ПО МИЛОСТА БОЖЈА
АРХИЕПИСКОП ОХРИДСКИ И МАКЕДОНСКИ,
ЗАЕДНО СО СВЕТИОТ АРХИЕРЕЈСКИ СИНОД,
ПО ПОВОД ИЛИНДЕНСКИТЕ ПРАЗНУВАЊА,
ИСПРАЌА МИР И БЛАГОСЛОВ ОД БОГА
ДО СВЕШТЕНОСЛУЖИТЕЛИТЕ, МОНАШТВОТО
И ДО СИТЕ ЧЕДА
НА МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА
Стојте во слободата,
со која Христос нè ослободи,
и не се подавајте пак под ропски јарем
(Гал. 5, 1)
Возљубени празникољупци,
Прославувањето на секој црковен празник претставува спомен на некој настан или чествување на библиска или личност од историјата на Црквата, која дала значаен придонес во реализирањето на Божјата промисла за човечкиот род и за светот. Но празникот не е само обично сеќавање, туку, пред сè, поттик за постојано потсетување на настанот и личноста, правејќи ги на тој начин живо присутни во секое време. Токму затоа, ниту една значајна историска личност, која зад себе оставила богоугодни дела, не останува закопана во минатото. Таков е и светителот кого денес го чествуваме - светиот пророк Илија.
Свети Илија е истакната старозаветна личност. Со начинот на кој живеел и заминал од овој живот се покажал како богољубец, а бил удостоен и со присуство при Христовото преображение на гората Тавор. Бил праведник со непоколеблива вера и надеж во Бога, посветен на молитвата, за кого свети апостол Јаков говори: „Илија беше човек смртен, како и ние, и со молитва Му се помоли на Бога да нема дожд, и не падна дожд на земјата три години и шест месеци. И пак се помоли, па небото даде дожд и земјата го даде својот плод” (Јаков 5, 17 – 18). Поради верата и чистотата на срцето, бил повикан на пророчка служба, којашто ревносно ја извршувал 25 години. Како пророк, бил вистински духовен водач на народот – го предвестувал Христовото доаѓање, го поттикнувал народот да се стреми кон вистината и, кога тоа било неопходно, го укорувал дека скршнува по беспаќа. Таа улога на пророкот Илија не завршила со старозаветната историја, туку тој и денес е со христијаните како избран новозаветен народ Божји, а така ќе биде до крајот на светот.
Возљубени чеда, потомци на славните илинденци,
Светиот пророк Илија е длабоко врежан во душата и свеста на македонскиот народ. Особено откако пред 110 години, на денешен ден, нашите предци го избраа токму него за предводник и закрилник во борбата за слобода. Востанието на Илинден од 1903 година беше израз на праведната желба и потреба за стекнување слобода, во која нашиот народ ќе може непречено да чекори по патот на вистината. Бог е Оној Кој, според зборовите на апостол Павле, ги определува границите на живеалиштата на народите (сп. Дела 17, 26). Тоа значи дека секој народ има свое место на земјата и никој нема право тоа да му го одземе или негира. Затоа борбата за слобода не само што е оправдана и благословена, туку е и наша света должност, зашто ние имаме одговорност за даровите што ни ги дава Бог. А слободата е еден од тие дарови, кој со ништо не може да биде заменет.
За жал, илинденците не успејаа да ѝ ја донесат слободата на Македонија. Но тие го засадија копнежот по неа и на следната генерација живо ѝ ги пренесоа идеалите и вредностите за кои се бореа. Тие наши родољубиви и слободољубиви прадедовци нè научија и со збор и со дело како треба да ја градиме и чуваме слободата за да имаме благослов од Бога и напредок во животот. Преку Крушевскиот манифест ни оставија вечен аманет дека не е ни можно ни благословено својата среќа да се гради врз туѓа несреќа. Илинденците им порачаа и на друговерните и на оние кои им припаѓаат на други националности дека македонскиот народ не се бори против нив, туку заедно со нив сака да изгради самостојна држава во која сите слободно ќе живеат и ќе придонесуваат за благосостојбата и напредокот. Она за што светот во последно време на разни начини се бори да биде постигнато, Македонија го порача уште пред 110 години. Сите држави и организации, кои се трудат да ја реализираат идејата за мирен соживот во повеќенационално општество, можат да земат пример од Манифестот на илинденците.
Нашиот народ, под закрилата на свети Илија, продолжил со борбата и стигнал до слобода, па денес имаме своја држава, во слободниот дел од Татковината. Но не смееме да забораваме на аманетот што ни го оставија предците, туку мораме непрестајно да се сеќаваме на нив и да го чуваме она за што тие се бореа, а многумина дури ги положија и своите животи. Во таа смисла се и нашите чести потсетувања на неправдата што ни е нанесена со Букурешкиот договор од 1913 година, кога македонскиот народ и земја се поделени меѓу балканските соседи, неправда од која и денес трпиме штетни последици. Но да веруваме дека конечно ќе биде разбрана нанесената неправда, присилните преселби, грабежи и уништувања, кои, за жал, еве не престанаа ни по сто години, за во наше време да продолжат со негирање на името, идентитетот и сè што е македонско.
Возљубени чеда во Господа,
Празнувајќи го денешниот голем црковно--национален празник, се потсетуваме и на одбележувањето на 1700 - годишнината од Миланскиот едикт, со кој светиот цар Константин Велики му дал слобода на христијанството во Римската Империја. Со тоа Црквата станала рамноправен фактор во општеството, со можност непречено да ја извршува својата мисија. Маченичката крв на христијаните во текот на тривековниот прогон вродила со плод, според зборовите на црковниот писател Тертулијан: „Крвта на мачениците е семе за раѓање на нови христијани”. Уште од првиот век, особен придонес во богатиот црковен живот имаат дадено и даваат македонските христијани.
Нераскинливо поврзан со овој јубилеј е и споменот на 1150 години од започнувањето на мисијата на светите Кирил и Методиј помеѓу словенските народи. Неизвесно е каква ќе беше иднината на христијанството на македонските простори, па и во централна Европа, доколку не се појавија двајцата рамноапостоли. А светите Климент и Наум го продолжиле нивното мисионерско и просветителско дело помеѓу македонскиот народ и ги зацврстиле темелите на православието во Македонија, коешто еве го чува, сведочи и проповеда нашата света Македонска православна црква.
Возљубени чеда на мајката Македонска Црква,
Пред сите овие борци за духовна и национална слобода, од пророкот Илија, па сè до илинденците, ние денес стоиме со благодарност, но и со одговорноста за живеење според вредностите што тие ни ги предадоа. Најсилни сме кога сме единствени и тоа не смееме никогаш да го забораваме. Заканите однадвор, за жал, сè уште не престанале, па поради тоа мораме да бидеме будни со цврста духовна и национална свест и обединетост, како во Татковината, така и насекаде во светот каде што нè има.
Но она со што можат да ни наштетат другите, не е ништо во споредба со опасноста во која самите можеме да се доведеме. Постоењето на еден народ, вклучително и на македонскиот, е Божја волја и дар, па затоа треба особено внимание да посветиме на градење духовно здраво и многудетно семејство. Многупати досега сме апелирале и порачувале, а еве и овојпат со загриженост истакнуваме дека меѓу Македонците морталитетот е повисок од наталитетот! И дали сме свесни кон што тоа нè води? –Не треба да ни е здодевно кога се потсетуваме за исти нешта ако тие за нас се полезни (сп. Фил. 3, 1) –Духовната криза се надминува само со духовни средства! Егоизмот и себељубието се основа за криза во семејствата. Затоа главниот услов за постоење на вистински здраво христијанско семејство е грижата за стекнување на несебична и нелицемерна љубов кон Бога, кон луѓето и кон својот род. Учејќи ги младите генерации на овие вредности, ние ќе дадеме најголем придонес во опстојот и развојот на нашиот македонски народ. Тоа се пораки од нашите предци, а наше е да ги прифатиме, усвоиме и примениме.
Нека им е вечен споменот на сите борци за слобода на Македонија!
Честитајќи ви го Илинден, ви посакуваме мир и благослов од Бога!
АРХИЕПИСКОП
ОХРИДСКИ И МАКЕДОНСКИ
† СТЕФАН
со членовите на Светиот архиерејски синод
на Македонската православна црква
† ПЕТАР, Митрополит Преспанско – пелагониски
и администратор Австралиско – новозеландски
† ТИМОТЕЈ, Митрополит Дебарско – кичевски
† НАУМ, Митрополит Струмички
† АГАТАНГЕЛ, Митрополит Повардарски
† МЕТОДИЈ, Митрополит Американско – канадски
† ПИМЕН, Митрополит Европски
† ИЛАРИОН, Митрополит Брегалнички
† ГОРАЗД, поранешен Митрополит Европски
† КЛИМЕНТ, Епископ Хераклејски
† ЈОСИФ, Епископ Велички
† ЈОСИФ, Епископ Лешочки
На Илинден, 2013.