софија“ остварување на некаков сон. Има напишано:„Дали тоа беше среќа во животот или средба со судбината?“ (Фото: СДК.МК)

Неговиот син, архитектот  Александар, кој со семејството живее во Австрија, а кој во голем дел од својата личност потсетува на татка си, ни рече:„ Банално е да кажам дека Чипан ми беше и другар, колега, професор… Како што стареам сфаќам сè повеќе филозофии на неговиот живот, и знам само дека тој ми беше татко, а  сето друго е попатно. Еднаш дури и му напишав дека е гордост да се има таков татко. Тој беше опасен тип во секоја смисла, во едукативна, воспитна, во филозофска, секогаш со одмереност знаеше да се однесува со сите. Не ги делеше луѓето на мали, големи, возрасни, деца… Па, така и со нас, неговите деца имаше посебен однос, а потоа и со внуците. Не ги делеше луѓето на учени или неучени. Тој имаше мерило во односот со луѓето“…

 

 

„Чипан многу читаше, читаше сешто, од стручна литертура, белетристика, до фантастика. До крајот на својот живот многу читаше. Што е  реткост, зашто архитектите речиси се неписмени од тој аспект“, вели помладиот Чипан.

Сашо сподели една анегдота, па вели на своја сметка правел шеги зашто и самиот припаѓа на „неписмените“ архитекти кои не читат многу книги. „Како помлади бевме со семејството во Фиренца, и кога се вративме, татко ми заинтересирано и со страст ме прашува за коментар и импресии од  Брунолески, од славната купола. А, јас му викам,  ‘го видов да, супер бутик со најсовремена гардероба’. Се изнасмеавме со неговите зборови –‘да, тоа личи на тебе’“.

Сѐ е веќе историја, митови и легенди околу односот на Чипан со „Св. Софија“, но она што ќе остане секако запаметено е дека јужниот ѕид од наосот на цркавата, кој бил 60 сантиметри искосен, со Италијанецот Форлати, Чипан на 2 и на 4 мај, 1953 го исправаат. Тоа е зафат кој Форлати пред тоа го имал направено на црква во Италија, и никој пред тоа (Фото: СДК.МК)

Семејството Чипан ни раскажа дека овој легат кон Музејот на Град Скопје бил желба на самиот Борис Чипан.

„Тој ни рече дека сета оваа архива која ја селевме неколкупати во иднина ќе ни пречи, ќе се влече по некои тавани, па предложи да ја понудиме на Архитектонскиот факултет, по неговата смрт.  Чипан беше свесен  за своето значење и за квалитетот на неговиот труд,  и беше оптимист  дека некои генерации можеби ќе сакаат да учат и да читаат што има оставено. Но, на предлог на Факултетот, збирката ја подаривме во Музејот каде што има посоодветни услови за чување и за презентација. Благодарни сме до двете институции за големата поддршка и соработка во оформување на овој проект“, вели семејството  Чипан.

 

Сѐ е веќе историја, митови и легенди околу односот на Чипан со „Св. Софија“, но она што ќе остане секако запаметено е дека јужниот ѕид од наосот на цркавата, кој бил 60 сантиметри искосен, со Италијанецот Форлати, Чипан на 2 и на 4 мај, 1953 го исправаат. Тоа е зафат кој Форлати пред тоа го имал направено на црква во Италија, и никој пред тоа (Фото: СДК.МК)

 

Чипан рекол дека е привилегиран оти е Охриѓанец и дека станал архитект.

Охрид е негова пасија, а конзервацијата на „Св.Софија“ остварување на некаков сон. Има напишано:„Дали тоа беше среќа во животот или средба со судбината?“ На „Св.Софија“  Чипан има работено од 1950 до 1958 година. Црквата  била речиси разурната,  па било алармирано на тогашното сојузно ниво на СФРЈ. Била формирана комисија од експерти од Југославија, но поради сложеноста на проектот биле вклучени и стручњаци од Италија и од Франција, се вклучило и УНЕСКО,  а раководител на проектот е тогаш 33-годишниот Борис  Чипан.

Сè е веќе историја, митови и легенди околу односот на Чипан со „Св. Софија“, но она што ќе остане секако запаметено е дека јужниот ѕид од наосот на црквата, кој бил 60 сантиметри искосен, со Италијанецот Форлати, Чипан на 2 и на 4 мај, 1953 го исправаат. Тоа е зафат кој Форлати пред тоа го имал направено на црква во Италија, и никој пред тоа.

Другата случка врзана вечно за Чипан и конзервацијата на „Св.Софија“ е кога го крши ‘рбетот паѓајќи од 8 и пол метри височина. Па има напишано дека по неколкуте обиди да ја најде потпорната греда, не успеал, нозете му виселе напразно, и му останало само да се спушти.

 

Неколку пати Борис Чипан беше предлаган за редовен член на МАНУ и неколку пати беше одбиван. Кога академиците решија да го примат, тој со индигнација одби и рече: ‘Кога сакав, вие не ме сакавте, сега сум престар за тоа“. Зградата на МАНУ е едно од најзначајните проектантски дела на Чипан; – Макетата на МАНУ, архитекти: Горан Мицковски, Андреј Прошевски, Методија Ѓорѓиев (Фото: СДК.МК)

 

Во каталогот за изложбата, која ја претставува првата архитектонска збирка подарена како оставнина во Македонија, а се наоѓа во Одделението за современа архитектура, урбанизам и дизајн при Музејот на Град Скопје што го раководи архитект Фросина Зафировска, емотивен текст има колегата и пријател на Чипан, Димитрие Голубовски. Тој низ неколку цртички на моменти споделени со Чипан, низ многу заеднички поминати  години меѓу другото вели:„Мислам дека тагата беше секогаш со него“. Потоа го цитира :„Да се брза не е ниту корисно ниту отмено“, па се сеќава на МАНУ, едно од најзначајните проектантски дела на Чипан.

Вели:„Неколку пати Борис Чипан беше предлаган за редовен член на Академијата и неколку пати беше одбиван. Кога академиците решија да го примат, тој со индигнација одби и рече: ‘Кога сакав, вие не ме сакавте, сега сум престар за тоа.’“

Студентско летувалиште на Феријалниот сојуз, Охрид (1954) е дело на Чипан

Не залудно архитектите ја насловиле поставката :„По трагите на еден модернист“, зашто сите табори и авторитети во уметничките области се согласни дека Чипан е градски лик, па за него има прибелешки и во односот на боемштината, за модерниот град и стил на живот. Деканот на Архитектонскиот факултет Минас Бакалчев има три тези за Чипан, па вели дека е тој епска личност, наратор и еден од хероите на нашето време. Бакалчев зборува за манифестот на Чипан „111 тези за архитектурата“, објавен во 1986, во, како што вели, вриежот на архитектонскиот дискурс и кршењето на правилата. „Зар е можно по 33 години ништо да не е променето и повторно да ги живееме и да ги поставуваме истите прашања?“, се прашува деканот Бакалчев.

А Чипан пак, има речено дека градовите во историјата ги планирале раководителите на општеството.

„Некои раководители се поинтелигентни и знаат да одберат способни соработници за реализација на своите идеи, други се опседнати од себични интереси и одбираат полтрони. Очигледно, во Македонија не сме имале среќа интересите на таквите групи да бидат истоветни со интересите на народот“.

Колегите велат дека со ваквите размислувања Чипан недвосмислено ѝ се спротивставува на градската реалност на Скопје во последните години.

Вгодина се навршуваат сто години од раѓањето на Чипан, и Музејот планира изложбата да ја постави и во Охрид.

Извор:

http://sdk.mk/index.php/neraskazhani-prikazni/chipan-ja-spasi-sveta-sofija-stana-arhitektonska-ikona/

 

 

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Наука и Култура

Април 17, 2025
Festival.Simeon

ЈУБИЛЕЈ НА МУЗИКАТА - X ИНТЕРНАЦИОНАЛЕН ФЕСТИВАЛ ПОЛИХИМНИА 2025

Од 11.04 - 15.04. 2025 год. во Скопје по десетти пат се одржа Интернационалниот фестивал на класична музика Полихимниа 2025. Единствен од ваков вид во нашата земја и оригинален по својата содржина и оваа година фестивалот се обиде да ги обедини најдобрите…
Септември 25, 2024
Zivko.Grozdanoski3

Интервју со Живко Грозданоски: ДПМ може да дејствува гласно, сложно и независно

Ми се чини дека надворешните предизвици, како на пример отсуството на соработка со некои членови (на Управниот одбор) на ДПМ, некои обиди за саботажа итн. (сè се тоа нешта што веројатно секогаш ќе ги има); па сега слабиот рејтинг на ДПМ меѓу членството и во…

„РАДОСТА НЕ ДОАЃА САМА, ТАА МОЖЕ ДА ЈА ЗАСЕНИ ТАГАТА“ Академик Ќулавкова добитничка на наградата „Браќа Миладиновци“ на СВП

Авг 29, 2024 Литература 1071
TviTER231
Пред 35 години, август 1989-та, ми беше доделена првата награда за најдобра поетска книга…

По премиерата на новиот филм „The Walk“ во Њујорк на двојната кандидатка за Оскар - Тамара Котевска

Ное 14, 2023 Филм, Театар 2641
Tamara.Kotevska
Работејќи од нејзините разговори со Асил и другите деца бегалци, режисерката направи…

Беседи

Старец Георгиј Капсанис - ЗНАЧЕЊЕТО НА БОЛКАТА ВО НАШИОТ ЖИВОТ

Старец Георгиј Капсанис - ЗНАЧЕЊЕТО НА БОЛКАТА ВО НАШИОТ ЖИВОТ

Во оваа нова состојба се чини дека смртта и болката имаат позитивно значење, како другата кожна облека со која Бог ги облекол Адам и Ева кога го напуштиле рајот за...

Вознесение во Христос или идолопоклоничко превознесување

Вознесение во Христос или идолопоклоничко превознесување

  Луѓето тежнеат кон правење идоли. Идол е сѐ она што човекот го става на прво место во своето срце, наместо Бог и наместо духовното растење во Бог. Луѓето сакаат...

Св. Климент Охридски: Поука на вознесение на Господ наш Исус Христос

Св. Климент Охридски: Поука на вознесение на Господ наш Исус Христос

Поради тоа, браќа, бидејќи нè очекува бесконечна мака, да се потрудиме преку подвиг да ја избегнеме, со милостина да го пречекаме бедниот и да го угостиме, примајќи го туѓинецот, гладниот...

 Митрополит Струмички Наум: Недела на слепородениот

Митрополит Струмички Наум: Недела на слепородениот

Се случија две средби помеѓу слепородениот и Христос: првата додека уште беше слеп; и втората, откако прогледа и откако Го оправда Христос пред фарисеите. И фарисеите двапати се сретнаа со...

Митрополит Струмички Наум: „Литургијата и на почетокот била Тајна Вечера, а не јавен доручек.“

Митрополит Струмички Наум: „Литургијата и на почетокот била Тајна Вечера, а не јавен доручек.“

       Така, како што веќе напишав: ниту почетокот, ниту крајот на начинот на служењето на Светата Литургија се и ќе бидат исти со денешниот – ниту некој Собор ја прогласил за...

Отец Гаврил-Беседа за Св.Методиј и Св.Кирил

Отец Гаврил-Беседа за Св.Методиј и Св.Кирил

Тогаш сфатил дека не треба да се врзува за ништо световно, и дека треба да живее единствено за Царството Небесно, односно за Бога. И навистина се оддал на богоугоден живот,...

Жарко Ѓорѓиевски: Свети апостоли Јасон и Сосинатар (Недела на раслабениот)

Жарко Ѓорѓиевски: Свети апостоли Јасон и Сосинатар (Недела на раслабениот)

Eвангелската приказна за исцелувањето на болниот човек кој поголемиот дел од својот живот беспомошно лежел покрај бањата која ја опишал светиот апостол и евангелист Јован е пример на чисто милосрдие...

Митрополит Струмички Наум: Христијанин без срце кое гори во молитва...

Митрополит Струмички Наум: Христијанин без срце кое гори во молитва...

Ако Божјите информации што доаѓаат од словото на духовниот отец, од Светото Писмо, од делата на Светите отци ги прифаќаме само на ниво на разум, без да ги прифатиме во...

« »

Најново од култура

Православен календар

 

06/06/2025 - петок

Преподобен Симеон Столпник Дивногорец; Светиот маченик Мелетиј Стратилат и 1218 војници со жени и деца; Преподобен Никита Столпник;

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на преп. Христов столпник Симеон Дивногорец 6 јуни/24 мај 2025

Тропар на преп. Христов столпник Симеон Дивногорец 6 јуни/24 мај 2025

Помазаник на Божјата благодат, од утроба посветен на славословие Господово, Симеон стана огнен молитвеник од земјата до небото, цврста поткрепа во Бога имајќи,...

Тропар на ВОЗНЕСЕНИЕ ХРИСТОВО – СПАСОВДЕН

Тропар на ВОЗНЕСЕНИЕ ХРИСТОВО – СПАСОВДЕН

Си се вознел во слава, Христе Боже наш, и си ги зарадувал учениците со ветувањето на Светиот Дух, а со...

Тропар на светиот слуга Христов Епифаниј Кипарски  25 мај/ 12 мај 2025

Тропар на светиот слуга Христов Епифаниј Кипарски 25 мај/ 12 мај 2025

Ливан ја залеа со мириси, патеката на твојот живот,о голем столбу на православието, ревноста по Христа ја привлече благодатта,и со...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная